Περίοδος 6 – 12Μαΐου 2021

Η 49^η έκθεση προόδου του Παρατηρητηρίου αφορά το διάστημα 6 – 12 Μαΐου 2021 και έχει ως στόχο να διαπιστωθεί κατά πόσο οι τάσεις στους βασικούς άξονες παρατήρησης, που είχαν ήδη διαφανεί από τις προηγούμενες εκθέσεις, επαληθεύονται ή αντιστρέφονται με την προσθήκη ολοένα και περισσότερων επικαιροποιημένων δεδομένων.

Στον άξονα της υγείας και της πολιτικής προστασίας, η τελευταία εβδομάδα εμφανίζει αύξηση του κυλιόμενου μέσου όρου των τεστ και του δείκτη θετικότητας, και μείωση του δείκτη Rt. Επιπλέον, καταγράφεται αύξηση του κυλιόμενου μέσου  όρου κρουσμάτων και μείωση του μέσου όρου των θανάτων και του αριθμού των διασωληνωμένων. Σημειώνεται ότι το προηγούμενο 7ήμερο (29 Απριλίου – 5 Μαΐου) είχαν διενεργηθεί λιγότερα τεστ, λόγω της εορταστικής περιόδου του Πάσχα και της αργίας της Πρωτομαγιάς, με συνέπεια την καταγραφή λιγότερων κρουσμάτων.

Συγκεκριμένα, ο μέσος όρος των συνολικών ημερησίων τεστ διαμορφώθηκε σε 7ήμερη κυλιόμενη βάση σε 57.206, από 33.761 στην προηγούμενη έκθεση, εμφανίζοντας αύξηση κατά 69,4%. Την τελευταία εβδομάδα, διενεργήθηκαν κατά μέσο όρο 16.955 ημερήσια PCR τεστ και 40.251 ημερήσια rapid Ag τεστ (σύνολο εβδομαδιαίων τεστ 400.444). Επιπλέον, στο διάστημα 6 – 12  Μαΐου διενεργήθηκαν 2.353.507 αυτοδιαγνωστικοί έλεγχοι, από 542.891 στο προηγούμενο 7ήμερο.

Σύμφωνα με τον ΕΟΔΥ, ο δείκτης  Rt εκτιμάται στις 12 Μαΐου σε 0,86, από 0,96 την προηγούμενη εβδομάδα. Τα στοιχεία του ΕΟΔΥ υποδεικνύουν επίσης ότι ο δείκτης θετικότητας αυξήθηκε σε 4,80% (το 7ήμερο 3 – 9 Μαΐου), από 4,35% το προηγούμενο 7ήμερο.

Ο μέσος όρος των ημερησίων κρουσμάτων διαμορφώθηκε σε 7ήμερη κυλιόμενη βάση σε 2.513 κρούσματα, από 1.658 στην προηγούμενη έκθεση, καταγράφοντας αύξηση 51,6% σε σύγκριση με την προηγούμενη εβδομάδα (που περιλάμβανε την εορταστική περίοδο του Πάσχα και την αργία της Πρωτομαγιάς). Στο εξεταζόμενο διάστημα, το 44,9% των κρουσμάτων καταγράφηκε στην Αττική και το 10,7% στην Θεσσαλονίκη, ενώ τα υπόλοιπα κρούσματα είναι διάσπαρτα σε όλη την επικράτεια.

Πίνακας 1: Κρούσματα ανά ημέρα (κυλιόμενοι 7-ημεροι μέσοι όροι), 12/5/2021

Πηγή: www. ourworldindata.org

Ο μέσος όρος ηλικίας του συνόλου των κρουσμάτων που έχουν καταγραφεί από την αρχή της πανδημίας είναι τα 44 έτη.

Επίσης, ο μέσος όρος του ημερήσιου αριθμού των θανάτων υποχώρησε σε 63,9 (από 74,6 στην προηγούμενη έκθεση), ενώ το πλήθος των διασωληνωμένων ασθενών στις ΜΕΘ μειώθηκε σε 707 (από 765 στην προηγούμενη έκθεση).

