Περίοδος 2 – 8 Σεπτεμβρίου 2021

Η 66^η έκθεση προόδου του Παρατηρητηρίου αφορά το διάστημα 2 – 8 Σεπτεμβρίου  2021 και έχει ως στόχο να διαπιστωθεί κατά πόσο οι τάσεις στους βασικούς άξονες παρατήρησης, που είχαν ήδη διαφανεί από τις προηγούμενες εκθέσεις, επαληθεύονται ή αντιστρέφονται με την προσθήκη ολοένα και περισσότερων επικαιροποιημένων δεδομένων.

Στον άξονα της υγείας και της πολιτικής προστασίας, η τελευταία εβδομάδα εμφανίζει μείωση του κυλιόμενου μέσου όρου των ημερήσιων τεστ και του δείκτη θετικότητας, και σταθεροποίηση του δείκτη Rt. Επιπλέον, καταγράφεται μείωση του κυλιόμενου μέσου όρου των ημερήσιων κρουσμάτων, και αύξηση του κυλιόμενου μέσου  όρου των ημερήσιων θανάτων και του αριθμού των διασωληνωμένων.

Συγκεκριμένα, ο μέσος όρος των συνολικών ημερησίων τεστ διαμορφώθηκε σε 7ήμερη κυλιόμενη βάση σε 87.772, από 90.707 στην προηγούμενη έκθεση, εμφανίζοντας μείωση κατά -3,2%. Την τελευταία εβδομάδα, διενεργήθηκαν κατά μέσο όρο 15.102 ημερήσια PCR τεστ και 72.670 ημερήσια rapid Ag τεστ (σύνολο εβδομαδιαίων τεστ 614.404). Επιπλέον, στο διάστημα 30 Αυγούστου – 7 Σεπτεμβρίου διενεργήθηκαν 528.785 αυτοδιαγνωστικοί έλεγχοι, από 507.150 στο προηγούμενο 7ήμερο.

Σύμφωνα με τον ΕΟΔΥ, ο δείκτης  Rt εκτιμάται στις 8 Σεπτεμβρίου σε 0,99, αμετάβλητος σε σχέση με την προηγούμενη έκθεση. Τα στοιχεία του ΕΟΔΥ υποδεικνύουν επίσης ότι ο δείκτης θετικότητας μειώθηκε σε 2,78% (το 7ήμερο 30 Αυγούστου – 5 Σεπτεμβρίου), από 3,37% το προηγούμενο 7ήμερο.

Οι πλέον πρόσφατοι χάρτες (9 Σεπτεμβρίου) του Ευρωπαϊκού Κέντρου Πρόληψης και Ελέγχου Νόσων (ECDC) κατατάσσουν ολόκληρη την Ελληνική επικράτεια στις χώρες με δείκτη θετικότητας μικρότερο του 4%, καθώς και στις χώρες με τον υψηλότερο δείκτη test ανά 100.000 κατοίκους.

Γράφημα 1: Δείκτης θετικότητας (αριστερά) και Test ανά 100.000 κατοίκους (δεξιά)

Ο μέσος όρος των ημερησίων κρουσμάτων διαμορφώθηκε σε 7ήμερη κυλιόμενη βάση σε 2.274 κρούσματα, από 2.872 στην προηγούμενη έκθεση, καταγράφοντας μείωση -20,8% σε σύγκριση με την προηγούμενη εβδομάδα. Στο εξεταζόμενο διάστημα, το 22,7% των κρουσμάτων καταγράφηκε στην Αττική και το 11,3% στην Θεσσαλονίκη, ενώ τα υπόλοιπα κρούσματα είναι διάσπαρτα σε όλη την επικράτεια.

Πίνακας 1: Κρούσματα ανά ημέρα (κυλιόμενοι 7-ημεροι μέσοι όροι), 07/9/2021

Πηγή: www. ourworldindata.org.

Ο μέσος όρος ηλικίας του συνόλου των κρουσμάτων που έχουν καταγραφεί από την αρχή της πανδημίας είναι τα 39 έτη.

