Περίοδος 17 – 23 Ιουνίου 2021

Η 55^η έκθεση προόδου του Παρατηρητηρίου αφορά το διάστημα 17 – 23 Ιουνίου 2021 και έχει ως στόχο να διαπιστωθεί κατά πόσο οι τάσεις στους βασικούς άξονες παρατήρησης, που είχαν ήδη διαφανεί από τις προηγούμενες εκθέσεις, επαληθεύονται ή αντιστρέφονται με την προσθήκη ολοένα και περισσότερων επικαιροποιημένων δεδομένων.

Στον άξονα της υγείας και της πολιτικής προστασίας, η τελευταία εβδομάδα εμφανίζει μείωση του κυλιόμενου μέσου όρου των τεστ και του δείκτη θετικότητας, και σταθεροποίηση του δείκτη Rt. Επιπλέον, καταγράφεται μείωση του κυλιόμενου μέσου  όρου κρουσμάτων και θανάτων και του αριθμού των διασωληνωμένων.

Συγκεκριμένα, ο μέσος όρος των συνολικών ημερησίων τεστ διαμορφώθηκε σε 7ήμερη κυλιόμενη βάση σε 32.038, από 36.850 στην προηγούμενη έκθεση, εμφανίζοντας μείωση κατά 13,1%. Την τελευταία εβδομάδα, διενεργήθηκαν κατά μέσο όρο 9.846 ημερήσια PCR τεστ και 22.193 ημερήσια rapid Ag τεστ (σύνολο εβδομαδιαίων τεστ 224.268). Επιπλέον, στο διάστημα 17 – 23 Ιουνίου διενεργήθηκαν 1.519.115 αυτοδιαγνωστικοί έλεγχοι, από 3.029.713 στο προηγούμενο 7ήμερο.

Σύμφωνα με τον ΕΟΔΥ, ο δείκτης  Rt εκτιμάται στις 23 Ιουνίου σε 0,81, από 0,80 την προηγούμενη εβδομάδα. Τα στοιχεία του ΕΟΔΥ υποδεικνύουν επίσης ότι ο δείκτης θετικότητας μειώθηκε σε 1,20% (το 7ήμερο 14 – 20 Ιουνίου), από 1,80% το προηγούμενο 7ήμερο.

Οι πλέον πρόσφατοι χάρτες (24 Ιουνίου) του Ευρωπαϊκού Κέντρου Πρόληψης και Ελέγχου Νόσων (ECDC) κατατάσσουν την Ελλάδα στις χώρες με τον χαμηλότερο δείκτη θετικότητας (<1%), καθώς και στις τέσσερις χώρες  με τον υψηλότερο δείκτη test ανά 100.000 κατοίκους.

Γράφημα 1: Δείκτης θετικότητας

Γράφημα 2: Test ανά 100.000 κατοίκους (δεξιά)

Ο μέσος όρος των ημερησίων κρουσμάτων διαμορφώθηκε σε 7ήμερη κυλιόμενη βάση σε 395 κρούσματα, από 617 στην προηγούμενη έκθεση, καταγράφοντας μείωση 35,9% σε σύγκριση με την προηγούμενη εβδομάδα. Στο εξεταζόμενο διάστημα, το 48,6% των κρουσμάτων καταγράφηκε στην Αττική και το 8,6% στην Θεσσαλονίκη, ενώ τα υπόλοιπα κρούσματα είναι διάσπαρτα σε όλη την επικράτεια.

Πίνακας 1: Κρούσματα ανά ημέρα (κυλιόμενοι 7-ημεροι μέσοι όροι), 22/6/2021

Πηγή: www. ourworldindata.org.

Ο μέσος όρος ηλικίας του συνόλου των κρουσμάτων που έχουν καταγραφεί από την αρχή της πανδημίας είναι τα 43 έτη.

Επίσης, ο μέσος όρος του ημερήσιου αριθμού των θανάτων υποχώρησε κατά 7,1% σε 16,7 (από 18,0 στην προηγούμενη έκθεση), ενώ το πλήθος των διασωληνωμένων ασθενών στις ΜΕΘ μειώθηκε κατά 17,9% σε 271 (από 330 στην προηγούμενη έκθεση).

