Συνοπτική Περίληψη
Η πέμπτη έκθεση προόδου του Παρατηρητηρίου αφορά το διάστημα 11-17 Ιουνίου και έχει ως στόχο να διαπιστωθεί κατά πόσο οι τάσεις στους βασικούς άξονες παρατήρησης που είχαν ήδη διαφανεί από τις πρώτες τέσσερεις εκθέσεις επαληθεύονται ή αντιστρέφονται με την προσθήκη ολοένα και περισσότερων δεδομένων.
Στον άξονα της υγείας και της πολιτικής προστασίας, παρατηρείται μια ελαφρά μείωση στον μέσο όρο των ημερησίων κρουσμάτων που πλέον διαμορφώνεται στα 13 κρούσματα ανά ημέρα, από 17 στην προηγούμενη έκθεση. Κατά κανόνα, τα νέα κρούσματα σε ημερήσια βάση κυμάνθηκαν σε χαμηλό διψήφιο αριθμό. Η Αττική, παρά την έντονη πληθυσμιακή κινητικότητα των προηγούμενων εβδομάδων, εμφάνιζε συστηματικά χαμηλά μονοψήφια νούμερα. Η πλέον αξιοσημείωτη συρροή εντοπίζεται στην Ξάνθη, με επίκεντρο τον Εχίνο, οπού καθημερινά εμφανίζονται διψήφια νούμερα κρουσμάτων.
Το πλήθος των ασθενών στις ΜΕΘ παρέμεινε σταθερό στους 12 όπως και ο μέσος όρος του αριθμού των θανάτων, ο οποίος έτεινε στο μηδέν. Υπό αυτό το πρίσμα, ο ρυθμός διπλασιασμού τόσο των κρουσμάτων όσο και των θανάτων ανήλθε στις 75 από 68 και 67 από 60 μέρες αντίστοιχα, σημειώνοντας πρόσθετη επιβράδυνση σε σχέση με μια εβδομάδα νωρίτερα. Συγχρόνως το Rt παρέμεινε κάτω του 0,5, ενισχύοντας περαιτέρω την εικόνα περί συσχετισμού της αύξησης των ημερήσιων κρουσμάτων με την διενέργεια στοχευμένων τεστ σε συγκεκριμένες συρροές, π.χ. Ξάνθη, και πέριξ των ιχνηλατήσεων επιβεβαιωμένων κρουσμάτων.
Το πλήθος των τεστ ανά χίλιους κατοίκους αυξήθηκε περαιτέρω σε σχέση με την προηγούμενη εβδομάδα, από 22,23 σε 24,45. Δεδομένης της τρέχουσας εξάπλωσης του ιού στη χώρα με Rt μικρότερο του 0,5, το πλήθος των διενεργούμενων τεστ ως συνάρτηση του πληθυσμού παραμένει υψηλό και δη συγκρίσιμο με παρεμφερείς χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Πιο συγκεκριμένα, και για το μεσοδιάστημα μεταξύ τέταρτης και πέμπτης έκθεσης προόδου στην Ελλάδα διενεργούνται 150 τεστ ανά θετικό κρούσμα και εκατομμύριο κατοίκους, όταν π.χ. στην Αυστρία, τη Τσεχία και το Βέλγιο τα αντίστοιχα νούμερα πλησίασαν το 193, 60 και 75. Η διασπορά στην Ελλάδα είναι 2,32 κρούσματα ανά εκατομμύριο κατοίκους, στην Αυστρία 2,7, στη Τσεχία 5,28 και στο Βέλγιο 9,9.
Η κινητικότητα του πληθυσμού αυξήθηκε σημαντικά σε σχέση με την προηγούμενη εβδομάδα σε όλο το φάσμα της κοινωνικής δραστηριότητας. Ως μέτρο σύγκρισης λογίζεται η μέση κινητικότητα σε σχέση με τον Απρίλιο οπόταν βρίσκονταν σε ισχύ τα μέτρα περιορισμού κυκλοφορίας. Υπό αυτό το πρίσμα, η παραμονή στην κατοικία βρίσκεται στο -16%- μειωμένη κατά 4% σε σχέση με την προηγούμενη έκθεση. Αμετάβλητη παρέμεινε η κίνηση του πληθυσμού για τρόφιμα και φάρμακα στο +20%. Η μετακίνηση στα καταστήματα σημείωσε σημαντική άνοδο 13% και πλέον διαμορφώνεται στο +46%, συνεπώς, επηρεάστηκε σημαντικά από το σταδιακό άνοιγμα των καταστημάτων. Έντονα ανοδικά κινήθηκε και η προσέλευση στην εργασία με +8%, ενδεχόμενα οδηγούμενη από το περαιτέρω άνοιγμα επιχειρήσεων και δραστηριοτήτων. Η χρήση των ΜΜΜ επίσης ενισχύθηκε σημαντικά κατά 9%. Τη μεγαλύτερη άνοδο σημείωσε η κινητικότητα σε πάρκα και υπαίθριους χώρους με +28%, ενδεχόμενα λόγω του τριημέρου του Αγίου Πνεύματος που περιλαμβάνεται στα δεδομένα της τρέχουσας έκθεσης και των ευνοϊκών καιρικών συνθηκών. Συνολικά η πληθυσμιακή κινητικότητα σε σχέση με τον Απρίλιο ενισχύθηκε κατά 40%, με μόνο την τελευταία εβδομάδα να σημειώνεται μια περαιτέρω αύξηση κατά 10%.
