Περίοδος 22 -28 Απριλίου 2021

Η 47^η έκθεση προόδου του Παρατηρητηρίου αφορά το διάστημα 22 – 28 Απριλίου 2021 και έχει ως στόχο να διαπιστωθεί κατά πόσο οι τάσεις στους βασικούς άξονες παρατήρησης, που είχαν ήδη διαφανεί από τις προηγούμενες εκθέσεις, επαληθεύονται ή αντιστρέφονται με την προσθήκη ολοένα και περισσότερων επικαιροποιημένων δεδομένων.

Στον άξονα της υγείας και της πολιτικής προστασίας, η τελευταία εβδομάδα εμφανίζει σταθεροποίηση του κυλιόμενου μέσου όρου των τεστ και του δείκτη Rt, και μείωση του δείκτη θετικότητας. Επιπλέον, καταγράφεται μείωση στον κυλιόμενο μέσο  όρο κρουσμάτων,  στο μέσο όρο των θανάτων και στον αριθμό των διασωληνωμένων.

Συγκεκριμένα, ο μέσος όρος των συνολικών ημερησίων τεστ διαμορφώθηκε σε 7ήμερη κυλιόμενη βάση σε 54.169, από 54.308 στην προηγούμενη έκθεση, εμφανίζοντας οριακή υποχώρηση κατά -0,3%. Την τελευταία εβδομάδα, διενεργήθηκαν κατά μέσο όρο 16.262 ημερήσια PCR τεστ και 37.908 ημερήσια rapid Ag τεστ (σύνολο εβδομαδιαίων τεστ 379.185). Επιπλέον, στο διάστημα 22 -28 Απριλίου διενεργήθηκαν 908.210 αυτοδιαγνωστικοί έλεγχοι, από 580.662 στο προηγούμενο 7ήμερο.

Σύμφωνα με τον ΕΟΔΥ, ο δείκτης  Rt εκτιμάται στις 28 Απριλίου σε 0,97, από 0,96 την προηγούμενη εβδομάδα. Τα στοιχεία του ΕΟΔΥ υποδεικνύουν επίσης ότι ο δείκτης θετικότητας υποχώρησε περαιτέρω σε 4,58% (το 7ήμερο 19-25 Απριλίου), από 4,98% το προηγούμενο 7ήμερο.

Ο μέσος όρος των ημερησίων κρουσμάτων διαμορφώθηκε σε 7ήμερη κυλιόμενη βάση σε 2.417 κρούσματα, από 2.793 στην προηγούμενη έκθεση, καταγράφοντας μείωση -13,5% σε σύγκριση με την προηγούμενη εβδομάδα. Στο εξεταζόμενο διάστημα, το 47,2% των κρουσμάτων καταγράφηκε στην Αττική και το 13,4% στην Θεσσαλονίκη, ενώ τα υπόλοιπα κρούσματα είναι διάσπαρτα σε όλη την επικράτεια.

Πίνακας 1: Κρούσματα ανά ημέρα (κυλιόμενοι 7-ημεροι μέσοι όροι), 27/4/2021

Πηγή: www. ourworldindata.org

Ο μέσος όρος ηλικίας του συνόλου των κρουσμάτων που έχουν καταγραφεί από την αρχή της πανδημίας είναι τα 44 έτη.

Επίσης, ο μέσος όρος του ημερήσιου αριθμού των θανάτων μειώθηκε σε 75,6 (από 82,6 στην προηγούμενη έκθεση), ενώ το πλήθος των διασωληνωμένων ασθενών στις ΜΕΘ μειώθηκε σε 805 (από 831 στην προηγούμενη έκθεση).

Η πληρότητα σε κλίνες ΜΕΘ/ΜΑΦ για κρούσματα COVID-19 στην επικράτεια παρουσιάζει σταθεροποίηση σε 88% (από 87% στην προηγούμενη έκθεση). Στην Αττική και στη Θεσσαλονίκη ειδικότερα, η πληρότητα κλινών ΜΕΘ/ΜΑΦ για κρούσματα COVID-19 ανέρχεται σε 92% και 96% αντίστοιχα (από 89% και 96% αντίστοιχα στην προηγούμενη έκθεση).

Συμπερασματικά, η κατάσταση στον άξονα υγείας συνεχίζει να απαιτεί πολύ αυξημένη επαγρύπνηση και αυστηρή τήρηση των προληπτικών μέτρων.