Η πληρότητα σε κλίνες ΜΕΘ/ΜΑΦ για κρούσματα COVID-19 στην επικράτεια παρουσιάζει μείωση σε 45% (από 55% στην προηγούμενη έκθεση). Στην Αττική και στη Θεσσαλονίκη ειδικότερα, η πληρότητα κλινών ΜΕΘ/ΜΑΦ για κρούσματα COVID-19 ανέρχεται σε 56% και 56% αντίστοιχα (από 63% και 65% αντίστοιχα στην προηγούμενη έκθεση).

Σύμφωνα με τα τελευταία διεθνή δεδομένα (22/6/2021), η Ελλάδα με 1.206 θανάτους ανά 1 εκ. κατοίκους βρίσκεται  στην 18^η θέση στην Ευρωπαϊκή Ένωση των 27 χωρών. Ο Ευρωπαϊκός μέσος όρος θανάτων ανά 1 εκ. κατοίκους είναι 1.655. Ο ρυθμός διπλασιασμού^[1] των κρουσμάτων διαμορφώθηκε σε 106 ημέρες (από 100 ημέρες) και  των θανάτων σε 122 (από 117 ημέρες), σε σύγκριση με την προηγούμενη έκθεση.

Σύμφωνα με την τελευταία έκθεση της Επιτροπής Επιδημιολόγων (24/6/2021), καμία Περιφερειακή Ενότητα (ΠΕ) δεν κατατάσσεται στο επίπεδο πολύ υψηλού κινδύνου (κόκκινο) και 6 ΠΕ (Δυτική Αττική, Εύβοια, Ηράκλειο, Κως, Λάρισα και Ρέθυμνο) της χώρας κατατάσσονται στο επίπεδο υψηλού κινδύνου (πορτοκαλί).

Από τις 27 Δεκεμβρίου, που ξεκίνησαν οι εμβολιασμοί, ο αθροιστικός αριθμός εμβολιασμών στις 23 Ιουνίου ανερχόταν σε 7.722.093, έναντι 7.142.822 στις 16 Ιουνίου. Συνολικά έως τις 23 Ιουνίου, έχουν πραγματοποιηθεί 4.604.248 εμβολιασμοί τουλάχιστον μίας δόσης και 3.321.644 ολοκληρωμένοι εμβολιασμοί (δηλ εμβολιασμοί δύο δόσεων ή μονοδοσικοί εμβολιασμοί). Το παρακάτω γράφημα συνοψίζει τους συνολικούς εμβολιασμούς ανά 100 κατοίκους στην ΕΕ των 27 κρατών μελών με το ποσοστό της Ελλάδας να ανέρχεται σε 74,09% την 23^η Ιουνίου.

Γράφημα 3: Συνολικοί εμβολιασμοί ανά εκατό κατοίκους

Σύμφωνα με τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία του Google Mobility, η κινητικότητα του πληθυσμού κατά την περίοδο μετά την άρση επιβολής του δεύτερου lockdown (14 Μαΐου – 18 Ιουνίου 2021) εμφανίζει μέση αύξηση κατά 20,5 πμ σε σύγκριση με την περίοδο ενός μήνα πριν την άρση (13 Απριλίου – 13 Μαΐου 2021). Η μεγαλύτερη αύξηση κινητικότητας καταγράφεται κυρίως στα πάρκα και υπαίθριους χώρους (+32,1 πμ), στα καταστήματα και στους χώρους εστίασης και ψυχαγωγίας (+24,9 πμ) και στα ΜΜΜ (+19,1 πμ). Παράλληλα, η παραμονή στην κατοικία μειώθηκε κατά 6,3 πμ.

Συγκρίνοντας την μεταβολή της κινητικότητας κατά τη διάρκεια της τελευταίας εβδομάδας (12 – 18 Ιουνίου 2021) σε σχέση με την αμέσως προηγούμενη εβδομάδα (5 – 11 Ιουνίου 2021), παρατηρούμε αύξηση κατά +7,4 πμ στα πάρκα και τους υπαίθριους χώρους, κατά +5,6 πμ στα ΜΜΜ και κατά +2 πμ στα καταστήματα και στους χώρους εστίασης και ψυχαγωγίας, ενώ μικρή μείωση καταγράφηκε στα καταστήματα τροφίμων και στα φαρμακεία (-1,9 πμ) και στους χώρους εργασίας (-1,3 πμ). Η παραμονή στην κατοικία παρέμεινε σχεδόν αμετάβλητη (-0,4 πμ).