Η πληρότητα σε κλίνες ΜΕΘ/ΜΑΦ για κρούσματα COVID-19 στην επικράτεια παρουσιάζει μείωση σε 78% (από 84% στην προηγούμενη έκθεση). Στην Αττική και στη Θεσσαλονίκη ειδικότερα, η πληρότητα κλινών ΜΕΘ/ΜΑΦ για κρούσματα COVID-19 ανέρχεται σε 82% και 83% αντίστοιχα (από 90% και 93% αντίστοιχα στην προηγούμενη έκθεση).

Συμπερασματικά, η κατάσταση στον άξονα υγείας συνεχίζει να απαιτεί πολύ αυξημένη επαγρύπνηση και αυστηρή τήρηση των προληπτικών μέτρων.

Σύμφωνα με τα τελευταία διεθνή δεδομένα (11/5/2021), η Ελλάδα με 1.068 θανάτους ανά 1 εκ. κατοίκους βρίσκεται  στην 22^η θέση στην Ευρωπαϊκή Ένωση των 27 χωρών. Ο Ευρωπαϊκός μέσος όρος θανάτων ανά 1 εκ. κατοίκους είναι 1.587. Ο ρυθμός διπλασιασμού[1] των κρουσμάτων διαμορφώθηκε σε 77 ημέρες (από 76 ημέρες) και  των θανάτων σε 110 (από 111 ημέρες), σε σύγκριση με την προηγούμενη έκθεση.

Σύμφωνα με την τελευταία έκθεση της Επιτροπής Επιδημιολόγων (12/5/2021), 12 Περιφερειακές Ενότητες (Αττική, Αχαΐα, Βοιωτία, Εύβοια, Θάσος, Θεσσαλονίκη, Καβάλα, Κέρκυρα, Κιλκίς, Κοζάνη, Κορινθία και Λάρισα) κατατάσσονται στο επίπεδο πολύ υψηλού κινδύνου, ενώ όλες οι υπόλοιπες ΠΕ της χώρας κατατάσσονται στο επίπεδο υψηλού κινδύνου.

Από τις 27 Δεκεμβρίου, που ξεκίνησαν οι εμβολιασμοί, ο αθροιστικός αριθμός εμβολιασμών στις 12 Μαΐου ανερχόταν σε 3.973.336, έναντι 3.309.788 στις 5 Μαΐου. Συνολικά έως τις 12 Μαΐου, έχουν πραγματοποιηθεί 2.615.136 εμβολιασμοί τουλάχιστον μίας δόσης και 1.392.281 ολοκληρωμένοι εμβολιασμοί (δηλ εμβολιασμοί δύο δόσεων ή μονοδοσικοί εμβολιασμοί). Το παρακάτω γράφημα συνοψίζει τους συνολικούς εμβολιασμούς ανά 100 κατοίκους στην ΕΕ των 27 κρατών μελών με το ποσοστό της Ελλάδας να ανέρχεται σε 37,11% στις 11 Μαΐου.

Γράφημα 1: Συνολικοί εμβολιασμοί ανά εκατό κατοίκους

Σύμφωνα με τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία του Google Mobility, η κινητικότητα του πληθυσμού εμφανίζει μέση μείωση κατά 26,6 ποσοστιαίες μονάδες (πμ) στις πέντε δραστηριότητες: 1) καταστήματα, εστίαση, ψυχαγωγία, 2) καταστήματα τροφίμων και φαρμακεία, 3) πάρκα και υπαίθριοι χώροι, 4) χρήση ΜΜΜ και 5) εργασιακοί χώροι, κατά τη διάρκεια του δεύτερου lockdown (7 Νοεμβρίου 2020 – 7 Μαΐου 2021) σε σύγκριση με την περίοδο ενός μήνα πριν την εφαρμογή του (7 Οκτωβρίου – 6 Νοεμβρίου 2020). Αντίστοιχα, η παραμονή στην κατοικία αυξήθηκε κατά 8,7 πμ.

Η σύγκριση της κινητικότητας κατά τη διάρκεια του δεύτερου lockdown (7 Νοεμβρίου 2020 – 7 Μαΐου 2021) σε σχέση με το πρώτο lockdown (23 Μαρτίου – 3 Μαΐου 2020), καταδεικνύει μεγαλύτερη κινητικότητα στις πέντε δραστηριότητες, κατά 26,6 πμ κατά μέσο όρο. Επίσης, η παραμονή στην κατοικία είναι 11,2 πμ μικρότερη σε σύγκριση με το πρώτο lockdown.

