Περίοδος 9 – 15 Σεπτεμβρίου 2021

Η 67^η έκθεση προόδου του Παρατηρητηρίου αφορά το διάστημα 9 – 15 Σεπτεμβρίου  2021 και έχει ως στόχο να διαπιστωθεί κατά πόσο οι τάσεις στους βασικούς άξονες παρατήρησης, που είχαν ήδη διαφανεί από τις προηγούμενες εκθέσεις, επαληθεύονται ή αντιστρέφονται με την προσθήκη ολοένα και περισσότερων επικαιροποιημένων δεδομένων.

Στον άξονα της υγείας και της πολιτικής προστασίας, η τελευταία εβδομάδα εμφανίζει πολύ μεγάλη αύξηση του κυλιόμενου μέσου όρου των ημερήσιων τεστ, μείωση του δείκτη θετικότητας και μικρή μείωση του δείκτη Rt. Η αύξηση του κυλιόμενου μέσου όρου των ημερήσιων τεστ οφείλεται κυρίως στην υποχρέωση των ανεμβολίαστων εργαζομένων να υπόκεινται (από τις 13 Σεπτεμβρίου) σε rapid test κάθε εβδομάδα. Επιπλέον, καταγράφεται μείωση του κυλιόμενου μέσου όρου των ημερήσιων κρουσμάτων και του αριθμού των διασωληνωμένων, και σταθεροποίηση του κυλιόμενου μέσου όρου των ημερήσιων θανάτων.

Συγκεκριμένα, ο μέσος όρος των συνολικών ημερησίων τεστ διαμορφώθηκε σε 7ήμερη κυλιόμενη βάση σε 144.096, από 87.772 στην προηγούμενη έκθεση, εμφανίζοντας σημαντική αύξηση κατά 64,2%. Την τελευταία εβδομάδα, διενεργήθηκαν κατά μέσο όρο 12.319 ημερήσια PCR τεστ και 131.777 ημερήσια rapid Ag τεστ (σύνολο εβδομαδιαίων τεστ 1.008.674). Επιπλέον, στο διάστημα 8 – 14 Σεπτεμβρίου διενεργήθηκαν 394.202 αυτοδιαγνωστικοί έλεγχοι, από 528.785 στο προηγούμενο 7ήμερο.

Σύμφωνα με τον ΕΟΔΥ, ο δείκτης  Rt εκτιμάται στις 15 Σεπτεμβρίου σε 0,94, εμφανίζοντας μικρή μείωση σε σχέση με την προηγούμενη έκθεση (0,99). Τα στοιχεία του ΕΟΔΥ υποδεικνύουν επίσης ότι ο δείκτης θετικότητας μειώθηκε σε 2,10% (το 7ήμερο 6 – 12 Σεπτεμβρίου), από 2,78% το προηγούμενο 7ήμερο.

Οι πλέον πρόσφατοι χάρτες (16 Σεπτεμβρίου) του Ευρωπαϊκού Κέντρου Πρόληψης και Ελέγχου Νόσων (ECDC) κατατάσσουν ολόκληρη την Ελληνική επικράτεια στις χώρες με δείκτη θετικότητας μικρότερο του 4%, καθώς και στις χώρες με τον υψηλότερο δείκτη test ανά 100.000 κατοίκους.

Γράφημα 1: Δείκτης θετικότητας (αριστερά) και Test ανά 100.000 κατοίκους (δεξιά)

Ο μέσος όρος των ημερησίων κρουσμάτων διαμορφώθηκε σε 7ήμερη κυλιόμενη βάση σε 2.110 κρούσματα, από 2.274 στην προηγούμενη έκθεση, καταγράφοντας μείωση -7,2% σε σύγκριση με την προηγούμενη εβδομάδα. Στο εξεταζόμενο διάστημα, το 21,1% των κρουσμάτων καταγράφηκε στην Αττική και το 13,6% στην Θεσσαλονίκη, ενώ τα υπόλοιπα κρούσματα είναι διάσπαρτα σε όλη την επικράτεια.

Πίνακας 1: Κρούσματα ανά ημέρα (κυλιόμενοι 7-ημεροι μέσοι όροι), 14/9/2021

Πηγή: www. ourworldindata.org.