Σύμφωνα με τα στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδας, οι εξαγωγές αγαθών ενισχύθηκαν κατά 56,6%^[2] τον Απρίλιο, ενώ οι εισαγωγές κατέγραψαν παρόμοιο ρυθμό αύξησης (+56%). Εξαιρουμένων των καυσίμων και πλοίων, οι εξαγωγές και εισαγωγές αγαθών αυξήθηκαν κατά +41,8% και +46,7% αντίστοιχα. Συνολικά, στο πρώτο τετράμηνο, οι εξαγωγές ανέκαμψαν κατά +19,6%, ενώ οι εισαγωγές αυξήθηκαν με μικρότερο ρυθμό κατά +12,5%. Χωρίς τα καύσιμα και πλοία, οι εξαγωγές και εισαγωγές ενισχύθηκαν κατά +17,6% και +16,6% αντίστοιχα τους πρώτους τέσσερις μήνες του 2021.

Όσον αφορά άλλους πρόδρομους δείκτες οικονομικής δραστηριότητας, διατηρήθηκε ο σημαντικός ρυθμός μείωσης του αριθμού επιβατών διεθνών πτήσεων στο ΔΑΑ το επταήμερο 16 – 22 Ιουνίου 2021, που ανήλθε σε -64% (σε σύγκριση με την ίδια περίοδο του 2019, προ πανδημίας), έναντι -68,2% το αμέσως προηγούμενο επταήμερο, ενώ ο αριθμός των επιβατών εσωτερικών πτήσεων σημείωσε μικρότερη πτώση κατά -39,2% (έναντι -45,2%). Σημειώνεται ότι ο μέσος ημερήσιος αριθμός επιβατών διεθνών πτήσεων ανήλθε σε 22.831 το επταήμερο 16 – 22 Ιουνίου 2021, καταγράφοντας αύξηση κατά +19,7% σε σύγκριση με το προηγούμενο 7ήμερο. Συνολικά, τις πρώτες 22 ημέρες του Ιουνίου 2021, ο ρυθμός μείωσης του αριθμού επιβατών διεθνών πτήσεων ανήλθε σε -67,5% (σε σύγκριση με την ίδια περίοδο του 2019, προ πανδημίας), έναντι -80,8% τον Μάιο 2021.

Όσον αφορά την εξέλιξη των καταναλωτικών δαπανών με τη χρήση καρτών, τις πρώτες 10 ημέρες του Ιουνίου 2021 καταγράφεται αύξηση +23,4% (σε σύγκριση με την αντίστοιχη περίοδο του 2019, προ πανδημίας). Σε επιμέρους τομείς οικονομικής δραστηριότητας, σημαντική αύξηση τις πρώτες 9 ημέρες του Ιουνίου 2021 (σε σύγκριση με την αντίστοιχη περίοδο του 2019, προ πανδημίας) καταγράφεται στα διόδια (+253,5%), στα βιβλία, περιοδικά και εφημερίδες (+176,1%), στις υπηρεσίες courier (+162,1%), στις εταιρίες κοινής ωφέλειας (+150,8%), στους φούρνους (+129%), στα φαρμακεία (+85,3%), στα super markets και παντοπωλεία (+43,9%) και στα καταστήματα παιχνιδιών (+37,8%).

Τονίζεται πως οι παραπάνω αυξήσεις αντικατοπτρίζουν και μια μεταστροφή των πολιτών σε ηλεκτρονικά μέσα πληρωμών και δεν αποτελούν απαραίτητα ένδειξη αυξημένης ζήτησης.

Στον αντίποδα, σημαντική μείωση τις πρώτες 9 ημέρες του Ιουνίου 2021 (σε σύγκριση με την αντίστοιχη περίοδο του 2019, προ πανδημίας) παρατηρείται στους κινηματογράφους και θέατρα (-50,8%), στα ταξιδιωτικά γραφεία (-47,8%), στα καταστήματα ένδυσης (-12,5%), στα πολυκαταστήματα (-5,8%), στις υπηρεσίες διαφημίσεων (-2,2%), στα καταστήματα υπόδησης (-1,5%) και στους χώρους εστίασης (-1,2%).