Συγκρίνοντας την μεταβολή της κινητικότητας κατά τη διάρκεια της τελευταίας εβδομάδας (1 – 7 Μαΐου 2021) σε σχέση με την αμέσως προηγούμενη εβδομάδα (24 – 30 Απριλίου 2021), παρατηρούμε σημαντική μείωση της κινητικότητας στα καταστήματα τροφίμων και στα φαρμακεία (-46,6 πμ), στους χώρους εργασίας (-11,9 πμ) και στα ΜΜΜ (-10 πμ), ενώ αύξηση καταγράφηκε στην κινητικότητα στα πάρκα και τους υπαίθριους χώρους (+12,7 πμ) και στα καταστήματα και στους χώρους εστίασης και ψυχαγωγίας (+2,7 πμ). Παράλληλα, η παραμονή στην κατοικία παρέμεινε αμετάβλητη (-0,1 πμ).

Σύμφωνα με την ΕΛΣΤΑΤ, ο δείκτης βιομηχανικής παραγωγής ανέκαμψε για πέμπτο συνεχόμενο μήνα, κατά +5,5%[2] τον Μάρτιο 2021, μετά την ενίσχυση κατά +4,3% που είχε σημειωθεί τον Φεβρουάριο 2021. Η μεταβολή τον Μάρτιο αντανακλά αύξηση του δείκτη παροχής ηλεκτρικού ρεύματος (+17,6%), του δείκτη μεταποίησης (+3,4%) και του δείκτη παροχής νερού (+0,8%), ενώ ο δείκτης ορυχείων – λατομείων μειώθηκε κατά 4,3%. Συνολικά το α’ τρίμηνο του έτους, ο δείκτης βιομηχανικής παραγωγής ενισχύθηκε κατά 4,5%.

Όσον αφορά τους πρόδρομους δείκτες οικονομικής δραστηριότητας, σύμφωνα με τα προσωρινά στοιχεία του ΑΔΜΗΕ η μέση ζήτησης ηλεκτρικής ενέργειας μειώθηκε κατά -9,9% (σε σύγκριση με την ίδια περίοδο του 2019, προ πανδημίας) το επταήμερο 3 – 9 Μαΐου 2021, έναντι πτώσης κατά -0,6% το αμέσως προηγούμενο επταήμερο. Συνολικά τις πρώτες 9 ημέρες του Μαΐου 2021, η ζήτηση ηλεκτρικής ενέργειας υποχώρησε κατά -12,4% (σε σύγκριση με την ίδια περίοδο του 2019, προ πανδημίας) έναντι -5,2% τον Απρίλιο 2021. Τα στοιχεία του Bruegel για την εβδομαδιαία κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας υποδεικνύουν μείωση κατά -2,9% κατά το διάστημα 19 – 23 Απριλίου 2021 (σε σύγκριση με την αντίστοιχη εβδομάδα του 2019, προ πανδημίας), έναντι πτώσης -1% την αμέσως προηγούμενη εβδομάδα. Συνολικά, στο διάστημα από τις αρχές Μαρτίου 2020 έως τις 23 Απριλίου 2021, η μέση εβδομαδιαία μείωση στην Ελλάδα ανήλθε σε -4% έναντι -2,8% του Ευρωπαϊκού μέσου όρου. Σε χώρες με παρόμοια χαρακτηριστικά, όπως η Πορτογαλία, Ισπανία και Ιταλία τα ποσοστά μεταβολής ήταν -3,8%, -5,1% και -6,9% αντίστοιχα για την ίδια περίοδο.

Διατηρήθηκε ο σημαντικός ρυθμός μείωσης του αριθμού επιβατών διεθνών πτήσεων στο ΔΑΑ το επταήμερο 4 – 10 Μαΐου 2021, που ανήλθε σε -84% (σε σύγκριση με την ίδια περίοδο του 2019, προ πανδημίας), έναντι -88,3% το αμέσως προηγούμενο επταήμερο, ενώ ο αριθμός των επιβατών εσωτερικών πτήσεων σημείωσε μικρότερη πτώση κατά -61,9% (έναντι -76,3%). Συνολικά, το πρώτο 10ήμερο του Μαΐου 2021, ο ρυθμός μείωσης του αριθμού επιβατών διεθνών πτήσεων ανήλθε σε -80,3% (σε σύγκριση με την ίδια περίοδο του 2019, προ πανδημίας), έναντι -84% τον Απρίλιο 2021.

