Περίοδος 23 – 29 Σεπτεμβρίου 2021

Η 69^η έκθεση προόδου του Παρατηρητηρίου αφορά το διάστημα 23 – 29 Σεπτεμβρίου  2021 και έχει ως στόχο να διαπιστωθεί κατά πόσο οι τάσεις στους βασικούς άξονες παρατήρησης, που είχαν ήδη διαφανεί από τις προηγούμενες εκθέσεις, επαληθεύονται ή αντιστρέφονται με την προσθήκη ολοένα και περισσότερων επικαιροποιημένων δεδομένων.

Στον άξονα της υγείας και της πολιτικής προστασίας, η τελευταία εβδομάδα εμφανίζει μικρή αύξηση του κυλιόμενου μέσου όρου των ημερήσιων τεστ, μείωση του δείκτη θετικότητας και σταθεροποίηση του δείκτη Rt. Επιπλέον, καταγράφεται μείωση του κυλιόμενου μέσου όρου των ημερήσιων κρουσμάτων και θανάτων και του αριθμού των διασωληνωμένων.

Συγκεκριμένα, ο μέσος όρος των συνολικών ημερησίων τεστ διαμορφώθηκε σε 7ήμερη κυλιόμενη βάση σε 196.171, από 194.816 στην προηγούμενη έκθεση, εμφανίζοντας μικρή αύξηση κατά 0,7%. Την τελευταία εβδομάδα, διενεργήθηκαν κατά μέσο όρο 12.539 ημερήσια PCR τεστ και 183.632 ημερήσια rapid Ag τεστ (σύνολο εβδομαδιαίων τεστ 1.373.197. Επιπλέον, στο διάστημα 22 – 29 Σεπτεμβρίου διενεργήθηκαν 1.587.040 αυτοδιαγνωστικοί έλεγχοι, από 3.253.062 στο προηγούμενο 7ήμερο.

Σύμφωνα με τον ΕΟΔΥ, ο δείκτης  Rt εκτιμάται στις 29 Σεπτεμβρίου σε 0,95, εμφανίζοντας σταθεροποίηση σε σχέση με την προηγούμενη έκθεση (0,97). Τα στοιχεία του ΕΟΔΥ υποδεικνύουν επίσης ότι ο δείκτης θετικότητας μειώθηκε σε 1,01% (το 7ήμερο 20 – 26 Σεπτεμβρίου), από 1,15% το προηγούμενο 7ήμερο.

Οι πλέον πρόσφατοι χάρτες (30 Σεπτεμβρίου) του Ευρωπαϊκού Κέντρου Πρόληψης και Ελέγχου Νόσων (ECDC) κατατάσσουν ολόκληρη την Ελληνική επικράτεια στις χώρες με δείκτη θετικότητας μικρότερο του 1%, καθώς και στις χώρες με τον υψηλότερο δείκτη test ανά 100.000 κατοίκους.

Γράφημα 1: Δείκτης θετικότητας (αριστερά) και Test ανά 100.000 κατοίκους (δεξιά)

Ο μέσος όρος των ημερησίων κρουσμάτων διαμορφώθηκε σε 7ήμερη κυλιόμενη βάση σε 2.060 κρούσματα, από 2.224 στην προηγούμενη έκθεση, καταγράφοντας μείωση -7,4% σε σύγκριση με την προηγούμενη εβδομάδα. Στο εξεταζόμενο διάστημα, το 20,5% των κρουσμάτων καταγράφηκε στην Αττική και το 15% στην Θεσσαλονίκη, ενώ τα υπόλοιπα κρούσματα είναι διάσπαρτα σε όλη την επικράτεια.

Πίνακας 1: Κρούσματα ανά ημέρα (κυλιόμενοι 7-ημεροι μέσοι όροι), 28/9/2021

Πηγή: www. ourworldindata.org.

Ο μέσος όρος ηλικίας του συνόλου των κρουσμάτων που έχουν καταγραφεί από την αρχή της πανδημίας είναι τα 39 έτη.

