Περίοδος 20 – 26 Μαΐου 2021

Η 51^η έκθεση προόδου του Παρατηρητηρίου αφορά το διάστημα 20 – 26 Μαΐου 2021 και έχει ως στόχο να διαπιστωθεί κατά πόσο οι τάσεις στους βασικούς άξονες παρατήρησης, που είχαν ήδη διαφανεί από τις προηγούμενες εκθέσεις, επαληθεύονται ή αντιστρέφονται με την προσθήκη ολοένα και περισσότερων επικαιροποιημένων δεδομένων.

Στον άξονα της υγείας και της πολιτικής προστασίας, η τελευταία εβδομάδα εμφανίζει μείωση του κυλιόμενου μέσου όρου των τεστ, του δείκτη θετικότητας καθώς και του δείκτη Rt. Επιπλέον, καταγράφεται μείωση του κυλιόμενου μέσου  όρου κρουσμάτων και θανάτων και του αριθμού των διασωληνωμένων.

Συγκεκριμένα, ο μέσος όρος των συνολικών ημερησίων τεστ διαμορφώθηκε σε 7ήμερη κυλιόμενη βάση σε 46.672, από 51.121 στην προηγούμενη έκθεση, εμφανίζοντας μείωση κατά 8,7%. Την τελευταία εβδομάδα, διενεργήθηκαν κατά μέσο όρο 13.867 ημερήσια PCR τεστ και 32.805 ημερήσια rapid Ag τεστ (σύνολο εβδομαδιαίων τεστ 326.703). Επιπλέον, στο διάστημα 20 – 26  Μαΐου διενεργήθηκαν 3.034.489 αυτοδιαγνωστικοί έλεγχοι, από 4.017.261 στο προηγούμενο 7ήμερο.

Σύμφωνα με τον ΕΟΔΥ, ο δείκτης  Rt εκτιμάται στις 26 Μαΐου σε 0,82, από 0,86 την προηγούμενη εβδομάδα. Τα στοιχεία του ΕΟΔΥ υποδεικνύουν επίσης ότι ο δείκτης θετικότητας μειώθηκε σε 3,66% (το 7ήμερο 17 – 23 Μαΐου), από 3,80% το προηγούμενο 7ήμερο.

Οι πλέον πρόσφατοι χάρτες (27 Μαΐου) του Ευρωπαϊκού Κέντρου Πρόληψης και Ελέγχου Νόσων (ECDC) κατατάσσουν την Ελλάδα στις χώρες με τον χαμηλότερο δείκτη θετικότητας (<4%), καθώς στις τέσσερις χώρες  με τον υψηλότερο δείκτη test ανά 100.000 κατοίκους.

Γράφημα 1: Δείκτης θετικότητας

Γράφημα 2: Test ανά 100.000 κατοίκους

Ο μέσος όρος των ημερησίων κρουσμάτων διαμορφώθηκε σε 7ήμερη κυλιόμενη βάση σε 1.664 κρούσματα, από 2.012 στην προηγούμενη έκθεση, καταγράφοντας μείωση 17,3% σε σύγκριση με την προηγούμενη εβδομάδα. Στο εξεταζόμενο διάστημα, το 49,4% των κρουσμάτων καταγράφηκε στην Αττική και το 8,8% στην Θεσσαλονίκη, ενώ τα υπόλοιπα κρούσματα είναι διάσπαρτα σε όλη την επικράτεια.

Πίνακας 1: Κρούσματα ανά ημέρα (κυλιόμενοι 7-ημεροι μέσοι όροι), 25/5/2021

Πηγή: www. ourworldindata.org.

Ο μέσος όρος ηλικίας του συνόλου των κρουσμάτων που έχουν καταγραφεί από την αρχή της πανδημίας είναι τα 44 έτη.

Επίσης, ο μέσος όρος του ημερήσιου αριθμού των θανάτων υποχώρησε κατά 11,7% σε 47 (από 53,7 στην προηγούμενη έκθεση), ενώ το πλήθος των διασωληνωμένων ασθενών στις ΜΕΘ μειώθηκε κατά 14,8% σε 547 (από 642 στην προηγούμενη έκθεση).

Η πληρότητα σε κλίνες ΜΕΘ/ΜΑΦ για κρούσματα COVID-19 στην επικράτεια παρουσιάζει μείωση σε 68% (από 72% στην προηγούμενη έκθεση). Στην Αττική και στη Θεσσαλονίκη ειδικότερα, η πληρότητα κλινών ΜΕΘ/ΜΑΦ για κρούσματα COVID-19 ανέρχεται σε 75% και 74% αντίστοιχα (από 76% και 73% αντίστοιχα στην προηγούμενη έκθεση).