Η προσέλευση των μαθητών πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης εξακολουθεί να κυμαίνεται σε σχετικά υψηλά ποσοστά τα οποία σημείωσαν και μικρή αύξηση. Ειδικότερα, για τα δημοτικά σχολεία διαμορφώθηκε στο 77% δεύτερη εβδομάδα λειτουργίας τους, αυξημένη κατά 4% σε σχέση με την πρώτη. Αντίστοιχα για τα νηπιαγωγεία άγγιξε το +66%, επίσης αυξημένη κατά 4%. Tα μεγαλύτερα ποσοστά απόντων στα Δημοτικά εξακολουθούν να εντοπίζονται στην Αττική, Ανατολική Μακεδονία και Πελοπόννησο, ενώ, στα Νηπιαγωγεία στην Αττική, τα Ιόνια και τη Στερεά Ελλάδα.
Σε ό,τι αφορά πρόδρομους δείκτες οικονομικής δραστηριότητας, συντηρείται μια πτώση σε κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας που διατηρείται στο -9% σε σχέση με την αντίστοιχη περσινή περίοδο από την αρχή του έτους μέχρι την τρέχουσα ημερομηνία. Αξίζει να σημειωθεί πως οι πρώτες εβδομάδες του Ιουνίου εμφανίζουν μια μεσοσταθμική μείωση πλησίον του 14% σε σχέση με τις αντίστοιχες περσινές, συνεπώς, η συνολική τάση είναι καθοδική. Σε σχέση με άλλες χώρες τις Ευρωπαϊκής Ένωσης, η Ελλάδα φαίνεται να κινείται στον μέσο όρο, με την Ιταλία να βρίσκεται στο -18%, την Ισπανία στο -12% και την Πορτογαλία στο -10%.
Ο όγκος των ηλεκτρονικών συναλλαγών για το διάστημα Μαρτίου-Απριλίου-Μαΐου-Ιουνίου διατηρεί μια αύξηση 13% σε σχέση με πέρυσι, ενώ μόνο για τον Ιούνιο μέχρι στιγμής η αύξηση διαμορφώνεται στο +15%. Αν αυτό το εύρημα συνδυαστεί με την αυξητική πορεία των ηλεκτρονικών δαπανών σε συγκεκριμένους κλάδους οικονομικής δραστηριότητας όπως είναι η αγορά οικοδομικών υλικών, εμπορικού εξοπλισμού, ανταλλακτικών και, συλλήβδην, καταναλωτικών αγαθών πιστοποιείται η ενισχυμένη μεταστροφή των πολιτών στη χρήση ηλεκτρονικών μέσων πληρωμής.
Η αύξηση στον όγκο των ηλεκτρονικών συναλλαγών εξακολουθεί να συνοδεύεται με μείωση στην αξία τους. Συγκεκριμένα, η αξία μειώθηκε κατά -1,3% σε σχέση με το αντίστοιχο περσινό διάστημα Μαρτίου-Απριλίου-Μάιου-Ιουνίου. Το ποσοστό αυτό έχει βελτιωθεί αισθητά σε σχέση με τη τέταρτη έκθεση προόδου όπου βρισκόταν στο -2,4%. Συγκεκριμένα, ο Μάιος έκλεισε με πτώση -10% σε σχέση με πέρυσι, ο Απρίλιος με -6%, ενώ ο Μάρτιος ήταν αυξημένος κατά +9%. Οι πρώτες μέρες του Ιουνίου συντηρούν μια αντιστροφή της πτωτικής τάσης στο +4%, αλλά, το δείγμα ημερών προς το παρόν είναι εξαιρετικά περιορισμένο.
Το πλήθος διασαφήσεων για εισαγωγές εμπορευματοκιβωτίων ως ένας πρόδρομος δείκτης ζήτησης ενισχύθηκε κατά 5%, σε σχέση με την τέταρτη έκθεση προόδου. Συγκεκριμένα η πτώση από -34% ως συμπέρασμα της τέταρτης έκθεσης, περιορίστηκε στο -29%. Παράλληλα, βελτιώθηκαν και οι εξαγωγές οι οποίες περιορίστηκαν στο -20% σε σχέση με το -24% της τέταρτης έκθεσης προόδου με μέτρο σύγκρισης με τις αντίστοιχες περσινές εβδομάδες. Η ιστορική χρονοσειρά των κινήσεων των εμπορευματοκιβωτίων, και η σχετιζόμενη εποχικότητα, φαίνεται να αναδεικνύεται στην αυξητική τάση των εισαγωγών, και αρχίζει να επαληθεύεται ελαφρά για τις εξαγωγές.