Ο όγκος ηλεκτρονικών συναλλαγών συνεχίζει να ενισχύεται με διψήφιο ρυθμό για 13^ο  συνεχόμενο μήνα, που ανήλθε σε +17,4% τις πρώτες 7 ημέρες του Μαΐου 2021 έναντι +43,5% τον Απρίλιο 2021. Συνολικά, στο διάστημα 1 Μαρτίου 2020 έως 7 Μαΐου 2021, ο όγκος ηλεκτρονικών συναλλαγών εμφάνισε αύξηση +23%. Διψήφια αύξηση κατά +16,6% εμφάνισε τις πρώτες 7 ημέρες του Μαΐου 2021 και η αξία των ηλεκτρονικών συναλλαγών, μετά την αύξηση κατά +35,6% που είχε σημειωθεί τον Απρίλιο 2021. Συνολικά, στο διάστημα 1 Μαρτίου 2020 έως 7 Μαΐου 2021, η αξία ηλεκτρονικών συναλλαγών κατέγραψε ρυθμό αύξησης +5,9%.

Όσον αφορά την εξέλιξη των καταναλωτικών δαπανών με τη χρήση καρτών, τον Απρίλιο 2021  καταγράφεται αύξηση 18,8% σε σύγκριση με την αντίστοιχη περίοδο του 2019 (προ πανδημίας). Σε επιμέρους τομείς οικονομικής δραστηριότητας, σημαντική αύξηση τις πρώτες 28 ημέρες του Απριλίου 2021 (σε σύγκριση με την αντίστοιχη περίοδο του 2019, προ πανδημίας) συνεχίζει να καταγράφεται στα βιβλία, περιοδικά και εφημερίδες (+154,8%), στις υπηρεσίες courier (+134,4%), στα διόδια (+117,8%), στους φούρνους (+108,3%), στις εταιρίες κοινής ωφέλειας (+79,9%), στα φαρμακεία (+62,5%) και στα super markets και παντοπωλεία (+42,4%).

Τονίζεται πως οι παραπάνω αυξήσεις αντικατοπτρίζουν και μια μεταστροφή των πολιτών σε ηλεκτρονικά μέσα πληρωμών και δεν αποτελούν απαραίτητα ένδειξη αυξημένης ζήτησης.

Στον αντίποδα, σημαντική μείωση τις πρώτες 28 ημέρες του Απριλίου 2021 (σε σύγκριση με την αντίστοιχη περίοδο του 2019, προ πανδημίας) συνεχίζει να παρατηρείται στα ταξιδιωτικά γραφεία (-85,9%), στα πολυκαταστήματα (-66,7%), στους χώρους εστίασης (-58,9%), στα καταστήματα ένδυσης (-45,4%), στα μπαρ και καφέ (-43,1%), στα καταστήματα υπόδησης (-26%) και στα καταστήματα παιχνιδιών (-9,8%).

Εν κατακλείδι, τα ευρήματα της 49^ης έκθεσης προόδου του Παρατηρητηρίου παρουσιάζουν αύξηση του κυλιόμενου μέσου όρου των ημερησίων τεστ και του δείκτη θετικότητας, και μείωση του δείκτη Rt, σε σχέση με την προηγούμενη εβδομάδα. Επίσης, καταδεικνύουν αύξηση  του κυλιόμενου μέσου  όρου κρουσμάτων και μείωση του μέσου όρου θανάτων και του αριθμού των διασωληνωμένων, σε σύγκριση με την προηγούμενη έκθεση. Τονίζεται ότι το προηγούμενο 7ήμερο είχαν διενεργηθεί λιγότεροι έλεγχοι, λόγω της εορταστικής περιόδου του Πάσχα και της αργίας της Πρωτομαγιάς. Στο οικονομικό σκέλος, επισημαίνεται η αύξηση της βιομηχανικής παραγωγής τον Μάρτιο, η μείωση της ζήτησης ηλεκτρικής ενέργειας τις πρώτες 9 ημέρες του Μαΐου και η διψήφια αύξηση τόσου του όγκου, όσο και της αξίας, ηλεκτρονικών συναλλαγών το πρώτο 7ήμερο του Μαΐου.

