Περίοδος 21 – 27 Οκτωβρίου 2021

Η 73^η έκθεση προόδου του Παρατηρητηρίου αφορά το διάστημα 21 – 27 Οκτωβρίου  2021 και έχει ως στόχο να διαπιστωθεί κατά πόσο οι τάσεις στους βασικούς άξονες παρατήρησης, που είχαν ήδη διαφανεί από τις προηγούμενες εκθέσεις, επαληθεύονται ή αντιστρέφονται με την προσθήκη ολοένα και περισσότερων επικαιροποιημένων δεδομένων.

Στον άξονα της υγείας και της πολιτικής προστασίας, η τελευταία εβδομάδα εμφανίζει αύξηση του κυλιόμενου μέσου όρου των ημερήσιων τεστ και του δείκτη θετικότητας, και σταθεροποίηση του δείκτη Rt. Επιπλέον, καταγράφεται αύξηση του κυλιόμενου μέσου όρου των ημερήσιων κρουσμάτων και θανάτων και του αριθμού των διασωληνωμένων.

Συγκεκριμένα, ο μέσος όρος των συνολικών ημερησίων τεστ διαμορφώθηκε σε 7ήμερη κυλιόμενη βάση σε 198.839, από 185.622 στην προηγούμενη έκθεση, εμφανίζοντας αύξηση 7,1%. Την τελευταία εβδομάδα, διενεργήθηκαν κατά μέσο όρο 12.225 ημερήσια PCR τεστ και 186.613 ημερήσια rapid Ag τεστ (σύνολο εβδομαδιαίων τεστ 1.391.871). Επιπλέον, στο διάστημα 20 – 26 Οκτωβρίου διενεργήθηκαν 1.063.062 αυτοδιαγνωστικοί έλεγχοι, από 1.769.199  στο προηγούμενο 7ήμερο.

Σύμφωνα με τον ΕΟΔΥ, ο δείκτης  Rt εκτιμάται στις 27 Οκτωβρίου σε 1,09, εμφανίζοντας σταθεροποίηση σε σχέση με την προηγούμενη έκθεση (1,08). Τα στοιχεία του ΕΟΔΥ υποδεικνύουν επίσης ότι ο δείκτης θετικότητας αυξήθηκε σε 1,61% (το 7ήμερο 18 – 24 Οκτωβρίου), από 1,35% το προηγούμενο 7ήμερο.

Οι πλέον πρόσφατοι χάρτες (28 Οκτωβρίου) του Ευρωπαϊκού Κέντρου Πρόληψης και Ελέγχου Νόσων (ECDC) κατατάσσουν το μεγαλύτερο τμήμα της Ελληνικής επικράτειας (εξαιρούνται οι περιφερειακές ενότητες Θεσσαλίας,  κεντρικής και ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης) στις περιοχές με δείκτη θετικότητας μικρότερο του 1%, καθώς και στις χώρες με τον υψηλότερο δείκτη test ανά 100.000 κατοίκους.

Γράφημα 1: Δείκτης θετικότητας (αριστερά) και Test ανά 100.000 κατοίκους (δεξιά)

Ο μέσος όρος των ημερησίων κρουσμάτων διαμορφώθηκε σε 7ήμερη κυλιόμενη βάση σε 3.435 κρούσματα, από 2.782 στην προηγούμενη έκθεση, καταγράφοντας αύξηση 23,5% σε σύγκριση με την προηγούμενη εβδομάδα. Στο εξεταζόμενο διάστημα, το 19,9% των κρουσμάτων καταγράφηκε στην Αττική και το 15,6% στην Θεσσαλονίκη, ενώ τα υπόλοιπα κρούσματα είναι διάσπαρτα σε όλη την επικράτεια.

Πίνακας 1: Κρούσματα ανά ημέρα (κυλιόμενοι 7-ημεροι μέσοι όροι), 26/10/2021

Πηγή: www. ourworldindata.org.

Ο μέσος όρος ηλικίας του συνόλου των κρουσμάτων που έχουν καταγραφεί από την αρχή της πανδημίας είναι τα 39 έτη.

Επίσης, ο μέσος όρος του ημερήσιου αριθμού των θανάτων εμφάνισε αύξηση 18,8% σε 40,7 (από 34,3 στην προηγούμενη έκθεση), ενώ το πλήθος των διασωληνωμένων ασθενών στις ΜΕΘ κατέγραψε αύξηση 10,3% σε 387 (από 351 στην προηγούμενη έκθεση).