Σύμφωνα με τα τελευταία διεθνή δεδομένα (27/4/2021), η Ελλάδα με 976 θανάτους ανά 1 εκ. κατοίκους βρίσκεται  στην 23^η θέση στην Ευρωπαϊκή Ένωση των 27 χωρών. Ο Ευρωπαϊκός μέσος όρος θανάτων ανά 1 εκ. κατοίκους είναι 1.532 Ο ρυθμός διπλασιασμού[1] των κρουσμάτων διαμορφώθηκε σε 75 ημέρες (αμετάβλητος σε σύγκριση με την προηγούμενη έκθεση) και  των θανάτων σε 111 (από 110 ημέρες).

Σύμφωνα με την τελευταία έκθεση της Επιτροπής Επιδημιολόγων (28/4/2021), 16 Περιφερειακές Ενότητες (Αρκαδία, Αττική, Αχαΐα, Βοιωτία, Εύβοια, Ευρυτανία, Θάσος, Θεσσαλονίκη, Καβάλα, Κιλκίς, Κοζάνη, Κορινθία, Λάρισα, Πέλλα, Ρέθυμνο και Χαλκιδική) κατατάσσονται στο επίπεδο πολύ υψηλού κινδύνου, ενώ όλες οι υπόλοιπες ΠΕ της χώρας κατατάσσονται στο επίπεδο υψηλού κινδύνου.

Από τις 27 Δεκεμβρίου, που ξεκίνησαν οι εμβολιασμοί, ο αθροιστικός αριθμός εμβολιασμών στις 28 Απριλίου ανερχόταν σε 3.009.488, έναντι 2.652.448 στις 21 Απριλίου. Συνολικά έως τις 28 Απριλίου, έχουν πραγματοποιηθεί 2.099.353 εμβολιασμοί 1^ης δόσης και 910.135 εμβολιασμοί 2^ης δόσης. Το παρακάτω γράφημα συνοψίζει τους συνολικούς εμβολιασμούς ανά 100 κατοίκους στην ΕΕ των 27 κρατών μελών με το ποσοστό της Ελλάδας να ανέρχεται σε 28,26% στις 28 Απριλίου.

Γράφημα 1: Συνολικοί εμβολιασμοί ανά εκατό κατοίκους

Σύμφωνα με τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία του Google Mobility, η κινητικότητα του πληθυσμού εμφανίζει μέση μείωση κατά 28,7 ποσοστιαίες μονάδες (πμ) στις πέντε δραστηριότητες: 1) καταστήματα, εστίαση, ψυχαγωγία, 2) καταστήματα τροφίμων και φαρμακεία, 3) πάρκα και υπαίθριοι χώροι, 4) χρήση ΜΜΜ και 5) εργασιακοί χώροι, κατά τη διάρκεια του δεύτερου lockdown (7 Νοεμβρίου 2020 – 23 Απριλίου 2021) σε σύγκριση με την περίοδο ενός μήνα πριν την εφαρμογή του (7 Οκτωβρίου – 6 Νοεμβρίου 2020). Αντίστοιχα, η παραμονή στην κατοικία αυξήθηκε κατά 9,1 πμ.

Η σύγκριση της κινητικότητας κατά τη διάρκεια του δεύτερου lockdown (7 Νοεμβρίου 2020 – 23 Απριλίου 2021) σε σχέση με το πρώτο lockdown (23 Μαρτίου – 3 Μαΐου 2020), καταδεικνύει μεγαλύτερη κινητικότητα στις πέντε δραστηριότητες, κατά 24,5 πμ κατά μέσο όρο. Επίσης, η παραμονή στην κατοικία είναι 10,8 πμ μικρότερη σε σύγκριση με το πρώτο lockdown.

Συγκρίνοντας την μεταβολή της κινητικότητας κατά τη διάρκεια της τελευταίας εβδομάδας (17 – 23 Απριλίου 2021) σε σχέση με την αμέσως προηγούμενη εβδομάδα (10 – 16 Απριλίου 2021), παρατηρούμε μείωση της κινητικότητας στα πάρκα και τους υπαίθριους χώρους κατά -4,4 πμ και μικρή αύξηση της κινητικότητας στις υπόλοιπες τέσσερις δραστηριότητες, που κυμαίνεται από +1,3 πμ στους χώρους εργασίας έως +2,6 πμ στα καταστήματα τροφίμων και φαρμάκων, ενώ η παραμονή στην κατοικία παρέμεινε σχεδόν αμετάβλητη (-0,3 πμ). 