Επίσης, ο μέσος όρος του ημερήσιου αριθμού των θανάτων εμφάνισε μείωση κατά -15,9% σε 31,0 (από 36,9 στην προηγούμενη έκθεση), ενώ το πλήθος των διασωληνωμένων ασθενών στις ΜΕΘ μειώθηκε κατά -3% σε 323 (από 333 στην προηγούμενη έκθεση).

Η πληρότητα σε κλίνες ΜΕΘ/ΜΑΦ για κρούσματα COVID-19 στην επικράτεια παρουσιάζει σταθεροποίηση σε 70% (από 69% στην προηγούμενη έκθεση). Στην Αττική και στη Θεσσαλονίκη ειδικότερα, η πληρότητα κλινών ΜΕΘ/ΜΑΦ για κρούσματα COVID-19 ανέρχεται σε 64% και 93% αντίστοιχα (από 67% και 80% αντίστοιχα στην προηγούμενη έκθεση).

Σύμφωνα με τα τελευταία διεθνή δεδομένα (28/9/2021), η Ελλάδα με 1.422 θανάτους ανά 1 εκ. κατοίκους βρίσκεται  στην 17^η θέση στην Ευρωπαϊκή Ένωση των 27 χωρών. Ο Ευρωπαϊκός μέσος όρος θανάτων ανά 1 εκ. κατοίκους είναι 1.721. Ο ρυθμός διπλασιασμού[1] των κρουσμάτων διαμορφώθηκε σε 159 ημέρες (από 155 ημέρες) και  των θανάτων σε 194 (από 188 ημέρες), σε σύγκριση με την προηγούμενη έκθεση.

Σύμφωνα με την τελευταία έκθεση της Επιτροπής Επιδημιολόγων (28/9/2021), ένδεκα Περιφερειακές Ενότητες (Δράμα, Ημαθία, Θεσσαλονίκη, Καβάλα, Καστοριά, Κιλκίς, Λάρισα, Ξάνθη, Πέλλα, Πιερία και Χαλκιδική) κατατάσσονται στο επίπεδο πολύ υψηλού κινδύνου (κόκκινο) και 29 ΠΕ (Αιτωλοακαρνανία, Αργολίδα, Αττική, Αχαΐα, Βοιωτία, Έβρος, Ευρυτανία, Ηλεία, Ηράκλειο, Θάσος, Θεσπρωτία, Θήρα, Ιωάννινα, Καρδίτσα, Κέρκυρα, Κοζάνη, Κορινθία, Λακωνία, Μεσσηνία, Μύκονος, Νάξος, Ρέθυμνο, Ροδόπη, Ρόδος, Σέρρες, Σποράδες, Τρίκαλα, Φθιώτιδα και Φλώρινα) κατατάσσονται στο επίπεδο υψηλού κινδύνου (πορτοκαλί).

Από τις 27 Δεκεμβρίου 2020, που ξεκίνησαν οι εμβολιασμοί, ο αθροιστικός αριθμός εμβολιασμών στις 29 Σεπτεμβρίου ανερχόταν σε 12.112.128, έναντι 11.960.582 στις 22 Σεπτεμβρίου. Συνολικά έως στις 29 Σεπτεμβρίου, έχουν πραγματοποιηθεί 6.439.087 εμβολιασμοί τουλάχιστον μίας δόσης και 6.107.955 ολοκληρωμένοι εμβολιασμοί (δηλ εμβολιασμοί δύο δόσεων ή μονοδοσικοί εμβολιασμοί). Το παρακάτω γράφημα συνοψίζει τους συνολικούς εμβολιασμούς ανά 100 κατοίκους στην ΕΕ των 27 κρατών μελών με το ποσοστό της Ελλάδας να ανέρχεται σε 116,57% στις 28 Σεπτεμβρίου.