Συμπερασματικά, η κατάσταση στον άξονα υγείας συνεχίζει να απαιτεί πολύ αυξημένη επαγρύπνηση και αυστηρή τήρηση των προληπτικών μέτρων.

Σύμφωνα με τα τελευταία διεθνή δεδομένα (25/5/2021), η Ελλάδα με 1.143 θανάτους ανά 1 εκ. κατοίκους βρίσκεται  στην 19^η θέση στην Ευρωπαϊκή Ένωση των 27 χωρών. Ο Ευρωπαϊκός μέσος όρος θανάτων ανά 1 εκ. κατοίκους είναι 1.623. Ο ρυθμός διπλασιασμού^[1] των κρουσμάτων διαμορφώθηκε σε 84 ημέρες (από 79 ημέρες) και  των θανάτων σε 109 (από 108 ημέρες), σε σύγκριση με την προηγούμενη έκθεση.

Σύμφωνα με την τελευταία έκθεση της Επιτροπής Επιδημιολόγων (26/5/2021), 1 Περιφερειακή Ενότητα (Αιτωλοακαρνανία) κατατάσσεται στο επίπεδο πολύ υψηλού κινδύνου (κόκκινο) και 23 ΠΕ (Άνδρος, Αρκαδία, Αττική, Αχαΐα, Βοιωτία, Γρεβενά, Εύβοια, Ηράκλειο, Θεσσαλονίκη, Ιωάννινα, Κάλυμνος, Κέα-Κύθνος, Κέρκυρα, Κοζάνη, Κιλκίς, Κως, Λάρισα, Λέσβος, Μαγνησία, Ρέθυμνο, Τήνος, Φλώρινα και Χανιά) της χώρας κατατάσσονται στο επίπεδο υψηλού κινδύνου (πορτοκαλί).

Από τις 27 Δεκεμβρίου, που ξεκίνησαν οι εμβολιασμοί, ο αθροιστικός αριθμός εμβολιασμών στις 26 Μαΐου ανερχόταν σε 5.206.825, έναντι 4.615.746 στις 19 Μαΐου. Συνολικά έως τις 26 Μαΐου, έχουν πραγματοποιηθεί 3.416.374 εμβολιασμοί τουλάχιστον μίας δόσης και 1.880.694 ολοκληρωμένοι εμβολιασμοί (δηλ εμβολιασμοί δύο δόσεων ή μονοδοσικοί εμβολιασμοί). Το παρακάτω γράφημα συνοψίζει τους συνολικούς εμβολιασμούς ανά 100 κατοίκους στην ΕΕ των 27 κρατών μελών με το ποσοστό της Ελλάδας να ανέρχεται σε 49,95% στις 26 Μαΐου.

Γράφημα 3: Συνολικοί εμβολιασμοί ανά εκατό κατοίκους

Με βάση τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία του Google Mobility, η σύγκριση της μεταβολής της κινητικότητας κατά τη διάρκεια της τελευταίας εβδομάδας (15 – 21 Μαΐου 2021) σε σχέση με την αμέσως προηγούμενη εβδομάδα (8 – 14 Μαΐου 2021), υποδεικνύει αύξηση της κινητικότητας στα πάρκα και τους υπαίθριους χώρους (+13,3 πμ), στα ΜΜΜ (+7,6 πμ), στα καταστήματα και στους χώρους εστίασης και ψυχαγωγίας (+5,7 πμ) και στους χώρους εργασίας (+1,3 πμ), ενώ μείωση καταγράφηκε στα καταστήματα τροφίμων και στα φαρμακεία (-3,4 πμ). Παράλληλα, η παραμονή στην κατοικία μειώθηκε κατά -1,9 πμ. 

Σύμφωνα με τα στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδας, οι εξαγωγές αγαθών ενισχύθηκαν κατά 37,1%^[2] τον Μάρτιο, ενώ οι εισαγωγές αυξήθηκαν κατά +29,7%. Εξαιρουμένων των καυσίμων και πλοίων, οι εξαγωγές και εισαγωγές αγαθών αυξήθηκαν κατά +34,9% και +39,5% αντίστοιχα. Συνολικά, στο πρώτο τρίμηνο 2021, οι εξαγωγές ανέκαμψαν κατά +10%, ενώ οι εισαγωγές αυξήθηκαν με μικρότερο ρυθμό κατά +1,8%. Χωρίς τα καύσιμα και πλοία, οι εξαγωγές και εισαγωγές ενισχύθηκαν κατά +10,7% και +8,4% αντίστοιχα τους πρώτους τρεις μήνες του 2021.