Επίσης, ο μέσος όρος του ημερήσιου αριθμού των θανάτων εμφάνισε αύξηση κατά 25,2% σε 37,6 (από 30,0 στην προηγούμενη έκθεση), ενώ το πλήθος των διασωληνωμένων ασθενών στις ΜΕΘ αυξήθηκε κατά 12,7% σε 390 (από 346 στην προηγούμενη έκθεση).

Η πληρότητα σε κλίνες ΜΕΘ/ΜΑΦ για κρούσματα COVID-19 στην επικράτεια παρουσιάζει αύξηση σε 77% (από 71% στην προηγούμενη έκθεση). Στην Αττική και στη Θεσσαλονίκη ειδικότερα, η πληρότητα κλινών ΜΕΘ/ΜΑΦ για κρούσματα COVID-19 ανέρχεται σε 85% και 69% αντίστοιχα (από 77% και 64% αντίστοιχα στην προηγούμενη έκθεση).

Σύμφωνα με τα τελευταία διεθνή δεδομένα (7/9/2021), η Ελλάδα με 1.347 θανάτους ανά 1 εκ. κατοίκους βρίσκεται  στην 17^η θέση στην Ευρωπαϊκή Ένωση των 27 χωρών. Ο Ευρωπαϊκός μέσος όρος θανάτων ανά 1 εκ. κατοίκους είναι 1.695. Ο ρυθμός διπλασιασμού^[1] των κρουσμάτων διαμορφώθηκε σε 147 ημέρες (από 143 ημέρες) και  των θανάτων σε 180 (από 175 ημέρες), σε σύγκριση με την προηγούμενη έκθεση.

Σύμφωνα με την τελευταία έκθεση της Επιτροπής Επιδημιολόγων (7/9/2021), επτά Περιφερειακές Ενότητες (Αργολίδα, Αχαΐα, Ευρυτανία, Ηλεία, Ηράκλειο, Ικαρία και Μεσσηνία) κατατάσσονται στο επίπεδο πολύ υψηλού κινδύνου (κόκκινο) και 51 ΠΕ (Αιτωλοακαρνανία, Άνδρος, Αρκαδία, Άρτα, Αττική, Βοιωτία, Δράμα, Έβρος, Εύβοια, Ζάκυνθος, Ημαθία, Θεσπρωτία, Θεσσαλονίκη, Θήρα, Ιωάννινα, Καβάλα, Κάλυμνος, Καρδίτσα, Κάρπαθος, Καστοριά, Κέα-Κύθνος, Κέρκυρα, Κεφαλληνία, Κιλκίς, Κοζάνη, Κορινθία, Κως, Λακωνία, Λάρισα, Λασίθι, Λέσβος, Λευκάδα, Μύκονος, Νάξος, Ξάνθη, Πάρος, Πέλλα, Πιερία, Πρέβεζα, Ρέθυμνο, Ροδόπη, Ρόδος, Σάμος, Σέρρες, Σποράδες, Τήνος, Φθιώτιδα, Φλώρινα, Χαλκιδική, Χανιά και Χίος) κατατάσσονται στο επίπεδο υψηλού κινδύνου (πορτοκαλί).

Από τις 27 Δεκεμβρίου 2020, που ξεκίνησαν οι εμβολιασμοί, ο αθροιστικός αριθμός εμβολιασμών στις 8 Σεπτεμβρίου ανερχόταν σε 11.608.678, έναντι 11.439.413 την 1^η Σεπτεμβρίου. Συνολικά έως στις 8 Σεπτεμβρίου, έχουν πραγματοποιηθεί 6.200.013 εμβολιασμοί τουλάχιστον μίας δόσης και 5.809.940 ολοκληρωμένοι εμβολιασμοί (δηλ εμβολιασμοί δύο δόσεων ή μονοδοσικοί εμβολιασμοί). Το παρακάτω γράφημα συνοψίζει τους συνολικούς εμβολιασμούς ανά 100 κατοίκους στην ΕΕ των 27 κρατών μελών με το ποσοστό της Ελλάδας να ανέρχεται σε 111,94% στις 8 Σεπτεμβρίου.