Η πληρότητα σε κλίνες ΜΕΘ/ΜΑΦ για κρούσματα COVID-19 στην επικράτεια παρουσιάζει αύξηση σε 79% (από 75% στην προηγούμενη έκθεση). Στην Αττική και στη Θεσσαλονίκη ειδικότερα, η πληρότητα κλινών ΜΕΘ/ΜΑΦ για κρούσματα COVID-19 ανέρχεται σε 75% και 95% αντίστοιχα (από 68% και 94% αντίστοιχα στην προηγούμενη έκθεση).

Σύμφωνα με τα τελευταία διεθνή δεδομένα (20/10/2021), η Ελλάδα με 1.514 θανάτους ανά 1 εκ. κατοίκους βρίσκεται  στην 16^η θέση στην Ευρωπαϊκή Ένωση των 27 χωρών. Ο Ευρωπαϊκός μέσος όρος θανάτων ανά 1 εκ. κατοίκους είναι 1.772. Ο ρυθμός διπλασιασμού[1] των κρουσμάτων διαμορφώθηκε σε 169 ημέρες (από 167 ημέρες) και  των θανάτων σε 213 (από 207 ημέρες), σε σύγκριση με την προηγούμενη έκθεση.

Σύμφωνα με την τελευταία έκθεση της Επιτροπής Επιδημιολόγων (26/10/2021), 11 Περιφερειακές Ενότητες (Δράμα,  Ημαθία, Θεσσαλονίκη, Κιλκίς, Λάρισα, Μαγνησία, Ξάνθη, Πέλλα, Πιερία, Σέρρες και Τρίκαλα) κατατάσσονται στο επίπεδο πολύ υψηλού κινδύνου (κόκκινο+) και 12 ΠΕ (Άγιο Όρος, Αρκαδία, Αχαΐα, Γρεβενά, Έβρος, Ζάκυνθος, Ιωάννινα, Καβάλα, Καρδίτσα, Καστοριά, Μεσσηνία και Χαλκιδική) κατατάσσονται στο επίπεδο υψηλού κινδύνου (κόκκινο).

Από τις 27 Δεκεμβρίου 2020, που ξεκίνησαν οι εμβολιασμοί, ο αθροιστικός αριθμός εμβολιασμών στις 27 Οκτωβρίου ανερχόταν σε 12.630.079, έναντι 12.477.519 στις 20 Οκτωβρίου. Συνολικά έως στις 27 Οκτωβρίου, έχουν πραγματοποιηθεί 6.618.445 εμβολιασμοί τουλάχιστον μίας δόσης και 6.356.674 ολοκληρωμένοι εμβολιασμοί (δηλ εμβολιασμοί δύο δόσεων ή μονοδοσικοί εμβολιασμοί). Το παρακάτω γράφημα συνοψίζει τους συνολικούς εμβολιασμούς ανά 100 κατοίκους στην ΕΕ των 27 κρατών μελών με το ποσοστό της Ελλάδας να ανέρχεται σε 121,79% στις 27 Οκτωβρίου.

Γράφημα 2: Συνολικοί εμβολιασμοί ανά 100 κατοίκους

Σύμφωνα με τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία του Google Mobility, η κινητικότητα του πληθυσμού την περίοδο μετά την άρση επιβολής του δεύτερου lockdown (14 Μαΐου – 22 Οκτωβρίου 2021) εμφανίζει μέση αύξηση κατά 45,7 ποσοστιαίες μονάδες (πμ) σε σύγκριση με την περίοδο ενός μήνα πριν την άρση (13 Απριλίου – 13 Μαΐου 2021). Η μεγαλύτερη αύξηση κινητικότητας καταγράφεται κυρίως στα πάρκα και υπαίθριους χώρους (+103,1 πμ), στα μέσα μαζικής μεταφοράς (ΜΜΜ, +47,3 πμ) και στα καταστήματα και στους χώρους εστίασης και ψυχαγωγίας (+41,4 πμ). Παράλληλα, η παραμονή στην κατοικία μειώθηκε κατά 8,7 πμ.