Όσον αφορά τους πρόδρομους δείκτες οικονομικής δραστηριότητας, σύμφωνα με τα προσωρινά στοιχεία του ΑΔΜΗΕ η μέση ζήτησης ηλεκτρικής ενέργειας μειώθηκε κατά -4,8% (σε σύγκριση με την ίδια περίοδο του 2019, προ πανδημίας) το επταήμερο 17 – 23 Μαΐου 2021, έναντι πτώσης κατά -5,9% το αμέσως προηγούμενο επταήμερο. Συνολικά τις πρώτες 23 ημέρες του Μαΐου 2021, η ζήτηση ηλεκτρικής ενέργειας υποχώρησε κατά -7,4% (σε σύγκριση με την ίδια περίοδο του 2019, προ πανδημίας) έναντι -5,2% τον Απρίλιο 2021.

Διατηρήθηκε ο σημαντικός ρυθμός μείωσης του αριθμού επιβατών διεθνών πτήσεων στο ΔΑΑ το επταήμερο 19 – 25 Μαΐου 2021, που ανήλθε σε -78,1% (σε σύγκριση με την ίδια περίοδο του 2019, προ πανδημίας), έναντι -80,8% το αμέσως προηγούμενο επταήμερο, ενώ ο αριθμός των επιβατών εσωτερικών πτήσεων σημείωσε μικρότερη πτώση κατά -58,1% (έναντι -59,5%). Σημειώνεται ότι ο μέσος ημερήσιος αριθμός επιβατών διεθνών πτήσεων ανήλθε σε 11.494 το επταήμερο 19 – 25 Μαΐου 2021, καταγράφοντας αύξηση 18,5% σε σύγκριση με το προηγούμενο 7ήμερο. Συνολικά, τις πρώτες 25 ημέρες του Μαΐου 2021, ο ρυθμός μείωσης του αριθμού επιβατών διεθνών πτήσεων ανήλθε σε -82% (σε σύγκριση με την ίδια περίοδο του 2019, προ πανδημίας), έναντι -88,8% τον Απρίλιο 2021.

Ο όγκος ηλεκτρονικών συναλλαγών συνεχίζει να ενισχύεται με διψήφιο ρυθμό για 13^ο  συνεχόμενο μήνα, που ανήλθε σε +21,3% τις πρώτες 21 ημέρες του Μαΐου 2021 έναντι +43,5% τον Απρίλιο 2021. Συνολικά, στο διάστημα 1 Μαρτίου 2020 έως 21 Μαΐου 2021, ο όγκος ηλεκτρονικών συναλλαγών εμφάνισε αύξηση +23%. Σημαντική αύξηση κατά +28,3% εμφάνισε τις πρώτες 21 ημέρες του Μαΐου 2021 και η αξία των ηλεκτρονικών συναλλαγών, μετά την αύξηση κατά +35,6% που είχε σημειωθεί τον Απρίλιο 2021. Συνολικά, στο διάστημα 1 Μαρτίου 2020 έως 21 Μαΐου 2021, η αξία ηλεκτρονικών συναλλαγών κατέγραψε ρυθμό αύξησης +6,7%.

Όσον αφορά την εξέλιξη των καταναλωτικών δαπανών με τη χρήση καρτών, τις πρώτες 19 ημέρες του Μαΐου 2021 καταγράφεται αύξηση 8,1% σε σύγκριση με την αντίστοιχη περίοδο του 2019 (προ πανδημίας). Σε επιμέρους τομείς οικονομικής δραστηριότητας, σημαντική αύξηση τις πρώτες 19 ημέρες του Μαΐου 2021 (σε σύγκριση με την αντίστοιχη περίοδο του 2019, προ πανδημίας) καταγράφεται στα διόδια (+137,6%), στους φούρνους (+124,2%), στα βιβλία, περιοδικά και εφημερίδες (+115,1%), στις υπηρεσίες courier (+97,7%), στις εταιρίες κοινής ωφέλειας (+74,6%), στα φαρμακεία (+53%), στα καταστήματα παιχνιδιών (+50,2%) και στα super markets και παντοπωλεία (+31,2%).

Τονίζεται πως οι παραπάνω αυξήσεις αντικατοπτρίζουν και μια μεταστροφή των πολιτών σε ηλεκτρονικά μέσα πληρωμών και δεν αποτελούν απαραίτητα ένδειξη αυξημένης ζήτησης.