Γράφημα 2: Συνολικοί εμβολιασμοί ανά 100 κατοίκους

Σύμφωνα με τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία του Google Mobility, η κινητικότητα του πληθυσμού την περίοδο μετά την άρση επιβολής του δεύτερου lockdown (14 Μαΐου – 21 Σεπτεμβρίου 2021) εμφανίζει μέση αύξηση κατά 49,3 ποσοστιαίες μονάδες (πμ) σε σύγκριση με την περίοδο ενός μήνα πριν την άρση (13 Απριλίου – 13 Μαΐου 2021). Η μεγαλύτερη αύξηση κινητικότητας καταγράφεται κυρίως στα πάρκα και υπαίθριους χώρους (+120,6 πμ), στα μέσα μαζικής μεταφοράς (ΜΜΜ, +47,3 πμ) και στα καταστήματα και στους χώρους εστίασης και ψυχαγωγίας (+43,1 πμ). Παράλληλα, η παραμονή στην κατοικία μειώθηκε κατά 9 πμ.

Συγκρίνοντας την μεταβολή της κινητικότητας κατά τη διάρκεια των τελευταίων 7 ημερών (15 – 21 Σεπτεμβρίου 2021) σε σχέση με το αμέσως προηγούμενο 7ήμερο (8 – 14 Σεπτεμβρίου 2021), παρατηρούμε μείωση κατά -4,4 πμ κατά μέσο όρο, με την μεγαλύτερη μείωση να εμφανίζεται στα πάρκα και υπαίθριους χώρους (-9,3 πμ), στα καταστήματα και στους χώρους εστίασης και ψυχαγωγίας (-4,7 πμ) και στα καταστήματα τροφίμων και τα φαρμακεία (-4,1 πμ). Επίσης, η παραμονή στην κατοικία εμφάνισε οριακή μείωση (-0,7 πμ).

Αύξηση κατά 1,48 δις ευρώ σημείωσαν οι καταθέσεις του ιδιωτικού τομέα (νοικοκυριά και επιχειρήσεις) τον Αύγουστο 2021, σε συνέχεια της αύξησης κατά 1,84 εκ ευρώ τον Ιούλιο 2021, σύμφωνα με τα στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδας (ΤτΕ). Η σωρευτική αύξηση τους τελευταίους 12 μήνες ανέρχεται σε 21,11 δις ευρώ και σε 28,45 δις ευρώ από το τέλος Μαρτίου 2020. Σημειώνεται ότι ο ρυθμός αύξησης των καταθέσεων του ιδιωτικού τομέα διαμορφώθηκε σε +13,9%[2] τον Αύγουστο 2021 έναντι +13,2% τον Ιούλιο 2021.

Τα στοιχεία της ΤτΕ κατέδειξαν επίσης διατήρηση της πιστωτικής επέκτασης στον ιδιωτικό τομέα, με ρυθμό αύξησης +0,8% τον Αύγουστο 2021, κυρίως λόγω της αύξησης των δανείων σε επιχειρήσεις κατά +3,7%. Οι μηνιαίες καθαρές ροές χρηματοδότησης του ιδιωτικού τομέα ήταν αρνητικές (-337 εκ ευρώ) τον Αύγουστο 2021, έναντι -532 εκ ευρώ τον Ιούλιο 2021.

Ο δείκτης οικονομικού κλίματος μειώθηκε κατά 3,3 μονάδες (σε σύγκριση με τον προηγούμενο μήνα) στις 109,7 μονάδες τον Σεπτέμβριο. Μείωση κατέγραψαν οι δείκτες προσδοκιών στη βιομηχανία (-7,2 μονάδες), στο λιανικό εμπόριο (-7,2 μονάδες) και στην καταναλωτική εμπιστοσύνη (-3,2 μονάδες). Αντίθετα, αύξηση σημείωσαν οι δείκτες προσδοκιών στις κατασκευές (+13,5 μονάδες) και στις υπηρεσίες (+8,5 μονάδες). Παράλληλα, αύξηση κατά 3,8 μονάδες κατέγραψε ο δείκτης προσδοκιών απασχόλησης, που ανήλθε στις 114,5 μονάδες τον Σεπτέμβριο 2021.