Πορεία Κύριων Δεικτών

Στους παρακάτω δείκτες συνοψίζεται η πορεία της επιδημίας, της κινητικότητας του πληθυσμού και του άξονα οικονομίας με κύρια έμφαση στην μεταβολή αυτών σε σύγκριση με την προηγούμενη έκθεση προόδου του Παρατηρητηρίου.

Πίνακας 2: Πορεία Κύριων Δεικτών

Ενδεικτικά μέτρα άλλων χωρών για την αναχαίτιση-διαχείριση του 3^ου κύματος

Για να αναχαιτίσουν το τρίτο κύμα έξαρσης της πανδημίας, πολλές Ευρωπαϊκές χώρες λαμβάνουν επιπλέον περιοριστικά μέτρα για να μειώσουν την μεγάλη αύξηση των κρουσμάτων. Από την άλλη, άλλες χώρες στα πλαίσια της διαχείρισης του τρίτου κύματος αναπροσάρμοσαν ορισμένα μέτρα με βάση τις εξελίξεις σε τοπικό ή/και εθνικό επίπεδο επιτρέποντας λιγότερους περιορισμούς. Ενδεικτικά, αναφέρουμε μέτρα που ανακοινώθηκαν κατά το διάστημα 6 -12  Μαΐου 2021:

Στη Γερμανία, για όσους είναι πλήρως εμβολιασμένοι ή έχουν αναρρώσει από Covid-19 δεν ισχύουν από τις 9 Μαΐου οι περιορισμοί που αφορούν τη συνάθροιση και την απαγόρευση κυκλοφορίας κατά τις νυχτερινές ώρες, ενώ δεν θα υπάρχει και η υποχρέωση υποβολής σε τεστ για κορωνοϊό όταν επισκέπτονται καταστήματα, κομμωτήρια ή άλλους χώρους. Το ίδιο ισχύει και για τις επιχειρήσεις εστίασης, οι οποίες ωστόσο παραμένουν στο σύνολό τους ακόμη κλειστές. Αντίστοιχα, τα άτομα αυτά απαλλάσσονται και από την υποχρέωση καραντίνας όταν επιστρέφουν από το εξωτερικό – με εξαίρεση την επιστροφή από χώρα στην οποία σημειώνεται έξαρση κάποιας παραλλαγής του βασικού στελέχους του κορωνοϊού.

Στη Γαλλία, ανακοινώθηκε στις 10 Μαΐου ότι το άνοιγμα των μπαρ και των εστιατορίων σε εξωτερικούς χώρους θα πραγματοποιηθεί στις 19 Μαΐου, όπως ήταν προγραμματισμένο.

Στην Ισπανία, καταργήθηκε στις 9 Μαΐου το μέτρο της απαγόρευσης της νυχτερινής κυκλοφορίας σε 13 από τις 17 περιφέρειες.

Στην Αυστρία, ανακοινώθηκε στις 10 Μαΐου χαλάρωση των περιοριστικών μέτρων με ισχύ από τις 19 Μαΐου οπότε και ανοίγουν ξανά ο τουρισμός, η εστίαση, οι πολιτιστικές, ψυχαγωγικές και αθλητικές δραστηριότητες, ωστόσο με περιορισμούς, ενώ από τις 17 Μαΐου επιστρέφουν στα μαθήματά τους με φυσική παρουσία οι μαθητές όλων των σχολικών βαθμίδων. Η προϋπόθεση για την είσοδο στην εστίαση είναι ότι κάποιος θα έχει υποβληθεί σε τεστ, ή θα έχει αναρρώσει από τη νόσο ή θα έχει εμβολιαστεί. Στην εστίαση αλλά όχι στο λιανικό εμπόριο, θα υπάρχει απαίτηση καταγραφής στοιχείων για παραμονή εκεί άνω των 15 λεπτών της ώρας. Σε ιδιωτικές συγκεντρώσεις, 10 ενήλικες και παιδιά επιτρέπεται να συναντηθούν κατά τη διάρκεια της ημέρας σε εσωτερικούς χώρους, αλλά μόνο 4 τη νύχτα.