Σε ότι αφορά την πορεία των καταναλωτικών δαπανών με τη χρήση ηλεκτρονικών μέσων η περίοδος 23 Μαρτίου – 4 Ιουνίου εμφανίζει μείωση 15,7% σε σχέση με την αντίστοιχη περσινή. Ο αντίστοιχος δείκτης στην τρίτη έκθεση προόδου ήταν -17%, συνεπώς, βελτιώθηκε κατά 1,3%. Ο Μάρτιος βρίσκεται στο -4%, ο Απρίλιος στο -21,3%, ο Μάιος στο -9,1% και ο Ιούνιος μέχρι στιγμής εμφανίζει αύξηση κατά 11%. Συνδυαστικά με την αυξητική τάση τόσο σε αξία όσο και σε όγκο συναλλαγών, προκύπτει το συμπέρασμα πως ο Ιούνιος εμφανίζει μια συνολικά καλύτερη εικόνα σε σχέση με το Μάιο στους πρόδρομους οικονομικούς δείκτες.
Οι πληρωμές μέσω του συστήματος ΔΙΑΣ στο δημόσιο εμφανίζουν συνολικά μείωση σε σχέση με πέρυσι για το διάστημα από 23 Μαρτίου με 9 Ιουνίου αλλά βελτίωση σε σχέση με την προηγούμενη έκθεση, ιδίως σε ότι αφορά τις βεβαιωμένες οφειλές προς ΑΑΔΕ και προς ΕΦΚΑ Το άνοιγμα των καταστημάτων και των χώρων εστίασης έχει ωφελήσει και τις πληρωμές προς Δήμους .
Σταδιακή άνοδο εμφανίζουν και τομείς της οικονομικής δραστηριότητας που είχαν βρεθεί αντιμέτωποι με ραγδαία και απότομη μείωση της ζήτησης λόγω της επιβολής των μέτρων περιορισμού. Συγκεκριμένα τα καταστήματα εστίασης από το -80% σε ηλεκτρονική καταναλωτική δαπάνη στις 18 Μαΐου σε σχέση με πέρυσι, έχουν περιορίσει τις απώλειες στο -50% στις αρχές Ιουνίου με την άρση των μέτρων. Αύξηση σημειώνουν και οι αντιπροσωπείες αυτοκινήτων που βρίσκονται στο +15% τον Ιούνιο από -30% στα μέσα Μαΐου. Οι χώροι στάθμευσής αυτοκινήτων, που σχετίζονται και με την αυξημένη πληθυσμιακή κινητικότητα, βελτιώθηκαν στο -10% από -45%. Σημαντική αύξηση εμφανίζουν οι αγορές εμπορικού εξοπλισμού και οικοδομικών υλικών με τα ποσοστά τους τον Ιούνιο σε σχέση με πέρυσι να βρίσκονται στο +40% και +70%, αντίστοιχα. Τέλος, οι διελεύσεις από τα διόδια, ως απότοκο και της απελευθέρωσης των κινήσεων ανά την Ελλάδα, κυμαίνονται στο +120% σε σχέση με πέρυσι. Σημειώνεται πως οι παραπάνω αυξήσεις αντικατοπτρίζουν και μια μεταστροφή των πολιτών σε ηλεκτρονικά κανάλια πληρωμών και δεν αποτελούν αποκλειστικώς επαύξηση ζήτησης.
Εν κατακλείδι, τα ευρήματα της πέμπτης έκθεσης προόδου του Παρατηρητηρίου αναδεικνύουν μια βελτίωση σε σχέση με τα αποτελέσματα της τέταρτης. Διαπιστώνεται μια σταθερότητα στο υγειονομικό σκέλος, εντούτοις, είναι σκόπιμο να αναφερθεί πως αναδεικνύεται ένα ισχυρό cluster κρουσμάτων με πιθανώς εκθετική αυξητική τάση στην Ξάνθη με επίκεντρο τον Εχίνο, και άλλο ένα, παραπλέυρως αυτού, στη Ροδόπη με επίκεντρο το Δήμο Ίασμου. Σε πανελλαδικό επίπεδο οι μέσοι όροι των θανάτων και των νοσηλευόμενων σε ΜΕΘ παραμένουν σταθεροί. Στο οικονομικό σκέλος η μεγάλη μείωση που σημείωσαν όλοι οι πρόδρομοι δείκτες οικονομικής δραστηριότητας τόσο τον Απρίλιο όσο και τον Μάιο φαίνεται μέχρι στιγμής να ανακόπτεται τον Ιούνιο με τις πρώτες ενδείξεις να είναι ενθαρρυντικές σε ότι αφορά την αξία και τον όγκο των ηλεκτρονικών δαπανών. Αρκετές οικονομικές δραστηριότητες, υποβοηθούμενες από την επανεκκίνηση των επιχειρήσεων, έχουν αρχίσει να σημειώνουν αυξητικές τάσεις, όπως είναι οι οικοδομικές εργασίες, η εστίαση, η αγορά αυτοκινήτων και εμπορικού εξοπλισμού κ.α.