Ο μέσος όρος ηλικίας του συνόλου των κρουσμάτων που έχουν καταγραφεί από την αρχή της πανδημίας είναι τα 39 έτη.

Επίσης, ο μέσος όρος του ημερήσιου αριθμού των θανάτων εμφάνισε οριακή μείωση κατά -0,7% σε 37,3 (από 37,6 στην προηγούμενη έκθεση), ενώ το πλήθος των διασωληνωμένων ασθενών στις ΜΕΘ μειώθηκε κατά -6,7% σε 364 (από 390 στην προηγούμενη έκθεση).

Η πληρότητα σε κλίνες ΜΕΘ/ΜΑΦ για κρούσματα COVID-19 στην επικράτεια παρουσιάζει μείωση σε 73% (από 77% στην προηγούμενη έκθεση). Στην Αττική και στη Θεσσαλονίκη ειδικότερα, η πληρότητα κλινών ΜΕΘ/ΜΑΦ για κρούσματα COVID-19 ανέρχεται σε 77% και 76% αντίστοιχα (από 85% και 69% αντίστοιχα στην προηγούμενη έκθεση).

Σύμφωνα με τα τελευταία διεθνή δεδομένα (14/9/2021), η Ελλάδα με 1.375 θανάτους ανά 1 εκ. κατοίκους βρίσκεται  στην 17^η θέση στην Ευρωπαϊκή Ένωση των 27 χωρών. Ο Ευρωπαϊκός μέσος όρος θανάτων ανά 1 εκ. κατοίκους είναι 1.704. Ο ρυθμός διπλασιασμού^[1] των κρουσμάτων διαμορφώθηκε σε 152 ημέρες (από 147 ημέρες) και  των θανάτων σε 184 (από 180 ημέρες), σε σύγκριση με την προηγούμενη έκθεση.

Σύμφωνα με την τελευταία έκθεση της Επιτροπής Επιδημιολόγων (14/9/2021), έξι Περιφερειακές Ενότητες (Αργολίδα, Ευρυτανία, Ημαθία, Καβάλα, Πέλλα και Πιερία) κατατάσσονται στο επίπεδο πολύ υψηλού κινδύνου (κόκκινο) και 43 ΠΕ (Αιτωλοακαρνανία, Αρκαδία, Αττική, Αχαΐα, Βοιωτία, Δράμα, Έβρος, Εύβοια, Ηλεία, Ηράκλειο, Θεσπρωτία, Θεσσαλονίκη, Θήρα, Ικαρία, Ιωάννινα, Καρδίτσα, Κάρπαθος, Καστοριά, Κέρκυρα, Κεφαλληνία, Κιλκίς, Κοζάνη, Κορινθία, Λακωνία, Λάρισα, Λέσβος, Λευκάδα, Μεσσηνία, Μύκονος, Νάξος, Ξάνθη, Πρέβεζα, Ρέθυμνο, Ροδόπη, Ρόδος, Σάμος, Σέρρες, Σποράδες, Τήνος, Φθιώτιδα, Φλώρινα, Χαλκιδική και Χανιά) κατατάσσονται στο επίπεδο υψηλού κινδύνου (πορτοκαλί).

Από τις 27 Δεκεμβρίου 2020, που ξεκίνησαν οι εμβολιασμοί, ο αθροιστικός αριθμός εμβολιασμών στις 15 Σεπτεμβρίου ανερχόταν σε 11.789.457, έναντι 11.608.678 την 8^η Σεπτεμβρίου. Συνολικά έως στις 15 Σεπτεμβρίου, έχουν πραγματοποιηθεί 6.319.108 εμβολιασμοί τουλάχιστον μίας δόσης και 5.886.915 ολοκληρωμένοι εμβολιασμοί (δηλ εμβολιασμοί δύο δόσεων ή μονοδοσικοί εμβολιασμοί). Το παρακάτω γράφημα συνοψίζει τους συνολικούς εμβολιασμούς ανά 100 κατοίκους στην ΕΕ των 27 κρατών μελών με το ποσοστό της Ελλάδας να ανέρχεται σε 113,68% στις 15 Σεπτεμβρίου.