Εν κατακλείδι, τα ευρήματα της 55^ης έκθεσης προόδου του Παρατηρητηρίου παρουσιάζουν μείωση του κυλιόμενου μέσου όρου των ημερησίων τεστ και του δείκτη θετικότητας, και σταθεροποίηση του δείκτη Rt, σε σχέση με την προηγούμενη εβδομάδα. Επίσης, καταδεικνύουν μείωση του κυλιόμενου μέσου όρου κρουσμάτων και θανάτων, και του αριθμού των διασωληνωμένων, σε σύγκριση με την προηγούμενη έκθεση. Στο οικονομικό σκέλος, επισημαίνεται η διψήφια αύξηση των εξαγωγών και των εισαγωγών αγαθών τον Απρίλιο, καθώς και η ενίσχυση των καταναλωτικών δαπανών με τη χρήση καρτών τις πρώτες 10 ημέρες του Ιουνίου.

Πορεία Κύριων Δεικτών

Στους παρακάτω δείκτες συνοψίζεται η πορεία της επιδημίας, της κινητικότητας του πληθυσμού και του άξονα οικονομίας με κύρια έμφαση στην μεταβολή αυτών σε σύγκριση με την προηγούμενη έκθεση προόδου του Παρατηρητηρίου.

Πίνακας 2: Πορεία Κύριων Δεικτών

Ενδεικτικά μέτρα άλλων χωρών για την αναχαίτιση-διαχείριση του 3^ου κύματος

Για να αναχαιτίσουν το τρίτο κύμα έξαρσης της πανδημίας, πολλές Ευρωπαϊκές χώρες λαμβάνουν επιπλέον περιοριστικά μέτρα για να μειώσουν την μεγάλη αύξηση των κρουσμάτων. Από την άλλη, άλλες χώρες στα πλαίσια της διαχείρισης του τρίτου κύματος αναπροσάρμοσαν ορισμένα μέτρα με βάση τις εξελίξεις σε τοπικό ή/και εθνικό επίπεδο επιτρέποντας λιγότερους περιορισμούς. Ενδεικτικά, αναφέρουμε μέτρα που ανακοινώθηκαν κατά το διάστημα 17 – 23 Ιουνίου 2021:

Στη Γαλλία, από τις 20 Ιουνίου έχει αρθεί η απαγόρευση της κυκλοφορίας, ενώ τρεις ημέρες νωρίτερα είχε πάψει η υποχρέωση χρήσης της μάσκας σε εξωτερικούς χώρους.

Στην Ιταλία, από τις 21 Ιουνίου η χώρα έχει μετατραπεί σε «λευκή ζώνη» – οι πολίτες, δηλαδή, θα πρέπει μόνον να φορούν μάσκα και να τηρούν τις αποστάσεις ασφαλείας – με μόνη εξαίρεση την μικρή βορειοδυτική περιφέρεια Βάλε Ντ΄Αόστα. Επίσης, από τις 28 Ιουνίου θα πάψει να ισχύει η υποχρεωτική χρήση μάσκας σε ανοικτούς χώρους. Η χρήση προστατευτικής μάσκας θα συνεχίσει να είναι υποχρεωτική σε όλους τους εσωτερικούς χώρους καθώς και σε εξωτερικούς χώρους σε περίπτωση συνωστισμού.

Στην Πορτογαλία, ανακοινώθηκε στις 17 Ιουνίου ότι μέχρι νεωτέρας, οι μη απαραίτητες μετακινήσεις από και προς την πρωτεύουσα και τα προάστιά της θα απαγορεύονται από την Παρασκευή το βράδυ έως τη Δευτέρα το πρωί.

Στην Ισπανία, ανακοινώθηκε ότι θα αρθεί η υποχρεωτική χρήση της μάσκας σε εξωτερικούς χώρους από τις 26 Ιουνίου. Η μάσκα θα παραμείνει υποχρεωτική σε εκδηλώσεις που οργανώνονται σε ανοιχτούς χώρους με τη συμμετοχή μεγάλου πλήθους ατόμων.