Γράφημα 2: Συνολικοί εμβολιασμοί ανά 100 κατοίκους

Σύμφωνα με τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία του Google Mobility, η κινητικότητα του πληθυσμού την περίοδο μετά την άρση επιβολής του δεύτερου lockdown (14 Μαΐου – 2 Σεπτεμβρίου 2021) εμφανίζει μέση αύξηση κατά 49 ποσοστιαίες μονάδες (πμ) σε σύγκριση με την περίοδο ενός μήνα πριν την άρση (13 Απριλίου – 13 Μαΐου 2021). Η μεγαλύτερη αύξηση κινητικότητας καταγράφεται κυρίως στα πάρκα και υπαίθριους χώρους (+125 πμ), στα μέσα μαζικής μεταφοράς (ΜΜΜ, +44,8 πμ) και στα καταστήματα και στους χώρους εστίασης και ψυχαγωγίας (+42 πμ). Παράλληλα, η παραμονή στην κατοικία μειώθηκε κατά 9 πμ.

Συγκρίνοντας την μεταβολή της κινητικότητας κατά τη διάρκεια των τελευταίων 7 ημερών (27 Αυγούστου – 2 Σεπτεμβρίου 2021) σε σχέση με το αμέσως προηγούμενο 7ήμερο (20 – 26 Αυγούστου 2021), παρατηρούμε σημαντική μείωση κατά -59 πμ στα πάρκα και υπαίθριους χώρους, ενώ αύξηση σημειώθηκε στους χώρους εργασίας (+19 πμ) και στα καταστήματα τροφίμων και φαρμακεία (+1,6 πμ). Επίσης, η παραμονή στην κατοικία παρέμεινε αμετάβλητη.

Τα στοιχεία του Bruegel για την εβδομαδιαία κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας υποδεικνύουν αύξηση κατά +1% κατά το διάστημα 30 Αυγούστου – 3 Σεπτεμβρίου 2021 (σε σύγκριση με την αντίστοιχη εβδομάδα του 2019, προ πανδημίας), έναντι αύξησης +1% την αμέσως προηγούμενη εβδομάδα. Συνολικά, στο διάστημα από τις αρχές Μαρτίου 2020 έως τις 3 Σεπτεμβρίου 2021, η μέση εβδομαδιαία μείωση στην Ελλάδα ανήλθε σε -3,3% έναντι -2,5% του Ευρωπαϊκού μέσου όρου. Σε χώρες με παρόμοια χαρακτηριστικά, όπως η Πορτογαλία, Ισπανία και Ιταλία τα ποσοστά μεταβολής ήταν -3,5%, -4,6% και -5,9% αντίστοιχα για την ίδια περίοδο.

O ρυθμός μείωσης του αριθμού επιβατών διεθνών πτήσεων στο ΔΑΑ το επταήμερο 1 – 7 Σεπτεμβρίου 2021 διαμορφώθηκε σε -35,1% (σε σύγκριση με την ίδια περίοδο του 2019, προ πανδημίας), έναντι μείωσης -35,5% το αμέσως προηγούμενο επταήμερο, ενώ ο αριθμός των επιβατών εσωτερικών πτήσεων σημείωσε μικρότερη πτώση κατά -20,8% (έναντι -20,3%). Σημειώνεται ότι ο μέσος ημερήσιος αριθμός επιβατών διεθνών πτήσεων ανήλθε σε 41.367 το επταήμερο 1 – 7 Σεπτεμβρίου 2021, καταγράφοντας μείωση κατά -5,3% σε σύγκριση με το προηγούμενο επταήμερο. Συνολικά, τον Αύγουστο ο ρυθμός μείωσης του αριθμού επιβατών διεθνών πτήσεων ανήλθε σε -35,7% (σε σύγκριση με την ίδια περίοδο του 2019, προ πανδημίας), έναντι -43,3% τον Ιούλιο 2021.