Στον αντίποδα, σημαντική μείωση τις πρώτες 19 ημέρες του Μαΐου 2021 (σε σύγκριση με την αντίστοιχη περίοδο του 2019, προ πανδημίας) παρατηρείται στα ταξιδιωτικά γραφεία (-76,7%), στις υπηρεσίες μεταφορών (-37,7%), στα πολυκαταστήματα (-34,2%), στους χώρους εστίασης (-16,1%), στις υπηρεσίες διαφημίσεων (-16%) και στα καταστήματα ένδυσης (-8,5%).

Εν κατακλείδι, τα ευρήματα της 51^ης έκθεσης προόδου του Παρατηρητηρίου παρουσιάζουν μείωση του κυλιόμενου μέσου όρου των ημερησίων τεστ, του δείκτη θετικότητας και του δείκτη Rt, σε σχέση με την προηγούμενη εβδομάδα. Επίσης, καταδεικνύουν μείωση  του κυλιόμενου μέσου  όρου κρουσμάτων και θανάτων, καθώς και του αριθμού των διασωληνωμένων, σε σύγκριση με την προηγούμενη έκθεση. Στο οικονομικό σκέλος, επισημαίνεται η σημαντική ενίσχυση των εξαγωγών και εισαγωγών αγαθών τον Μάρτιο, η μείωση της ζήτησης ηλεκτρικής ενέργειας τις πρώτες 23 ημέρες του Μαΐου και η διψήφια ενίσχυση τόσο του όγκου, όσο της αξίας, ηλεκτρονικών συναλλαγών τις πρώτες 21 ημέρες του Μαΐου.

Πορεία Κύριων Δεικτών

Στους παρακάτω δείκτες συνοψίζεται η πορεία της επιδημίας, της κινητικότητας του πληθυσμού και του άξονα οικονομίας με κύρια έμφαση στην μεταβολή αυτών σε σύγκριση με την προηγούμενη έκθεση προόδου του Παρατηρητηρίου.

Πίνακας 2: Πορεία Κύριων Δεικτών

Ενδεικτικά μέτρα άλλων χωρών για την αναχαίτιση-διαχείριση του 3^ου κύματος

Για να αναχαιτίσουν το τρίτο κύμα έξαρσης της πανδημίας, πολλές Ευρωπαϊκές χώρες λαμβάνουν επιπλέον περιοριστικά μέτρα για να μειώσουν την μεγάλη αύξηση των κρουσμάτων. Από την άλλη, άλλες χώρες στα πλαίσια της διαχείρισης του τρίτου κύματος αναπροσάρμοσαν ορισμένα μέτρα με βάση τις εξελίξεις σε τοπικό ή/και εθνικό επίπεδο επιτρέποντας λιγότερους περιορισμούς. Ενδεικτικά, αναφέρουμε μέτρα που ανακοινώθηκαν κατά το διάστημα 20 – 26  Μαΐου 2021:

Στην Κροατία, τα μπαρ και τα εστιατόρια επαναλειτουργούν, αλλά οι πελάτες πρέπει να κάθονται σε εξωτερικούς χώρους. Μόνο στα ξενοδοχεία επιτρέπεται η λειτουργία των εστιατορίων και καφέ σε εσωτερικούς χώρους. Τα καταστήματα, τα εστιατόρια και άλλες επιχειρήσεις θα κλείνουν υποχρεωτικά στις 10 μμ, ενώ οι παραλίες, οι ιαματικές πηγές, τα πάρκα, οι ζωολογικοί κήποι και τα περισσότερα μουσεία είναι ανοιχτά. Τα νυχτερινά κλαμπ ωστόσο παραμένουν κλειστά.

Στην Τσεχία, άνοιξαν οι εξωτερικοί χώροι των εστιατορίων στις 17 Μαΐου, ενώ οι συναυλίες και οι θεατρικές παραστάσεις θα ξεκινήσουν και αυτές, αλλά μόνο σε εξωτερικούς χώρους.