Στο Βέλγιο, καταργήθηκε στις 9 Μαΐου το μέτρο της απαγόρευσης της νυχτερινής κυκλοφορίας και αντικαταστάθηκε από απαγόρευση των συγκεντρώσεων άνω των 3 ατόμων  σε εξωτερικούς χώρους από τα μεσάνυχτα έως τις 5πμ. Παράλληλα, την ίδια μέρα επαναλειτούργησαν οι εξωτερικοί χώροι καφέ και εστιατορίων, ενώ από τις 10 Μαΐου επέστρεψαν στις σχολικές αίθουσες οι μαθητές της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης.  Επίσης, ανακοινώθηκε στις 11 Μαΐου ότι στις 9 Ιουνίου αναμένεται να ανοίξει η εστίαση σε εσωτερικούς χώρους, ενώ θα επιτρέπονται 4 άτομα ανά τραπέζι εκτός εάν πρόκειται για μέλη του ίδιου σπιτιού, οπότε ο αριθμός μπορεί να είναι μεγαλύτερος. Η εστίαση που λειτουργεί σε εσωτερικούς χώρους θα κλείνει στις 10μμ, ενώ όσα εστιατόρια διαθέτουν εξωτερικό χώρο στις 11.30μμ. Επιπλέον, ανοίγουν γυμναστήρια, κινηματογράφοι, μπόουλινγκ, καζίνο. Παράλληλα, θα επιτρέπονται μέχρι 4 άτομα στο σπίτι, όσον αφορά τις κοινωνικές επαφές και συναθροίσεις. Όσον αφορά στους εργαζόμενους, θα μπορούν να εργάζονται με φυσική παρουσία μία φορά την εβδομάδα, με το ποσοστό όσων θα βρίσκονται ταυτόχρονα στον χώρο να φτάνει το 20%. Από την 1η Ιουλίου, η τηλεργασία δεν θα είναι πλέον υποχρεωτική, αλλά θα εξακολουθεί να ενθαρρύνεται. Ο αριθμός των συμμετεχόντων σε εκδηλώσεις σε κλειστούς χώρους θα φτάνει τους 200 και σε ανοιχτούς τους 400.

Στη Μάλτα, επαναλειτούργησαν τα εστιατόρια στις 10 Μαΐου, ενώ οι μη απαραίτητες υπηρεσίες και τα καταστήματα λιανικής είχαν ανοίξει στις 26 Απριλίου.

Στην Τσεχία, τα καταστήματα άνοιξαν στις 10 Μαΐου για πρώτη φορά το 2021, ενώ το άνοιγμα των εξωτερικών χώρων των εστιατορίων έχει ανακοινωθεί για τις 17 Μαίου.

Στη Μ. Βρετανία, επιβεβαιώθηκε στις 10 Μαΐου ότι τα μουσεία, οι κινηματογράφοι και οι εσωτερικοί χώροι παμπ και εστιατορίων θα ανοίξουν στις 17 Μαΐου. Από την ίδια μέρα, θα επιτραπούν επίσης οι συγκεντρώσεις μέχρι και 6 ατόμων, από δύο διαφορετικά νοικοκυριά, στα σπίτια. Στο ύπαιθρο, οι συγκεντρώσεις άνω των 30 ατόμων παραμένουν απαγορευμένες.

[1]Οι ρυθμοί διπλασιασμού υπολογίζονται λαμβάνοντας υπόψη τα ιστορικά στοιχεία των σχετικών χρονοσειρών. Συγκεκριμένα, η μεθοδολογία στηρίζεται στον καθορισμό των ημερών που μεσολάβησαν μεταξύ της παρούσας τιμής και της τελευταίας παρατήρησης στη σχετική χρονοσειρά με τιμή ίση με το 50% της παρούσας τιμής.

[2] Όλες οι μεταβολές που αναφέρονται στο οικονομικό σκέλος αφορούν μεταβολές σε ετήσια βάση (δηλαδή σε σύγκριση με το αντίστοιχο διάστημα του προηγούμενου έτους), εκτός αν αναφέρεται διαφορετικά.