Ο όγκος ηλεκτρονικών συναλλαγών συνεχίζει να ενισχύεται με διψήφιο ρυθμό για 17^ο  συνεχόμενο μήνα, που ανήλθε σε +14,1% τις πρώτες 3 ημέρες του Σεπτεμβρίου 2021 έναντι +18,4% τον Αύγουστο 2021. Συνολικά, στο διάστημα 1 Μαρτίου 2020 έως 3 Σεπτεμβρίου 2021, ο όγκος ηλεκτρονικών συναλλαγών εμφάνισε αύξηση +21,7%. Σημαντική αύξηση κατά +30,3% εμφάνισε τις πρώτες 3 ημέρες του Σεπτεμβρίου 2021 και η αξία των ηλεκτρονικών συναλλαγών, σε συνέχεια της αύξησης κατά +26,6% που είχε σημειωθεί τον Αύγουστο 2021. Συνολικά, στο διάστημα 1 Μαρτίου 2020 έως 3 Σεπτεμβρίου 2021, η αξία ηλεκτρονικών συναλλαγών κατέγραψε ρυθμό αύξησης +10,2%.

Όσον αφορά την εξέλιξη των καταναλωτικών δαπανών με τη χρήση καρτών, τις πρώτες 26 ημέρες του Αυγούστου 2021 καταγράφεται αύξηση +38,9% σε σύγκριση με την αντίστοιχη περίοδο του 2019 (προ πανδημίας). Σε επιμέρους τομείς οικονομικής δραστηριότητας, αύξηση τις πρώτες 25 ημέρες του Αυγούστου 2021 (σε σύγκριση με την αντίστοιχη περίοδο του 2019, προ πανδημίας) καταγράφεται στα διόδια (+226,6%), στις εταιρίες κοινής ωφέλειας (+175,3%), στα βιβλία, περιοδικά και εφημερίδες (+133%), στους φούρνους (+130,7%), στις υπηρεσίες courier (+90,2%), στα μπαρ και καφέ (+83,6%), στα φαρμακεία (+64,8%), στους χώρους εστίασης (+62,1%), στα super markets και παντοπωλεία (+43,9%), στα καταστήματα παιχνιδιών (+31,6%) και στα καταστήματα υπόδησης (+3,4%).

Τονίζεται πως οι παραπάνω αυξήσεις αντικατοπτρίζουν και μια μεταστροφή των πολιτών σε ηλεκτρονικά μέσα πληρωμών και δεν αποτελούν απαραίτητα ένδειξη αυξημένης ζήτησης.

Στον αντίποδα, μείωση παρατηρείται τις πρώτες 25 ημέρες του Αυγούστου 2021 (σε σύγκριση με την αντίστοιχη περίοδο του 2019, προ πανδημίας) στα ταξιδιωτικά γραφεία (-27,9%), στα πολυκαταστήματα (-18,5%), στα καταστήματα ένδυσης (-3,1%) και στους κινηματογράφους και θέατρα (-0,8%).

Εν κατακλείδι, τα ευρήματα της 66^ης έκθεσης προόδου του Παρατηρητηρίου παρουσιάζουν μείωση του κυλιόμενου μέσου όρου των ημερήσιων τεστ και του δείκτη θετικότητας, και σταθεροποίηση του δείκτη Rt, σε σχέση με την προηγούμενη εβδομάδα. Επιπλέον, καταγράφεται μείωση του κυλιόμενου μέσου  όρου των ημερήσιων κρουσμάτων και θανάτων, και αύξηση του κυλιόμενου μέσου  όρου των ημερήσιων θανάτων και του αριθμού των διασωληνωμένων, σε σύγκριση με την προηγούμενη έκθεση. Στο οικονομικό σκέλος, επισημαίνεται η αύξηση του όγκου και της αξίας ηλεκτρονικών συναλλαγών τον Αύγουστο και τις πρώτες τρεις ημέρες του Σεπτεμβρίου. 