Στο Βέλγιο ανακοινώθηκε στις 18 Ιουνίου χαλάρωση των περιοριστικών μέτρων με ισχύ από τις 27 Ιουνίου. Συγκεκριμένα, στα εστιατόρια, ο αριθμός των ατόμων που θα επιτρέπονται ανά τραπέζι θα φτάνει τα οκτώ, εκτός αν τα μέλη της οικογένειας είναι περισσότερα. Όλες οι επιχειρήσεις στον τομέα της εστίασης θα παραμένουν ανοιχτές μέχρι τη 1 πμ, αντί για τις 11.30μμ που κλείνουν προς το παρόν, ενώ θα μπορούν να ανοίξουν από τις 5 πμ. Σύμφωνα με τους νέους κανόνες, η τηλεργασία δεν αποτελεί πλέον υποχρέωση, αλλά σύσταση. Επιπλέον, οι καταναλωτές θα έχουν την δυνατότητα να κάνουν αγορές με περισσότερα από ένα άτομα και το χρονικό όριο των 30 λεπτών ανά κατάστημα δεν ισχύει πλέον. Οι μάσκες ωστόσο παραμένουν απαραίτητες. Επίσης, ο μέγιστος αριθμός ατόμων που επιτρέπονται σε εκδηλώσεις θα αυξηθεί σε 2.000 σε εσωτερικούς χώρους (ανάλογα με την χωρητικότητα του χώρου) και σε 2.500 σε εξωτερικούς χώρους.

Στην Αυστρία, ανακοινώθηκε στις 17 Ιουνίου η περαιτέρω χαλάρωση των περιοριστικών μέτρων με ισχύ από την 1^η Ιουλίου. Στο πλαίσιο αυτό ανοίγουν τα νυκτερινά κέντρα, καταργείται η απαγόρευση της κυκλοφορίας και το ωράριο λειτουργίας της εστίασης, αίρεται η υποχρεωτική χρήση μάσκας FFP2 και προβλέπεται μόνον η απλή μάσκα στις λίγες πλέον περιπτώσεις που θα είναι υποχρεωτική, ενώ για τις μεγάλες εκδηλώσεις θα ισχύει μόνον το πιστοποιητικό εμβολιασμού, ανάρρωσης από τη νόσο ή πρόσφατου τεστ και δεν θα υπάρχουν άλλοι περιορισμοί. Οι περιορισμοί για μεγάλες εκδηλώσεις μειώνονται επίσης σημαντικά και από την 1η Ιουλίου όλες οι εκδηλώσεις μπορούν να πραγματοποιούνται χωρίς όρια κοινού και περιορισμούς χωρητικότητας στην τέχνη, τον πολιτισμό και τον αθλητισμό – συμπεριλαμβανομένης της εστίασης, αλλά θα υπάρχει υποχρέωση ανακοίνωσης για περισσότερους από 100 συμμετέχοντες και άδειας για συμμετοχή άνω των 500 ατόμων.

Στη Νορβηγία, ανακοινώθηκε ότι από τις 20 Ιουνίου οι Νορβηγοί θα επιτρέπεται να υποδέχονται έως και 20 προσκεκλημένους στα σπίτια τους – δηλαδή διπλάσιο αριθμό σε σχέση με σήμερα – ενώ τα μπαρ και τα εστιατόρια δεν θα υποχρεούνται πλέον να κλείνουν τα μεσάνυχτα. Επίσης, από τις 20 Ιουνίου θα επιτρέπεται η παρουσία περισσότερων θεατών στους αθλητικούς χώρους, καθώς και η είσοδος στη χώρα σε περισσότερους επισκέπτες από το εξωτερικό, αλλά τα απαιτούμενα τεστ και η καραντίνα θα παραμείνουν σε ισχύ για πολλούς τουρίστες.

[1]Οι ρυθμοί διπλασιασμού υπολογίζονται λαμβάνοντας υπόψη τα ιστορικά στοιχεία των σχετικών χρονοσειρών. Συγκεκριμένα, η μεθοδολογία στηρίζεται στον καθορισμό των ημερών που μεσολάβησαν μεταξύ της παρούσας τιμής και της τελευταίας παρατήρησης στη σχετική χρονοσειρά με τιμή ίση με το 50% της παρούσας τιμής.

[2] Όλες οι μεταβολές που αναφέρονται στο οικονομικό σκέλος αφορούν μεταβολές σε ετήσια βάση (δηλαδή σε σύγκριση με το αντίστοιχο διάστημα του προηγούμενου έτους), εκτός αν αναφέρεται διαφορετικά.