Γράφημα 2: Συνολικοί εμβολιασμοί ανά 100 κατοίκους

Σύμφωνα με τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία του Google Mobility, η κινητικότητα του πληθυσμού την περίοδο μετά την άρση επιβολής του δεύτερου lockdown (14 Μαΐου – 9 Σεπτεμβρίου 2021) εμφανίζει μέση αύξηση κατά 49,2 ποσοστιαίες μονάδες (πμ) σε σύγκριση με την περίοδο ενός μήνα πριν την άρση (13 Απριλίου – 13 Μαΐου 2021). Η μεγαλύτερη αύξηση κινητικότητας καταγράφεται κυρίως στα πάρκα και υπαίθριους χώρους (+123,7 πμ), στα μέσα μαζικής μεταφοράς (ΜΜΜ, +45,8 πμ) και στα καταστήματα και στους χώρους εστίασης και ψυχαγωγίας (+42,5 πμ). Παράλληλα, η παραμονή στην κατοικία μειώθηκε κατά 9 πμ.

Συγκρίνοντας την μεταβολή της κινητικότητας κατά τη διάρκεια των τελευταίων 7 ημερών (3 – 9 Σεπτεμβρίου 2021) σε σχέση με το αμέσως προηγούμενο 7ήμερο (27 Αυγούστου – 2 Σεπτεμβρίου 2021), παρατηρούμε σημαντική μείωση κατά -37,9 πμ στα πάρκα και υπαίθριους χώρους και μικρότερη μείωση κατά -3,1 πμ στα καταστήματα και στους χώρους εστίασης και ψυχαγωγίας, ενώ αύξηση σημειώθηκε στους χώρους εργασίας (+2,7 πμ). Επίσης, η παραμονή στην κατοικία εμφάνισε μικρή αύξηση (+0,9 πμ).

Σύμφωνα με τα προσωρινά στοιχεία του ΑΔΜΗΕ, η μέση ζήτησης ηλεκτρικής ενέργειας μειώθηκε κατά -10,1% (σε σύγκριση με την ίδια περίοδο του 2019, προ πανδημίας) το επταήμερο 6 – 12 Σεπτεμβρίου 2021, έναντι μείωσης κατά -2,4% το αμέσως προηγούμενο επταήμερο. Συνολικά τις πρώτες 12 ημέρες του Σεπτεμβρίου 2021, η ζήτηση ηλεκτρικής ενέργειας μειώθηκε κατά -9,5% (σε σύγκριση με την ίδια περίοδο του 2019, προ πανδημίας), έναντι αύξησης κατά +4,3% τον Αύγουστο 2021.

O ρυθμός μείωσης του αριθμού επιβατών διεθνών πτήσεων στο ΔΑΑ το επταήμερο 7 – 13 Σεπτεμβρίου 2021 διαμορφώθηκε σε -37,9% (σε σύγκριση με την ίδια περίοδο του 2019, προ πανδημίας), έναντι μείωσης -34,1% το αμέσως προηγούμενο επταήμερο, ενώ ο αριθμός των επιβατών εσωτερικών πτήσεων σημείωσε μικρότερη πτώση κατά -21,6% (έναντι -20,6%). Σημειώνεται ότι ο μέσος ημερήσιος αριθμός επιβατών διεθνών πτήσεων ανήλθε σε 38.983 το επταήμερο 7 – 13 Σεπτεμβρίου 2021, καταγράφοντας μείωση κατά -7,7% σε σύγκριση με το προηγούμενο επταήμερο. Συνολικά, τις πρώτες 13 ημέρες του Σεπτεμβρίου 2021 ο ρυθμός μείωσης του αριθμού επιβατών διεθνών πτήσεων ανήλθε σε -36% (σε σύγκριση με την ίδια περίοδο του 2019, προ πανδημίας), έναντι -35,7% τον Αύγουστο 2021.

Ο όγκος ηλεκτρονικών συναλλαγών συνεχίζει να ενισχύεται με διψήφιο ρυθμό για 17^ο  συνεχόμενο μήνα, που ανήλθε σε +15,5% τις πρώτες 10 ημέρες του Σεπτεμβρίου 2021 έναντι +18,4% τον Αύγουστο 2021. Συνολικά, στο διάστημα 1 Μαρτίου 2020 έως 10 Σεπτεμβρίου 2021, ο όγκος ηλεκτρονικών συναλλαγών εμφάνισε αύξηση +21,6%. Σημαντική αύξηση κατά +27,2% εμφάνισε τις πρώτες 10 ημέρες του Σεπτεμβρίου 2021 και η αξία των ηλεκτρονικών συναλλαγών, σε συνέχεια της αύξησης κατά +26,6% που είχε σημειωθεί τον Αύγουστο 2021. Συνολικά, στο διάστημα 1 Μαρτίου 2020 έως 10 Σεπτεμβρίου 2021, η αξία ηλεκτρονικών συναλλαγών κατέγραψε ρυθμό αύξησης +10,4%.

