Περίοδος 29 Απριλίου – 5 Μαΐου 2021

Η 48^η έκθεση προόδου του Παρατηρητηρίου αφορά το διάστημα 29 Απριλίου  – 5 Μαΐου 2021 και έχει ως στόχο να διαπιστωθεί κατά πόσο οι τάσεις στους βασικούς άξονες παρατήρησης, που είχαν ήδη διαφανεί από τις προηγούμενες εκθέσεις, επαληθεύονται ή αντιστρέφονται με την προσθήκη ολοένα και περισσότερων επικαιροποιημένων δεδομένων.

Στον άξονα της υγείας και της πολιτικής προστασίας, η τελευταία εβδομάδα εμφανίζει μείωση του κυλιόμενου μέσου όρου των τεστ και του δείκτη θετικότητας, και σταθεροποίηση του δείκτη Rt. Επιπλέον, καταγράφεται μείωση του κυλιόμενου μέσου  όρου κρουσμάτων,  του μέσου όρου των θανάτων και του αριθμού των διασωληνωμένων. Σημειώνεται ότι το τελευταίο 7ήμερο διενεργήθηκαν λιγότεροι έλεγχοι, λόγω της εορταστικής περιόδου του Πάσχα και της αργίας της Πρωτομαγιάς.

Συγκεκριμένα, ο μέσος όρος των συνολικών ημερησίων τεστ διαμορφώθηκε σε 7ήμερη κυλιόμενη βάση σε 33.761, από 54.169 στην προηγούμενη έκθεση, εμφανίζοντας μείωση κατά 37,7%. Την τελευταία εβδομάδα, διενεργήθηκαν κατά μέσο όρο 9.642 ημερήσια PCR τεστ και 24.119 ημερήσια rapid Ag τεστ (σύνολο εβδομαδιαίων τεστ 236.326). Επιπλέον, στο διάστημα 29 Απριλίου – 5  Μαΐου διενεργήθηκαν 542.891 αυτοδιαγνωστικοί έλεγχοι, από 908.210 στο προηγούμενο 7ήμερο.

Σύμφωνα με τον ΕΟΔΥ, ο δείκτης  Rt εκτιμάται στις 5 Μαΐου σε 0,96, από 0,97 την προηγούμενη εβδομάδα. Τα στοιχεία του ΕΟΔΥ υποδεικνύουν επίσης ότι ο δείκτης θετικότητας υποχώρησε περαιτέρω σε 4,35% (το 7ήμερο 26 Απριλίου – 2 Μαΐου), από 4,58% το προηγούμενο 7ήμερο.

Ο μέσος όρος των ημερησίων κρουσμάτων διαμορφώθηκε σε 7ήμερη κυλιόμενη βάση σε 1.658 κρούσματα, από 2.417 στην προηγούμενη έκθεση, καταγράφοντας μείωση 31,4% σε σύγκριση με την προηγούμενη εβδομάδα. Στο εξεταζόμενο διάστημα, το 45,7% των κρουσμάτων καταγράφηκε στην Αττική και το 14% στην Θεσσαλονίκη, ενώ τα υπόλοιπα κρούσματα είναι διάσπαρτα σε όλη την επικράτεια.

Πίνακας 1: Κρούσματα ανά ημέρα (κυλιόμενοι 7-ημεροι μέσοι όροι), 5/5/2021

Πηγή: www. ourworldindata.org

Ο μέσος όρος ηλικίας του συνόλου των κρουσμάτων που έχουν καταγραφεί από την αρχή της πανδημίας είναι τα 44 έτη.

Επίσης, ο μέσος όρος του ημερήσιου αριθμού των θανάτων υποχώρησε σε 74,6 (από 75,6 στην προηγούμενη έκθεση), ενώ το πλήθος των διασωληνωμένων ασθενών στις ΜΕΘ μειώθηκε σε 765 (από 805 στην προηγούμενη έκθεση).