Πορεία Κύριων Δεικτών

Στους παρακάτω δείκτες συνοψίζεται η πορεία της επιδημίας, της κινητικότητας του πληθυσμού και του άξονα οικονομίας με κύρια έμφαση στην μεταβολή αυτών σε σύγκριση με την προηγούμενη έκθεση προόδου του Παρατηρητηρίου.

Πίνακας 2: Πορεία Κύριων Δεικτών

Ενδεικτικά μέτρα άλλων χωρών για την αναχαίτιση-διαχείριση της πανδημίας

Για να αναχαιτίσουν νέα έξαρση της πανδημίας, πολλές Ευρωπαϊκές χώρες λαμβάνουν επιπλέον περιοριστικά μέτρα για να μειώσουν την μεγάλη αύξηση των κρουσμάτων. Από την άλλη, υπάρχουν χώρες οι οποίες στα πλαίσια της διαχείρισης αυτής της φάσης της πανδημίας αναπροσάρμοσαν ορισμένα μέτρα με βάση τις εξελίξεις σε τοπικό ή/και εθνικό επίπεδο επιτρέποντας λιγότερους περιορισμούς. Ενδεικτικά, αναφέρουμε μέτρα που ανακοινώθηκαν κατά το διάστημα 2 – 8 Σεπτεμβρίου 2021:

Στην Γερμανία, η τοπική κυβέρνηση του Βερολίνου αποφάσισε στις 2 Σεπτεμβρίου να επιτρέψει τη λειτουργία των κλαμπ χωρίς μάσκα προστασίας ή αποστάσεις ασφαλείας, αλλά με την προϋπόθεση ότι οι πελάτες θα προσκομίζουν πιστοποιητικό εμβολιασμού ή ανάρρωσης. Το αρνητικό τεστ δεν θα γίνεται πλέον δεκτό. Παράλληλα, αποφάσισε να χαλαρώσει από τις 4 Σεπτεμβρίου ορισμένα από τα περιοριστικά μέτρα που ισχύουν για τα σχολεία και τα νηπιαγωγεία της γερμανικής πρωτεύουσας. Για παράδειγμα, εάν ένα παιδί έρθει σε επαφή με κρούσμα, θα υποχρεώνεται πλέον σε καραντίνα πέντε και όχι δεκατεσσάρων ημερών.

Στην Γαλλία, η κυβέρνηση έχει διατηρήσει το υγειονομικό πρωτόκολλο στην εκπαίδευση στο «επίπεδο 2» (από τα 4), που προβλέπει τη δια ζώσης διδασκαλία και καθιστά υποχρεωτική τη χρήση μάσκας στους εσωτερικούς χώρους, εκτός από το νηπιαγωγείο.

Στο Βέλγιο, η ομοσπονδιακή κυβέρνηση άναψε το πράσινο φως για την εφαρμογή του υγειονομικού πιστοποιητικού σε μπαρ, εστιατόρια και νυχτερινά κέντρα από την 1η Οκτωβρίου στην πόλη των Βρυξελλών. Το μέτρο αναμένεται να εφαρμοστεί μόνο στις Βρυξέλλες, λόγω των χαμηλότερων ποσοστών εμβολιασμού σε σύγκριση με τη Φλάνδρα και τη Βαλλωνία. Προς το παρόν, το υγειονομικό πιστοποιητικό (Covid Safe Ticket) είναι υποχρεωτικό για την είσοδο σε μαζικές εκδηλώσεις άνω των 400 ατόμων σε εξωτερικούς χώρους και άνω των 200 ατόμων σε εσωτερικούς χώρους για άτομα άνω των 12 ετών. Το Covid Safe Ticket περιλαμβάνει πιστοποιητικό πλήρους εμβολιασμού, ή αρνητικού τεστ PCR, ή ανάρρωση από τη νόσο τους τελευταίους έξι μήνες.