Όσον αφορά την εξέλιξη των καταναλωτικών δαπανών με τη χρήση καρτών, τις πρώτες 9 ημέρες του Σεπτεμβρίου 2021 καταγράφεται αύξηση +39,3% σε σύγκριση με την αντίστοιχη περίοδο του 2019 (προ πανδημίας). Σε επιμέρους τομείς οικονομικής δραστηριότητας, αύξηση τις πρώτες 8 ημέρες του Σεπτεμβρίου 2021 (σε σύγκριση με την αντίστοιχη περίοδο του 2019, προ πανδημίας) καταγράφεται ενδεικτικά στα διόδια (+200,1%), στις εταιρίες κοινής ωφέλειας (+182,5%), στα βιβλία, περιοδικά και εφημερίδες (+140,6%), στους φούρνους (+135,6%), στις υπηρεσίες courier (+116,7%), στα μπαρ και καφέ (+75,4%), στα φαρμακεία (+70,2%), στους χώρους εστίασης (+56,1%), στα super markets και παντοπωλεία (+53,3%), στα καταστήματα παιχνιδιών (+45,8%), στα καταστήματα υπόδησης (+16,3%) και στα καταστήματα ένδυσης (+9,7%).

Τονίζεται πως οι παραπάνω αυξήσεις αντικατοπτρίζουν και μια μεταστροφή των πολιτών σε ηλεκτρονικά μέσα πληρωμών και δεν αποτελούν απαραίτητα ένδειξη αυξημένης ζήτησης.

Στον αντίποδα, μείωση παρατηρείται τις πρώτες 8 ημέρες του Σεπτεμβρίου 2021 (σε σύγκριση με την αντίστοιχη περίοδο του 2019, προ πανδημίας) στα ταξιδιωτικά γραφεία (-33,2%), στους κινηματογράφους και θέατρα (-8,6%) και στα πολυκαταστήματα (-6%).

Εν κατακλείδι, τα ευρήματα της 67^ης έκθεσης προόδου του Παρατηρητηρίου παρουσιάζουν πολύ μεγάλη αύξηση του κυλιόμενου μέσου όρου των ημερήσιων τεστ, μείωση του δείκτη θετικότητας και μικρή μείωση του δείκτη Rt, σε σχέση με την προηγούμενη εβδομάδα. Επιπλέον, καταγράφεται μείωση του κυλιόμενου μέσου  όρου των ημερήσιων κρουσμάτων και του αριθμού των διασωληνωμένων, και σταθεροποίηση του μέσου  όρου των ημερήσιων θανάτων, σε σύγκριση με την προηγούμενη έκθεση. Στο οικονομικό σκέλος, επισημαίνεται η μείωση της ζήτησης ηλεκτρικής ενέργειας τις πρώτες 12 ημέρες του Σεπτεμβρίου και η αύξηση του όγκου και της αξίας ηλεκτρονικών συναλλαγών τις πρώτες 10 ημέρες του Σεπτεμβρίου.

Πορεία Κύριων Δεικτών

Στους παρακάτω δείκτες συνοψίζεται η πορεία της επιδημίας, της κινητικότητας του πληθυσμού και του άξονα οικονομίας με κύρια έμφαση στην μεταβολή αυτών σε σύγκριση με την προηγούμενη έκθεση προόδου του Παρατηρητηρίου.