Η πληρότητα σε κλίνες ΜΕΘ/ΜΑΦ για κρούσματα COVID-19 στην επικράτεια παρουσιάζει μείωση σε 84% (από 88% στην προηγούμενη έκθεση). Στην Αττική και στη Θεσσαλονίκη ειδικότερα, η πληρότητα κλινών ΜΕΘ/ΜΑΦ για κρούσματα COVID-19 ανέρχεται σε 90% και 93% αντίστοιχα (από 92% και 96% αντίστοιχα στην προηγούμενη έκθεση).

Συμπερασματικά, η κατάσταση στον άξονα υγείας συνεχίζει να απαιτεί πολύ αυξημένη επαγρύπνηση και αυστηρή τήρηση των προληπτικών μέτρων.

Σύμφωνα με τα τελευταία διεθνή δεδομένα (4/5/2021), η Ελλάδα με 1.023 θανάτους ανά 1 εκ. κατοίκους βρίσκεται  στην 22^η θέση στην Ευρωπαϊκή Ένωση των 27 χωρών. Ο Ευρωπαϊκός μέσος όρος θανάτων ανά 1 εκ. κατοίκους είναι 1.561 Ο ρυθμός διπλασιασμού^[1] των κρουσμάτων διαμορφώθηκε σε 76 ημέρες (από 75 ημέρες) και  των θανάτων σε 111 (αμετάβλητος σε σύγκριση με την προηγούμενη έκθεση).

Σύμφωνα με την τελευταία έκθεση της Επιτροπής Επιδημιολόγων (5/5/2021), 13 Περιφερειακές Ενότητες (Αττική, Αχαΐα, Βοιωτία, Εύβοια, Ευρυτανία, Θάσος, Θεσσαλονίκη, Καβάλα, Κιλκίς, Κοζάνη, Κορινθία, Λάρισα και Ρέθυμνο) κατατάσσονται στο επίπεδο πολύ υψηλού κινδύνου, ενώ όλες οι υπόλοιπες ΠΕ της χώρας κατατάσσονται στο επίπεδο υψηλού κινδύνου.

Από τις 27 Δεκεμβρίου, που ξεκίνησαν οι εμβολιασμοί, ο αθροιστικός αριθμός εμβολιασμών στις 5 Μαΐου ανερχόταν σε 3.309.788, έναντι 3.009.488 στις 28 Απριλίου. Συνολικά έως τις 5 Μαΐου, έχουν πραγματοποιηθεί 2.272.659 εμβολιασμοί 1^ης δόσης και 1.037.129 εμβολιασμοί 2^ης δόσης. Το παρακάτω γράφημα συνοψίζει τους συνολικούς εμβολιασμούς ανά 100 κατοίκους στην ΕΕ των 27 κρατών μελών με το ποσοστό της Ελλάδας να ανέρχεται σε 30,71% στις 5 Μαΐου.

Γράφημα 1: Συνολικοί εμβολιασμοί ανά εκατό κατοίκους

Σύμφωνα με τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία του Google Mobility, η κινητικότητα του πληθυσμού εμφανίζει μέση μείωση κατά 27,4 ποσοστιαίες μονάδες (πμ) στις πέντε δραστηριότητες: 1) καταστήματα, εστίαση, ψυχαγωγία, 2) καταστήματα τροφίμων και φαρμακεία, 3) πάρκα και υπαίθριοι χώροι, 4) χρήση ΜΜΜ και 5) εργασιακοί χώροι, κατά τη διάρκεια του δεύτερου lockdown (7 Νοεμβρίου 2020 – 30 Απριλίου 2021) σε σύγκριση με την περίοδο ενός μήνα πριν την εφαρμογή του (7 Οκτωβρίου – 6 Νοεμβρίου 2020). Αντίστοιχα, η παραμονή στην κατοικία αυξήθηκε κατά 8,9 πμ.