Συγκρίνοντας την μεταβολή της κινητικότητας κατά τη διάρκεια των τελευταίων 7 ημερών (16 – 22 Οκτωβρίου 2021) σε σχέση με το αμέσως προηγούμενο 7ήμερο (9 – 15 Οκτωβρίου 2021), παρατηρούμε αύξηση κατά +6,2 πμ κατά μέσο όρο, με την μεγαλύτερη αύξηση να εμφανίζεται στα πάρκα και υπαίθριους χώρους (+14,6 πμ), στα καταστήματα και στους χώρους εστίασης και ψυχαγωγίας (+5,7 πμ) και στα ΜΜΜ (+4,6 πμ). Επίσης, η παραμονή στην κατοικία μειώθηκε κατά -2,0 πμ.

Σύμφωνα με τα στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδας (ΤτΕ), οι εξαγωγές αγαθών ενισχύθηκαν σημαντικά κατά +36,1%[2] τον Αύγουστο, ενώ οι εισαγωγές κατέγραψαν μεγαλύτερο ρυθμό αύξησης (+40,7%). Εξαιρουμένων των καυσίμων και πλοίων, οι εξαγωγές και εισαγωγές αγαθών αυξήθηκαν κατά +29,8% και +33,1% αντίστοιχα. Συνολικά, στο πρώτο οκτάμηνο, οι εξαγωγές ανέκαμψαν κατά +30,3%, ενώ οι εισαγωγές αυξήθηκαν με μικρότερο ρυθμό κατά +27,2%. Χωρίς τα καύσιμα και πλοία, οι εξαγωγές και οι εισαγωγές ενισχύθηκαν κατά +24,3% και 24,7% αντίστοιχα τους πρώτους 8 μήνες του 2021.

Αύξηση κατά 443 εκ ευρώ σημείωσαν οι καταθέσεις του ιδιωτικού τομέα (νοικοκυριά και επιχειρήσεις) τον Σεπτέμβριο 2021, σε συνέχεια της αύξησης κατά 1,48 δις ευρώ τον Αύγουστο 2021, σύμφωνα με τα στοιχεία της ΤτΕ. Η σωρευτική αύξηση τους τελευταίους 12 μήνες ανέρχεται σε 20,4 δις ευρώ και σε 28,89 δις ευρώ από το τέλος Μαρτίου 2020. Σημειώνεται ότι ο ρυθμός αύξησης των καταθέσεων του ιδιωτικού τομέα διαμορφώθηκε σε +13,3% τον Σεπτέμβριο 2021 έναντι +13,9% τον Αύγουστο 2021.

Τα στοιχεία της ΤτΕ κατέδειξαν επίσης διατήρηση της πιστωτικής επέκτασης στον ιδιωτικό τομέα, με ρυθμό αύξησης +0,7% τον Σεπτέμβριο 2021, κυρίως λόγω της αύξησης των δανείων σε επιχειρήσεις κατά +3,5%. Η μηνιαία καθαρή ροή χρηματοδότησης του ιδιωτικού τομέα ήταν θετική (+537 εκ ευρώ) τον Σεπτέμβριο 2021, έναντι αρνητικής ροής -337 εκ ευρώ τον Αύγουστο 2021.

Σύμφωνα με τα προσωρινά στοιχεία του ΑΔΜΗΕ, η μέση ζήτησης ηλεκτρικής ενέργειας αυξήθηκε κατά +3,1% (σε σύγκριση με την ίδια περίοδο του 2019, προ πανδημίας) το επταήμερο 18 – 24 Οκτωβρίου 2021, έναντι αύξησης κατά +2,6% το αμέσως προηγούμενο επταήμερο. Συνολικά τις πρώτες 24 ημέρες του Οκτωβρίου 2021, η ζήτηση ηλεκτρικής ενέργειας αυξήθηκε οριακά κατά +0,4% (σε σύγκριση με την ίδια περίοδο του 2019, προ πανδημίας), έναντι μείωσης κατά -3,6% τον Σεπτέμβριο 2021.