Πίνακας 2: Πορεία Κύριων Δεικτών

Ενδεικτικά μέτρα άλλων χωρών για την αναχαίτιση-διαχείριση της πανδημίας

Για να αναχαιτίσουν νέα έξαρση της πανδημίας, πολλές Ευρωπαϊκές χώρες λαμβάνουν επιπλέον περιοριστικά μέτρα για να μειώσουν την μεγάλη αύξηση των κρουσμάτων. Από την άλλη, υπάρχουν χώρες οι οποίες στα πλαίσια της διαχείρισης αυτής της φάσης της πανδημίας αναπροσάρμοσαν ορισμένα μέτρα με βάση τις εξελίξεις σε τοπικό ή/και εθνικό επίπεδο επιτρέποντας λιγότερους περιορισμούς. Ενδεικτικά, αναφέρουμε μέτρα που ανακοινώθηκαν κατά το διάστημα 9 – 15 Σεπτεμβρίου 2021:

Στην Ιταλία, το «πράσινο πάσο» είναι υποχρεωτικό για το διδακτικό, το διοικητικό και το βοηθητικό προσωπικό όλων των σχολείων. Σε ό,τι αφορά τους μαθητές, εξαιρούνται από την χρήση μάσκας τα παιδιά ηλικίας μικρότερης των έξι ετών, και τα μέλη των τάξεων στις οποίες όλοι έχουν εμβολιαστεί. Επίσης, απαιτείται για να μπορεί να κάθεται, κανείς, μέσα σε μπαρ και εστιατόρια και να εισέρχεται σε χώρους πολιτισμού και άθλησης. Από τις 10 Οκτωβρίου το «πράσινο πάσο» θα ζητείται και από τους εργαζόμενους σε εταιρίες που καθαρίζουν τα σχολεία και από όσους εργάζονται στα εσωτερικά εστιατόρια των ιταλικών σχολικών ιδρυμάτων,  ενώ θα γίνει υποχρεωτικό και για όλους τους εργαζόμενους των οίκων ευγηρίας.

Στην Πορτογαλία, από τις 13 Σεπτεμβρίου έπαψε να είναι υποχρεωτική η χρήση μάσκας στους εξωτερικούς χώρους. Ωστόσο η χρήση μάσκας εξακολουθεί να συνιστάται στην περίπτωση συνωστισμού ή όταν δεν είναι δυνατό να γίνουν σεβαστά τα μέτρα κοινωνικής αποστασιοποίησης.

Στην Ολλανδία, ανακοινώθηκε στις 14 Σεπτεμβρίου χαλάρωση των περιοριστικών μέτρων και εισαγωγή ενός «πιστοποητικού Covid» (εμβολιασμού, νόσησης ή αρνητικού τεστ) από τις 25 Σεπτεμβρίου για όσους θέλουν να επισκεφθούν μπαρ, εστιατόρια και φεστιβάλ. Συγκεκριμένα, τερματίζεται η υποχρεωτική τήρηση απόστασης 1,50 μέτρου στις κοινωνικές επαφές, ενώ τα φεστιβάλ και οι αθλητικές εκδηλώσεις θα μπορούν να διεξάγονται με πλήρη χωρητικότητα. Η χρήση μάσκας παραμένει υποχρεωτική στις δημόσιες συγκοινωνίες και στα αεροδρόμια, όχι όμως και στα τρένα, ούτε στις αποβάθρες των τραμ.

Στο Βέλγιο, ανακοινώθηκε στις 10 Σεπτεμβρίου ότι εκτός από την υποχρέωση για τεστ την πρώτη και την έβδομη ημέρα κατά την επιστροφή τους από μια χώρα «κόκκινης ζώνης», μη εμβολιασμένα άτομα ή χωρίς πιστοποιητικό νόσησης που διαμένουν στις Βρυξέλλες κατά την άφιξή τους στο Βέλγιο, από τις 17 Σεπτεμβρίου 2021, θα πρέπει να τηρήσουν καραντίνα 10 ημερών.

Στην Δανία, άρθηκε από τις 10 Σεπτεμβρίου η υποχρέωση «υγειονομικού πάσου» (ίσχυε μόνο για την είσοδο σε νυχτερινά κέντρα) καθώς και χρήσης μάσκας.

[1]Οι ρυθμοί διπλασιασμού υπολογίζονται λαμβάνοντας υπόψη τα ιστορικά στοιχεία των σχετικών χρονοσειρών. Συγκεκριμένα, η μεθοδολογία στηρίζεται στον καθορισμό των ημερών που μεσολάβησαν μεταξύ της παρούσας τιμής και της τελευταίας παρατήρησης στη σχετική χρονοσειρά με τιμή ίση με το 50% της παρούσας τιμής.