Η σύγκριση της κινητικότητας κατά τη διάρκεια του δεύτερου lockdown (7 Νοεμβρίου 2020 – 30 Απριλίου 2021) σε σχέση με το πρώτο lockdown (23 Μαρτίου – 3 Μαΐου 2020), καταδεικνύει μεγαλύτερη κινητικότητα στις πέντε δραστηριότητες, κατά 25,8 πμ κατά μέσο όρο. Επίσης, η παραμονή στην κατοικία είναι 11 πμ μικρότερη σε σύγκριση με το πρώτο lockdown.

Συγκρίνοντας την μεταβολή της κινητικότητας κατά τη διάρκεια της τελευταίας εβδομάδας (24 – 30 Απριλίου 2021) σε σχέση με την αμέσως προηγούμενη εβδομάδα (17 – 23 Απριλίου 2021), παρατηρούμε σημαντική αύξηση της κινητικότητας στα καταστήματα τροφίμων και στα φαρμακεία (+29,7 πμ), στα πάρκα και τους υπαίθριους χώρους (+21,1 πμ) και στα καταστήματα και στους χώρους εστίασης και ψυχαγωγίας (+11,7 πμ), ενώ μείωση καταγράφηκε μόνο στην κινητικότητα στους χώρους εργασίας (-4,3 πμ). Παράλληλα, η παραμονή στην κατοικία παρέμεινε σχεδόν αμετάβλητη (-0,6 πμ).

Αύξηση κατά 1,66 δις ευρώ σημείωσαν οι καταθέσεις του ιδιωτικού τομέα (νοικοκυριά και επιχειρήσεις) τον Μάρτιο 2021, μετά την ενίσχυση κατά 741 εκ ευρώ τον Φεβρουάριο 2021, σύμφωνα με τα στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδας (ΤτΕ). Η σωρευτική αύξηση τους τελευταίους 12 μήνες ανέρχεται σε 19,67 δις ευρώ. Σημειώνεται ότι ο ρυθμός αύξησης των καταθέσεων του ιδιωτικού τομέα διαμορφώθηκε σε +13,8%^[2] τον Μάρτιο 2021 από +14,9% τον Φεβρουάριο 2021.

Τα στοιχεία της ΤτΕ κατέδειξαν επίσης διατήρηση της πιστωτικής επέκτασης στον ιδιωτικό τομέα σε +2,9% τον Μάρτιο 2021, κυρίως λόγω της αύξησης των δανείων σε επιχειρήσεις κατά +7,9%. Οι μηνιαίες καθαρές ροές χρηματοδότησης του ιδιωτικού τομέα παρέμειναν θετικές και ανήλθαν σε +403 εκ ευρώ τον Μάρτιο 2021, έναντι +281 εκ ευρώ τον Φεβρουάριο 2021.

Μειώθηκε κατά -3% ο κύκλος εργασιών στο λιανικό εμπόριο τον Φεβρουάριο 2021 έναντι πτώσης -3,8% που είχε σημειωθεί τον Ιανουάριο 2021. Την μεγαλύτερη μείωση τον Φεβρουάριο 2021 κατέγραψαν οι κατηγορίες: ένδυση – υπόδηση (-23,7%), καύσιμα και λιπαντικά αυτοκινήτων (-14,3%) και βιβλία – χαρτικά – λοιπά είδη (-7,9%). Στον αντίποδα, αύξηση παρουσίασαν οι κατηγορίες: πωλήσεις εκτός καταστημάτων (+83%), φαρμακευτικά – καλλυντικά (+14,4%) και τρόφιμα – ποτά – καπνός (+7,8%). Συνολικά στο πρώτο δίμηνο του 2021, ο κύκλος εργασιών στο λιανικό εμπόριο μειώθηκε κατά -3,4%.