O ρυθμός μείωσης του αριθμού επιβατών διεθνών πτήσεων στο ΔΑΑ το επταήμερο 20 – 26 Οκτωβρίου 2021 διαμορφώθηκε σε -27,6% (σε σύγκριση με την ίδια περίοδο του 2019, προ πανδημίας), έναντι μείωσης -37,3% το αμέσως προηγούμενο επταήμερο, ενώ ο αριθμός των επιβατών εσωτερικών πτήσεων σημείωσε μικρότερη πτώση κατά -15,1% (έναντι -21,1%). Σημειώνεται ότι ο μέσος ημερήσιος αριθμός επιβατών διεθνών πτήσεων ανήλθε σε 35.744 το επταήμερο 20 – 26 Οκτωβρίου 2021, καταγράφοντας αύξηση κατά +6,7% σε σύγκριση με το προηγούμενο επταήμερο. Συνολικά, τις πρώτες 26 ημέρες του Οκτωβρίου 2021 ο ρυθμός μείωσης του αριθμού επιβατών διεθνών πτήσεων ανήλθε σε -33,6% (σε σύγκριση με την ίδια περίοδο του 2019, προ πανδημίας), έναντι -38,2% τον Σεπτέμβριο 2021.

Ο όγκος ηλεκτρονικών συναλλαγών συνεχίζει να ενισχύεται με διψήφιο ρυθμό για 18^ο  συνεχόμενο μήνα, που ανήλθε σε +16,9% τις πρώτες 15 ημέρες του Οκτωβρίου 2021 έναντι +17,4% τον Σεπτέμβριο 2021. Συνολικά, στο διάστημα 1 Μαρτίου 2020 έως 15 Οκτωβρίου 2021, ο όγκος ηλεκτρονικών συναλλαγών εμφάνισε αύξηση +21,4%. Σημαντική αύξηση κατά +26,8% εμφάνισε τις πρώτες 15 ημέρες του Οκτωβρίου 2021 και η αξία των ηλεκτρονικών συναλλαγών, σε συνέχεια της αύξησης κατά +27,4% που είχε σημειωθεί τον Σεπτέμβριο 2021. Συνολικά, στο διάστημα 1 Μαρτίου 2020 έως 15 Οκτωβρίου 2021, η αξία ηλεκτρονικών συναλλαγών κατέγραψε ρυθμό αύξησης +11,5%.

Όσον αφορά την εξέλιξη των καταναλωτικών δαπανών με τη χρήση καρτών, τις πρώτες 14 ημέρες του Οκτωβρίου 2021 καταγράφεται αύξηση +34,4% σε σύγκριση με την αντίστοιχη περίοδο του 2019 (προ πανδημίας). Σε επιμέρους τομείς οικονομικής δραστηριότητας, αύξηση τις πρώτες 13 ημέρες του Οκτωβρίου 2021 (σε σύγκριση με την αντίστοιχη περίοδο του 2019, προ πανδημίας) καταγράφεται ενδεικτικά στα διόδια (+160,6%), στις εταιρίες κοινής ωφέλειας (+157,9%), στους φούρνους (+127,8%), στα βιβλία, περιοδικά και εφημερίδες (+92,7%), στα μπαρ και καφέ (+82,7%), στις υπηρεσίες courier (+77%), στους χώρους εστίασης (+67,4%), στα φαρμακεία (+54,7%), στα super markets και παντοπωλεία (+41,2%), στα καταστήματα παιχνιδιών (+38,4%), στα καταστήματα υπόδησης (+12,8%) και στα καταστήματα ένδυσης (+6,1%).

Τονίζεται πως οι παραπάνω αυξήσεις αντικατοπτρίζουν και μια μεταστροφή των πολιτών σε ηλεκτρονικά μέσα πληρωμών και δεν αποτελούν απαραίτητα ένδειξη αυξημένης ζήτησης.

Στον αντίποδα, μείωση παρατηρείται τις πρώτες 13 ημέρες του Οκτωβρίου 2021 (σε σύγκριση με την αντίστοιχη περίοδο του 2019, προ πανδημίας) στα ταξιδιωτικά γραφεία (-41,1%), στις υπηρεσίες τηλεπικοινωνιών (-32,2%), στους κινηματογράφους και θέατρα (-26,2%), στα πολυκαταστήματα (-15,5%), στις ηλεκτρονικές πωλήσεις (-7,3%) και στις υπηρεσίες διαφήμισης (-5,1%).