Στη Νορβηγία, θα επιτρέπονται από τις 27 Μαΐου οι δημόσιες συναθροίσεις περισσότερων ατόμων και η κατανάλωση αλκοόλ σε μπαρ και εστιατόρια μέχρι τα μεσάνυχτα. Οι τοπικοί περιορισμοί ωστόσο σε ορισμένα μέρη θα παραμείνουν αυστηρότεροι σε σχέση με εκείνους που ισχύουν σε εθνικό επίπεδο ώστε να αποφευχθούν τοπικές αναζωπυρώσεις του ιού. Στο μεγαλύτερο τμήμα της χώρας αλκοόλ θα σερβίρεται μόνο μέχρι τις 10μμ παρότι το Όσλο και η γύρω περιοχή εξακολουθούν να απαγορεύουν εντελώς την πώληση αλκοόλ. Οι Νορβηγοί θα μπορούν να δέχονται στα σπίτια τους και πάλι μέχρι 10 προσκεκλημένους, διπλάσιος αριθμός σε σχέση με εκείνον που επιτρεπόταν από τα μέσα Απριλίου, ενώ 200 άτομα θα μπορούν να παρακολουθούν εκδηλώσεις σε κλειστούς χώρους με κράτηση θέσεων, από 100 που ίσχυε πριν.

Στην Ελβετία, ανακοινώθηκε στις 26 Μαΐου χαλάρωση των περιοριστικών μέτρων με ισχύ από τις 31 Μαΐου, που περιλαμβάνει άνοιγμα των εσωτερικών χώρων των εστιατορίων ακόμα και μετά τις 11μμ με έως 4 άτομα ανά τραπέζι. Για τις εκδηλώσεις που υποδέχονται κοινό, το νέο ανώτατο όριο είναι 100 άτομα (αντί για 50) σε εσωτερικούς χώρους και 300 (αντί για 100) σε εξωτερικούς χώρους. Όσον αφορά τον ερασιτεχνικό αθλητισμό, 50 άτομα μπορούν τώρα να συγκεντρωθούν για να αθληθούν μαζί, αντί για 15 έως τώρα. Το όριο που έχει τεθεί στις ομάδες στον πολιτισμό επίσης αυξάνεται στα 50 άτομα, και είναι και πάλι δυνατό να διοργανωθούν παραστάσεις, στις οποίες ισχύουν οι ίδιοι κανόνες όπως και για τις εκδηλώσεις που υποδέχονται κοινό (κυρίως η χρήση μάσκας). Στο πανεπιστήμιο, αίρεται το όριο των 50 ατόμων που είχε οριστεί για την εκπαίδευση με φυσική παρουσία. Επίσης, η 31^η Μαΐου θα σηματοδοτήσει το τέλος της υποχρεωτικής τηλεργασίας για τις εταιρίες που οργανώνουν τακτικούς ελέγχους για Covid. Οι μεγάλες εκδηλώσεις θα μπορούν και πάλι να επιτραπούν από τον Ιούλιο, με μέγιστο αριθμό 1.000 ατόμων σε εσωτερικό χώρο και 5.000 ατόμων σε εξωτερικό χώρο. Από τις 20 Αυγούστου, οι μεγάλες εκδηλώσεις θα μπορούν να δέχονται έως 10.000 άτομα.

Στην Τουρκία, χαλάρωσαν τα περιοριστικά μέτρα στις 17 Μαΐου επιτρέποντας τις μετακινήσεις κατά τη διάρκεια της ημέρας, ενώ διατηρείται σε ισχύ η απαγόρευση κυκλοφορίας τη νύχτα και τα Σαββατοκύριακα έως την 1η Ιουνίου. Οι τουρίστες μπορούν να επισκέπτονται τα μουσεία, τις παραλίες, ενώ τα ξενοδοχεία και τα θέρετρα λειτουργούν με περιορισμούς στην δυναμικότητά τους. Τα εστιατόρια και τα καφέ επιτρέπεται να λειτουργούν μόνο για γεύματα σε πακέτο, ενώ το λιανεμπόριο και τα εμπορικά κέντρα είναι ανοιχτά μόνο στη διάρκεια της εβδομάδας. Θέατρα, γυμναστήρια και πισίνες παραμένουν κλειστά. Όλα τα περιοριστικά μέτρα αναμένεται να αρθούν με την έναρξη της τουριστικής περιόδου τον Ιούνιο.

[1]Οι ρυθμοί διπλασιασμού υπολογίζονται λαμβάνοντας υπόψη τα ιστορικά στοιχεία των σχετικών χρονοσειρών. Συγκεκριμένα, η μεθοδολογία στηρίζεται στον καθορισμό των ημερών που μεσολάβησαν μεταξύ της παρούσας τιμής και της τελευταίας παρατήρησης στη σχετική χρονοσειρά με τιμή ίση με το 50% της παρούσας τιμής.

[2] Όλες οι μεταβολές που αναφέρονται στο οικονομικό σκέλος αφορούν μεταβολές σε ετήσια βάση (δηλαδή σε σύγκριση με το αντίστοιχο διάστημα του προηγούμενου έτους), εκτός αν αναφέρεται διαφορετικά.