Βελτίωση για τρίτο συνεχόμενο μήνα κατά 1 μονάδα (σε σύγκριση με τον προηγούμενο μήνα) κατέγραψε ο δείκτης οικονομικού κλίματος, που ανήλθε στις 97,9 μονάδες τον Απρίλιο 2021, που αποτελεί την υψηλότερη τιμή από τον Απρίλιο 2020. Ενίσχυση εμφάνισαν όλοι οι επιμέρους δείκτες προσδοκιών: κατασκευές (+17,3 μονάδες), καταναλωτική εμπιστοσύνη (+4,9 μονάδες), λιανικό εμπόριο (+4,5 μονάδες), βιομηχανία (+1,7 μονάδες) και υπηρεσίες (+0,6 μονάδες). Παράλληλα, μείωση κατά 3,4 μονάδες κατέγραψε ο δείκτης προσδοκιών απασχόλησης, που ανήλθε στις 105,9 μονάδες τον Απρίλιο 2021. 

Ο Δείκτης Υπευθύνων Προμηθειών (PMI) της Markit για τον τομέα μεταποίησης στην Ελλάδα ενισχύθηκε για δεύτερο συνεχόμενο μήνα κατά 2,6 μονάδες στις 54,4 μονάδες τον Απρίλιο 2021 έναντι 51,8 τον Μάρτιο 2021, υποδεικνύοντας περαιτέρω βελτίωση των λειτουργικών συνθηκών του μεταποιητικού τομέα. Συγκεκριμένα, ενισχύθηκαν η παραγωγή και οι νέες παραγγελίες, και σημειώθηκε ισχυρή άνοδος της απασχόλησης. Σημειώνεται ότι τιμή του δείκτη PMI πάνω από 50 υποδηλώνει επέκταση της δραστηριότητας του μεταποιητικού τομέα, ενώ τιμή κάτω των 50 υποδηλώνει συστολή, καθώς και ότι η τιμή του Απριλίου 2021 αποτελεί την υψηλότερη επίδοση από τον Φεβρουάριο 2020.

Διατηρήθηκε ο σημαντικός ρυθμός μείωσης του αριθμού επιβατών διεθνών πτήσεων στο ΔΑΑ το επταήμερο 28 Απριλίου – 4 Μαΐου 2021, που ανήλθε σε -87,8% (σε σύγκριση με την ίδια περίοδο του 2019, προ πανδημίας), έναντι -88% το αμέσως προηγούμενο επταήμερο, ενώ ο αριθμός των επιβατών εσωτερικών πτήσεων σημείωσε μικρότερη πτώση κατά -73,5% (έναντι -67%). Συνολικά, τον Απρίλιο 2021, ο ρυθμός μείωσης του αριθμού επιβατών διεθνών πτήσεων ανήλθε σε -88,8% (σε σύγκριση με την ίδια περίοδο του 2019, προ πανδημίας), σχεδόν αμετάβλητος σε σχέση με τον αντίστοιχο ρυθμό του Μαρτίου 2021 (-89,4%).

Όσον αφορά την εξέλιξη των καταναλωτικών δαπανών με τη χρήση καρτών, τις πρώτες 22 ημέρες του Απριλίου 2021 καταγράφεται αύξηση 9% (σε σύγκριση με την αντίστοιχη περίοδο του 2019, προ πανδημίας). Σε επιμέρους τομείς οικονομικής δραστηριότητας, σημαντική αύξηση τις πρώτες 21 ημέρες του Απριλίου 2021 (σε σύγκριση με την αντίστοιχη περίοδο του 2019, προ πανδημίας) συνεχίζει να καταγράφεται στους φούρνους (+143,4%), στα βιβλία, περιοδικά και εφημερίδες (+131,8%), στις υπηρεσίες courier (+129,6%), στα διόδια (+116,8%), στις εταιρίες κοινής ωφέλειας (+70,6%), στα φαρμακεία (+58%) και στα super markets και παντοπωλεία (+45,8%).