Στην Φινλανδία, ανακοινώθηκε στις 6 Σεπτεμβρίου ότι θα αρθούν οι εναπομείναντες περιορισμοί που έχουν τεθεί για την καταπολέμηση της πανδημίας όταν το 80% των κατοίκων της χώρας άνω των 12 ετών είναι πλήρως εμβολιασμένο. Σημειώνεται ότι εστιατόρια και μπαρ υπόκεινται σε περιορισμούς ως προς την χωρητικότητα και τα ωράρια λειτουργίας τους σε περιοχές με μεγάλη κυκλοφορία του ιού, και ορισμένες τοπικές αρχές συνιστούν την τηλεργασία και τη χρήση μάσκας σε κλειστούς δημόσιους χώρους.

Στην Σουηδία, ανακοινώθηκε στις 7 Σεπτεμβρίου ότι σχεδόν το σύνολο των περιορισμών κατά της Covid-19 θα αρθεί στις 29 Σεπτεμβρίου λόγω της προόδου του εμβολιαστικού της προγράμματος και της καλής επιδημιολογικής κατάστασης. Μετά την ημερομηνία αυτή, θα παραμείνουν μόνο οι γενικές συστάσεις αυξημένης υγιεινής και αποστασιοποίησης στους δημόσιους χώρους. Η προοδευτική άρση των περιοριστικών μέτρων είχε προγραμματιστεί τον Μάιο στο πλαίσιο ενός σχεδίου πέντε σταδίων, το τέταρτο εκ των οποίων στα τέλη Σεπτεμβρίου.

Στην Βουλγαρία, ανακοινώθηκε στις 2 Σεπτεμβρίου ότι τα εστιατόρια και τα μπαρ θα υποχρεωθούν να κλείνουν στις 10μμ από τις 7 Σεπτεμβρίου, ενώ οι αθλητικές διοργανώσεις σε εσωτερικούς χώρους θα διεξάγονται χωρίς θεατές. Με βάση τα νέα μέτρα, τα οποία θα ισχύουν μέχρι το τέλος Οκτωβρίου, απαγορεύονται τα φεστιβάλ μουσικής, ενώ τα θέατρα και οι κινηματογράφοι θα πρέπει να λειτουργούν με το 50% της χωρητικότητάς τους. Οι μαθητές θα επιστρέψουν στη δια ζώσης διδασκαλία από τις 15 Σεπτεμβρίου που ξεκινάει το νέο σχολικό έτος, αλλά αν τα κρούσματα συνεχίσουν να αυξάνονται, πιθανόν να υποχρεωθούν σε τηλεκπαίδευση.

Στην Ελβετία, αποφασίστηκε στις 8 Σεπτεμβρίου ότι από τις 13 Σεπτεμβρίου θα χρειάζεται η επίδειξη πιστοποιητικού Covid για την είσοδο σε εστιατόρια ή μπαρ, αλλά και για να πάει κάποιος να δει μια έκθεση, μια ταινία ή για να παρακολουθήσει ένα αθλητικό γεγονός σε εσωτερικό χώρο. Στους χώρους αυτούς θα μπορεί να βγάλει τη μάσκα και να μην τηρεί το μέτρο της κοινωνικής απόστασης. Το πιστοποιητικό Covid μπορεί να αποκτηθεί είτε αποδεικνύοντας κάποιος ότι έχει εμβολιαστεί ή ανοσοποιηθεί, είτε με μοριακό τεστ PCR ή τεστ αντιγόνου, 72 ή 48 ωρών αντίστοιχα. Η επέκταση του υγειονομικού πιστοποιητικού αφορά όσους είναι άνω των 16 ετών και περιορίζεται έως τις 24 Ιανουαρίου 2022.

[1]Οι ρυθμοί διπλασιασμού υπολογίζονται λαμβάνοντας υπόψη τα ιστορικά στοιχεία των σχετικών χρονοσειρών. Συγκεκριμένα, η μεθοδολογία στηρίζεται στον καθορισμό των ημερών που μεσολάβησαν μεταξύ της παρούσας τιμής και της τελευταίας παρατήρησης στη σχετική χρονοσειρά με τιμή ίση με το 50% της παρούσας τιμής.