Σύμφωνα με τα προσωρινά στοιχεία του ΑΔΜΗΕ, η μέση ζήτησης ηλεκτρικής ενέργειας αυξήθηκε κατά +2,9% (σε σύγκριση με την ίδια περίοδο του 2019, προ πανδημίας) το επταήμερο 20 – 26 Σεπτεμβρίου 2021, έναντι μείωσης κατά -7,2% το αμέσως προηγούμενο επταήμερο. Συνολικά τις πρώτες 26 ημέρες του Σεπτεμβρίου 2021, η ζήτηση ηλεκτρικής ενέργειας μειώθηκε κατά -4,5% (σε σύγκριση με την ίδια περίοδο του 2019, προ πανδημίας), έναντι αύξησης κατά +4,3% τον Αύγουστο 2021. Τα στοιχεία του Bruegel για την εβδομαδιαία κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας υποδεικνύουν μείωση κατά -5% κατά το διάστημα 13 – 17 Σεπτεμβρίου 2021 (σε σύγκριση με την αντίστοιχη εβδομάδα του 2019, προ πανδημίας), έναντι μείωσης -1% την αμέσως προηγούμενη εβδομάδα. Συνολικά, στο διάστημα από τις αρχές Μαρτίου 2020 έως τις 17 Σεπτεμβρίου 2021, η μέση εβδομαδιαία μείωση στην Ελλάδα ανήλθε σε -3,3% έναντι -2,4% του Ευρωπαϊκού μέσου όρου. Σε χώρες με παρόμοια χαρακτηριστικά, όπως η Πορτογαλία, Ισπανία και Ιταλία τα ποσοστά μεταβολής ήταν -3,4%, -4,4% και -5,8% αντίστοιχα για την ίδια περίοδο.

O ρυθμός μείωσης του αριθμού επιβατών διεθνών πτήσεων στο ΔΑΑ το επταήμερο 22 – 28 Σεπτεμβρίου 2021 διαμορφώθηκε σε -37,4% (σε σύγκριση με την ίδια περίοδο του 2019, προ πανδημίας), έναντι μείωσης -37,9% το αμέσως προηγούμενο επταήμερο, ενώ ο αριθμός των επιβατών εσωτερικών πτήσεων σημείωσε μικρότερη πτώση κατά -23,4% (έναντι -24,7%). Σημειώνεται ότι ο μέσος ημερήσιος αριθμός επιβατών διεθνών πτήσεων ανήλθε σε 37.358 το επταήμερο 22 – 28 Σεπτεμβρίου 2021, καταγράφοντας μείωση κατά -2,4% σε σύγκριση με το προηγούμενο επταήμερο. Συνολικά, τις πρώτες 28 ημέρες του Σεπτεμβρίου 2021 ο ρυθμός μείωσης του αριθμού επιβατών διεθνών πτήσεων ανήλθε σε -37,2% (σε σύγκριση με την ίδια περίοδο του 2019, προ πανδημίας), έναντι -35,7% τον Αύγουστο 2021.

Ο όγκος ηλεκτρονικών συναλλαγών συνεχίζει να ενισχύεται με διψήφιο ρυθμό για 17^ο  συνεχόμενο μήνα, που ανήλθε σε +17,5% τις πρώτες 24 ημέρες του Σεπτεμβρίου 2021 έναντι +18,4% τον Αύγουστο 2021. Συνολικά, στο διάστημα 1 Μαρτίου 2020 έως 24 Σεπτεμβρίου 2021, ο όγκος ηλεκτρονικών συναλλαγών εμφάνισε αύξηση +21,6%. Σημαντική αύξηση κατά +29,2% εμφάνισε τις πρώτες 24 ημέρες του Σεπτεμβρίου 2021 και η αξία των ηλεκτρονικών συναλλαγών, σε συνέχεια της αύξησης κατά +26,6% που είχε σημειωθεί τον Αύγουστο 2021. Συνολικά, στο διάστημα 1 Μαρτίου 2020 έως 24 Σεπτεμβρίου 2021, η αξία ηλεκτρονικών συναλλαγών κατέγραψε ρυθμό αύξησης +10,9%.