Τονίζεται πως οι παραπάνω αυξήσεις αντικατοπτρίζουν και μια μεταστροφή των πολιτών σε ηλεκτρονικά μέσα πληρωμών και δεν αποτελούν απαραίτητα ένδειξη αυξημένης ζήτησης.

Στον αντίποδα, σημαντική μείωση τις πρώτες 21 ημέρες του Απριλίου 2021 (σε σύγκριση με την αντίστοιχη περίοδο του 2019, προ πανδημίας) συνεχίζει να καταγράφεται στα ταξιδιωτικά γραφεία (-87,5%), στα πολυκαταστήματα (-76,1%), στους χώρους εστίασης (-57,3%), στα καταστήματα ένδυσης (-49,8%), στα μπαρ και καφέ (-41,8%), στα καταστήματα υπόδησης (-28,1%) και στα καταστήματα παιχνιδιών (-19,9%).

Εν κατακλείδι, τα ευρήματα της 48^ης έκθεσης προόδου του Παρατηρητηρίου παρουσιάζουν μείωση του κυλιόμενου μέσου όρου των ημερησίων τεστ και του δείκτη θετικότητας, και σταθεροποίηση του δείκτη Rt, σε σχέση με την προηγούμενη εβδομάδα. Επίσης, καταδεικνύουν μείωση του κυλιόμενου μέσου  όρου κρουσμάτων, του μέσου όρου θανάτων και του αριθμού των διασωληνωμένων, σε σύγκριση με την προηγούμενη έκθεση. Τονίζεται ότι το τελευταίο 7ήμερο διενεργήθηκαν λιγότεροι έλεγχοι, λόγω της εορταστικής περιόδου του Πάσχα και της αργίας της Πρωτομαγιάς. Στο οικονομικό σκέλος, επισημαίνεται η ενίσχυση των καταθέσεων και η διατήρηση της πιστωτικής επέκτασης τον Μάρτιο, η μείωση του κύκλου εργασιών στο λιανικό εμπόριο τον Φεβρουάριο, καθώς και η βελτίωση του δείκτη οικονομικού κλίματος και του δείκτη PMI τον Απρίλιο.

Πορεία Κύριων Δεικτών

Στους παρακάτω δείκτες συνοψίζεται η πορεία της επιδημίας, της κινητικότητας του πληθυσμού και του άξονα οικονομίας με κύρια έμφαση στην μεταβολή αυτών σε σύγκριση με την προηγούμενη έκθεση προόδου του Παρατηρητηρίου.

Πίνακας 2: Πορεία Κύριων Δεικτών

Ενδεικτικά μέτρα άλλων χωρών για την αναχαίτιση-διαχείριση του 3^ου κύματος

Για να αναχαιτίσουν το τρίτο κύμα έξαρσης της πανδημίας, πολλές Ευρωπαϊκές χώρες λαμβάνουν επιπλέον περιοριστικά μέτρα για να μειώσουν την μεγάλη αύξηση των κρουσμάτων. Από την άλλη, άλλες χώρες στα πλαίσια της διαχείρισης του τρίτου κύματος αναπροσάρμοσαν ορισμένα μέτρα με βάση τις εξελίξεις σε τοπικό ή/και εθνικό επίπεδο επιτρέποντας λιγότερους περιορισμούς. Ενδεικτικά, αναφέρουμε μέτρα που ανακοινώθηκαν κατά το διάστημα 29 Απριλίου – 5 Μαΐου 2021:

Στην Γαλλία, οι μαθητές γυμνασίων και λυκείων επέστρεψαν στις τάξεις στις 3 Μαΐου, μια εβδομάδα μετά την επιστροφή των μαθητών του δημοτικού. Παράλληλα, στις 3 Μαΐου έγινε και η άρση των περιορισμών στις μετακινήσεις. Επίσης, ανακοινώθηκε στις 29 Απριλίου ότι τα εμπορικά καταστήματα, οι εξωτερικοί χώροι σε μπαρ και εστιατόρια όπως και οι πολιτιστικοί χώροι, μεταξύ αυτών οι κινηματογράφοι και τα μουσεία, θα επαναλειτουργήσουν στις 19 Μαΐου, όταν και η απαγόρευση κυκλοφορίας θα μεταφερθεί στις 9μμ. Οι καφετέριες και τα εστιατόρια θα ξανανοίξουν στον εσωτερικό τους χώρο από τις 9 Ιουνίου, όταν η απαγόρευση της κυκλοφορίας θα μετατεθεί στις 11μμ, προτού το συγκεκριμένο μέτρο αρθεί στις 30 Ιουνίου, εφόσον το επιτρέψει η υγειονομική κατάσταση. Σε ό,τι αφορά τα μπαρ και τα εστιατόρια, σε κάθε τραπέζι ο μέγιστος αριθμός πελατών θα ανέρχεται σε έξι. Τα μουσεία, οι κινηματογράφοι, τα θέατρα και οι αίθουσες θεάματος με καθήμενους θα μπορούν να επαναλειτουργήσουν με μέγιστο αριθμό 800 ατόμων στο εσωτερικό τους και 1.000 ατόμων στο εξωτερικό τους. Το ίδιο ισχύει για τις ανοικτές αθλητικές εγκαταστάσεις.

Στην Αυστρία, στα τρία ομόσπονδα κρατίδια της Βιέννης, Κάτω Αυστρίας και Μπούργκενλαντ επαναλειτούργησε στις 3 Μαΐου το λιανικό εμπόριο και υπηρεσίες σωματικής φροντίδας, όπως κομμωτήρια. Από την ίδια ημέρα επιτράπηκε επίσης το άνοιγμα πολιτιστικών εγκαταστάσεων και ελεύθερου χρόνου, όπως μουσεία και ζωολογικοί κήποι, ενώ στη Βιέννη καταργήθηκε η υποχρεωτική χρήση μάσκας σε εξωτερικούς χώρους που ίσχυε για πέντε πολυσύχναστες πλατείες της. Το τέλος του “σκληρού lockdown” — που δεν υπάρχει πλέον σε κανένα από τα εννέα αυστριακά ομόσπονδα κρατίδια — σημαίνει επίσης ότι δεν ισχύει πλέον η απαγόρευση της κυκλοφορίας όλο το εικοσιτετράωρο στη Βιέννη και στην Κάτω Αυστρία, όπου οι μετακινήσεις σε άλλες περιοχές ήταν δυνατές κάτω από προϋποθέσεις και για συγκεκριμένο σκοπό.

Στην Μ. Βρετανία, επιβεβαιώθηκε στις 3 Μαΐου ότι το επόμενο στάδιο του σχεδίου άρσης των περιορισμών είναι η 17η Μαΐου, όταν οι περιορισμοί στα ταξίδια στο εξωτερικό αναμένεται να χαλαρώσουν, όχι όμως να αρθούν. Σημειώνεται ότι η 21η Ιουνίου έχει οριστεί ως η ημερομηνία κατά την οποία θα μπορούσαν να αρθούν οι κανόνες κοινωνικής αποστασιοποίησης.

[1]Οι ρυθμοί διπλασιασμού υπολογίζονται λαμβάνοντας υπόψη τα ιστορικά στοιχεία των σχετικών χρονοσειρών. Συγκεκριμένα, η μεθοδολογία στηρίζεται στον καθορισμό των ημερών που μεσολάβησαν μεταξύ της παρούσας τιμής και της τελευταίας παρατήρησης στη σχετική χρονοσειρά με τιμή ίση με το 50% της παρούσας τιμής.

[2] Όλες οι μεταβολές που αναφέρονται στο οικονομικό σκέλος αφορούν μεταβολές σε ετήσια βάση (δηλαδή σε σύγκριση με το αντίστοιχο διάστημα του προηγούμενου έτους), εκτός αν αναφέρεται διαφορετικά.