Εν κατακλείδι, τα ευρήματα της 73^ης έκθεσης προόδου του Παρατηρητηρίου παρουσιάζουν αύξηση του κυλιόμενου μέσου όρου των ημερήσιων τεστ και του δείκτη θετικότητας, και σταθεροποίηση του δείκτη Rt, σε σχέση με την προηγούμενη εβδομάδα. Επιπλέον, καταγράφεται αύξηση του κυλιόμενου μέσου όρου των ημερήσιων κρουσμάτων και θανάτων και του αριθμού των διασωληνωμένων, σε σύγκριση με την προηγούμενη έκθεση. Στο οικονομικό σκέλος, επισημαίνεται η αύξηση των καταθέσεων και η διατήρηση της πιστωτικής επέκτασης τον Σεπτέμβριο, καθώς και η σημαντική αύξηση των εξαγωγών και εισαγωγών τον Αύγουστο. Επίσης, τονίζεται ο διψήφιος ρυθμός αύξησης του όγκου και της αξίας ηλεκτρονικών συναλλαγών το πρώτο μισό του Οκτωβρίου και η οριακή αύξηση της ζήτησης ηλεκτρικής ενέργειας τις πρώτες 24 ημέρες του Οκτωβρίου.

Πορεία Κύριων Δεικτών

Στους παρακάτω δείκτες συνοψίζεται η πορεία της επιδημίας, της κινητικότητας του πληθυσμού και του άξονα οικονομίας με κύρια έμφαση στην μεταβολή αυτών σε σύγκριση με την προηγούμενη έκθεση προόδου του Παρατηρητηρίου.

Πίνακας 2: Πορεία Κύριων Δεικτών

Ενδεικτικά μέτρα άλλων χωρών για την αναχαίτιση-διαχείριση της πανδημίας

Για να αναχαιτίσουν νέα έξαρση της πανδημίας, πολλές Ευρωπαϊκές χώρες λαμβάνουν επιπλέον περιοριστικά μέτρα για να μειώσουν την μεγάλη αύξηση των κρουσμάτων. Από την άλλη, υπάρχουν χώρες οι οποίες στα πλαίσια της διαχείρισης αυτής της φάσης της πανδημίας αναπροσάρμοσαν ορισμένα μέτρα με βάση τις εξελίξεις σε τοπικό ή/και εθνικό επίπεδο επιτρέποντας λιγότερους περιορισμούς. Ενδεικτικά, αναφέρουμε μέτρα που ανακοινώθηκαν κατά το διάστημα 21 – 27 Οκτωβρίου 2021:

Στην Ουκρανία αποφασίστηκε στις 22 Οκτωβρίου το κλείσιμο των σχολείων σε περιοχές με μεγάλο επιδημιολογικό φορτίο. Συγκεκριμένα, τα σχολεία στο Κίεβο έλαβαν εντολή για αργία δύο εβδομάδων, ενώ σε άλλες περιοχές που έχουν χαρακτηριστεί κόκκινες, τα σχολεία θα επιτραπεί να ξανανοίξουν μόνο αν έχουν εμβολιαστεί όλοι οι εκπαιδευτικοί. Επίσης ανακοινώθηκε ότι απαιτείται πιστοποιητικό εμβολιασμού ή αρνητικό τεστ για τον νέο κορωνοϊό, για να μπορεί να χρησιμοποιήσει κάποιος τα μέσα μαζικής μεταφοράς στην πρωτεύουσα.

Στην Ρωσία, από τις 28 Οκτωβρίου τίθενται στη Μόσχα σε ισχύ τα πιο αυστηρά μέτρα που έχουν εφαρμοστεί από τον Ιούνιο του 2020, με το κλείσιμο μη απαραίτητων καταστημάτων. Επίσης, η εβδομάδα από τις 30 Οκτωβρίου έως τις 7 Νοεμβρίου έχει κηρυχθεί αργία.

Γράφημα 13: Συνολικοί θάνατοι ανά 1 εκ. κατοίκους

[1]Οι ρυθμοί διπλασιασμού υπολογίζονται λαμβάνοντας υπόψη τα ιστορικά στοιχεία των σχετικών χρονοσειρών. Συγκεκριμένα, η μεθοδολογία στηρίζεται στον καθορισμό των ημερών που μεσολάβησαν μεταξύ της παρούσας τιμής και της τελευταίας παρατήρησης στη σχετική χρονοσειρά με τιμή ίση με το 50% της παρούσας τιμής.

[2] Όλες οι μεταβολές που αναφέρονται στο οικονομικό σκέλος αφορούν μεταβολές σε ετήσια βάση (δηλαδή σε σύγκριση με το αντίστοιχο διάστημα του προηγούμενου έτους), εκτός αν αναφέρεται διαφορετικά.