Εν κατακλείδι, τα ευρήματα της 69^ης έκθεσης προόδου του Παρατηρητηρίου παρουσιάζουν μικρή αύξηση του κυλιόμενου μέσου όρου των ημερήσιων τεστ, μείωση του δείκτη θετικότητας και σταθεροποίηση του δείκτη Rt, σε σχέση με την προηγούμενη εβδομάδα. Επιπλέον, καταγράφεται μείωση του κυλιόμενου μέσου όρου των ημερήσιων κρουσμάτων και θανάτων και του αριθμού των διασωληνωμένων, σε σύγκριση με την προηγούμενη έκθεση. Στο οικονομικό σκέλος, επισημαίνεται η αύξηση των καταθέσεων και η διατήρηση της πιστωτικής επέκτασης τον Αύγουστο, καθώς και η μείωση του δείκτη οικονομικού κλίματος τον Σεπτέμβριο. Σημειώνεται επίσης, η μείωση της ζήτησης ηλεκτρικής ενέργειας τις πρώτες 26 ημέρες του Σεπτεμβρίου και η αύξηση του όγκου και της αξίας ηλεκτρονικών συναλλαγών τις πρώτες 24 ημέρες του Σεπτεμβρίου.

Πορεία Κύριων Δεικτών

Στους παρακάτω δείκτες συνοψίζεται η πορεία της επιδημίας, της κινητικότητας του πληθυσμού και του άξονα οικονομίας με κύρια έμφαση στην μεταβολή αυτών σε σύγκριση με την προηγούμενη έκθεση προόδου του Παρατηρητηρίου.

Πίνακας 2: Πορεία Κύριων Δεικτών

Ενδεικτικά μέτρα άλλων χωρών για την αναχαίτιση-διαχείριση της πανδημίας

Για να αναχαιτίσουν νέα έξαρση της πανδημίας, πολλές Ευρωπαϊκές χώρες λαμβάνουν επιπλέον περιοριστικά μέτρα για να μειώσουν την μεγάλη αύξηση των κρουσμάτων. Από την άλλη, υπάρχουν χώρες οι οποίες στα πλαίσια της διαχείρισης αυτής της φάσης της πανδημίας αναπροσάρμοσαν ορισμένα μέτρα με βάση τις εξελίξεις σε τοπικό ή/και εθνικό επίπεδο επιτρέποντας λιγότερους περιορισμούς. Ενδεικτικά, αναφέρουμε μέτρα που ανακοινώθηκαν κατά το διάστημα 23 – 29 Σεπτεμβρίου 2021:

Στην Ιταλία, ανακοινώθηκε στις 24 Σεπτεμβρίου ότι οι δημόσιοι υπάλληλοι θα πρέπει να επιστρέψουν στο γραφείο τους από τις 15 Οκτωβρίου ολοκληρώνοντας, προς το παρόν τουλάχιστον, τη φάση της εξ αποστάσεως απασχόληση. Η απόφαση θα ισχύσει την ίδια μέρα κατά την οποία θα γίνει υποχρεωτική χρήση της πράσινης κάρτας εμβολιασμένου για 23 εκατομμύρια εργαζόμενους. Για τις ιδιωτικές επιχειρήσεις που το επιθυμούν η εξ αποστάσεως εργασία θα παραμείνει σε ισχύ μέχρι το τέλος του έτους.

Στην Πορτογαλία, ανακοινώθηκε στις 23 Σεπτεμβρίου ότι θα αρθούν σχεδόν όλοι οι εναπομείναντες περιορισμοί κατά της Covid-19, δίνοντας το πράσινο φως για 100% πληρότητα στα εστιατόρια και τις αίθουσες πολιτιστικών εκδηλώσεων από την 1η Οκτωβρίου. Μεταξύ των λίγων μέτρων που παραμένουν σε ισχύ: η χρήση της μάσκας είναι υποχρεωτική στα δημόσια μέσα μεταφοράς, σε μεγάλες εκδηλώσεις, στα κέντρα φροντίδας, στα νοσοκομεία, τα εμπορικά κέντρα και τα σούπερ μάρκετ. Η χρήση της μάσκας σταμάτησε να είναι υποχρεωτική στους εξωτερικούς χώρους από τα μέσα Σεπτεμβρίου. Σύμφωνα με τις νέες ανακοινώσεις, τα νάιτκλαμπ και τα μπαρ θα μπορούν να επαναλειτουργήσουν, έχοντας παραμείνει κλειστά από τον Μάρτιο του 2020 και  οι πελάτες θα πρέπει να επιδεικνύουν ένα ψηφιακό πιστοποιητικό εμβολιασμού ή ένα αρνητικό τεστ Covid-19. Από την 1η Οκτωβρίου, δεν θα προβλέπονται πλέον όρια στον αριθμό που θα επιτρέπεται να κάθονται μαζί στα εστιατόρια και τα καφέ ή που θα παρίστανται σε πολιτιστικές εκδηλώσεις, γάμους και βαπτίσεις. Τα ψηφιακά πιστοποιητικά και τα αρνητικά τεστ δεν θα είναι πλέον υποχρεωτικά σε ξενοδοχεία και γυμναστήρια, όμως θα απαιτούνται για τα αεροπορικά ταξίδια και τις θαλάσσιες μεταφορές ή για να παραστεί κανείς σε πολύ μεγάλες πολιτιστικές ή αθλητικές εκδηλώσεις.

Στην Ισπανία, ανακοινώθηκε ότι από την 1η Οκτωβρίου θα επιτραπεί στους φιλάθλους να γεμίζουν πλήρως τα ανοικτά στάδια και γήπεδα ενώ οι κλειστές αθλητικές εγκαταστάσεις θα μπορούν να υποδέχονται το 80% των φιλάθλων. Οι φίλαθλοι θα πρέπει να τηρούν αποστάσεις 1,5 μέτρου μεταξύ τους και να φορούν μάσκα προστασίας.

Στο Βέλγιο, ανακοινώθηκε ότι οι περιφέρειες θα έχουν το ελεύθερο να θέτουν τους δικού τους κανόνες όσον αφορά τα περιοριστικά μέτρα. Συγκεκριμένα, ενώ στη Φλάνδρα θα καταργηθεί η υποχρέωση χρήσης μάσκας σε δημόσιους χώρους, επιχειρήσεις, καταστήματα και σχολεία, στις Βρυξέλλες όχι μόνο δεν θα καταργηθεί (σε εσωτερικούς χώρους), αλλά θα εφαρμοστεί και η χρήση του πιστοποιητικού εμβολιασμού για άτομα άνω των 16 ετών στην εστίαση, στα αθλητικά κέντρα και σε πολιτιστικούς χώρους. Η Βαλλονία αποφάσισε να ακολουθήσει το παράδειγμα των Βρυξελλών στη διαχείριση της πανδημίας κι έτσι από τις 15 Οκτωβρίου η είσοδος στην εστίαση και σε άλλες δραστηριότητες θα γίνεται μόνο με τη χρήση του πιστοποιητικού εμβολιασμού, νόσησης ή αρνητικού τεστ.

[1]Οι ρυθμοί διπλασιασμού υπολογίζονται λαμβάνοντας υπόψη τα ιστορικά στοιχεία των σχετικών χρονοσειρών. Συγκεκριμένα, η μεθοδολογία στηρίζεται στον καθορισμό των ημερών που μεσολάβησαν μεταξύ της παρούσας τιμής και της τελευταίας παρατήρησης στη σχετική χρονοσειρά με τιμή ίση με το 50% της παρούσας τιμής.

[2] Όλες οι μεταβολές που αναφέρονται στο οικονομικό σκέλος αφορούν μεταβολές σε ετήσια βάση (δηλαδή σε σύγκριση με το αντίστοιχο διάστημα του προηγούμενου έτους), εκτός αν αναφέρεται διαφορετικά.