Όσον αφορά τους πρόδρομους δείκτες οικονομικής δραστηριότητας, σύμφωνα με τα προσωρινά στοιχεία του ΑΔΜΗΕ η μέση ζήτησης ηλεκτρικής ενέργειας μειώθηκε κατά -7,3% (σε σύγκριση με την ίδια περίοδο του 2019, προ πανδημίας) το επταήμερο 19 – 25 Απριλίου 2021, έναντι πτώσης κατά -6,1% το αμέσως προηγούμενο επταήμερο. Συνολικά τις πρώτες 25 ημέρες του Απριλίου 2021, η ζήτηση ηλεκτρικής ενέργειας υποχώρησε κατά -7,2% (σε σύγκριση με την ίδια περίοδο του 2019, προ πανδημίας). Τα στοιχεία του Bruegel για την εβδομαδιαία κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας υποδεικνύουν μείωση κατά -1% κατά το διάστημα 12 – 16 Απριλίου 2021 (σε σύγκριση με την αντίστοιχη εβδομάδα του 2019, προ πανδημίας), έναντι πτώσης -8% την αμέσως προηγούμενη εβδομάδα. Συνολικά, στο διάστημα από τις αρχές Μαρτίου 2020 έως τις 16 Απριλίου 2021, η μέση εβδομαδιαία μείωση στην Ελλάδα ανήλθε σε -4% έναντι -2,8% του Ευρωπαϊκού μέσου όρου. Σε χώρες με παρόμοια χαρακτηριστικά, όπως η Πορτογαλία, Ισπανία και Ιταλία τα ποσοστά μεταβολής ήταν -3,8%, -5,2% και -7,1% αντίστοιχα για την ίδια περίοδο.

Διατηρήθηκε ο σημαντικός ρυθμός μείωσης του αριθμού επιβατών διεθνών πτήσεων στο ΔΑΑ το επταήμερο 20 – 26 Απριλίου 2021, που ανήλθε σε -88,3% (σε σύγκριση με την ίδια περίοδο του 2019, προ πανδημίας), έναντι -90,8% το αμέσως προηγούμενο επταήμερο, ενώ ο αριθμός των επιβατών εσωτερικών πτήσεων σημείωσε μικρότερη πτώση κατά -67,2% (έναντι -76,5%). Συνολικά, τις πρώτες 26 ημέρες του Απριλίου 2021, ο ρυθμός μείωσης του αριθμού επιβατών διεθνών πτήσεων ανήλθε σε -89,3% (σε σύγκριση με την ίδια περίοδο του 2019, προ πανδημίας), σχεδόν αμετάβλητος σε σχέση με τον αντίστοιχο ρυθμό του Μαρτίου 2021 (-89,4%).

Ο όγκος ηλεκτρονικών συναλλαγών συνεχίζει να ενισχύεται με διψήφιο ρυθμό για δωδέκατο συνεχόμενο μήνα, που ανήλθε σε +34,5%[2] τις πρώτες 16 ημέρες του Απριλίου έναντι +29,5% τον Μάρτιο 2021. Συνολικά, στο διάστημα 1 Μαρτίου 2020 έως 16 Απριλίου 2021, ο όγκος ηλεκτρονικών συναλλαγών εμφάνισε αύξηση +22,1%. Σημαντική αύξηση κατά +19,9% εμφάνισε τις πρώτες 16 ημέρες του Απριλίου 2021 και η αξία των ηλεκτρονικών συναλλαγών, μετά την αύξηση κατά +21,8% που είχε σημειωθεί τον Μάρτιο 2021. Συνολικά, στο διάστημα 1 Μαρτίου 2020 έως 16 Απριλίου 2021, η αξία ηλεκτρονικών συναλλαγών κατέγραψε ρυθμό αύξησης +4,4%.

Όσον αφορά την εξέλιξη των καταναλωτικών δαπανών με τη χρήση καρτών, το πρώτο μισό του Απριλίου 2021 καταγράφεται αύξηση 13% (σε σύγκριση με την αντίστοιχη περίοδο του 2019, προ πανδημίας). Σε επιμέρους τομείς οικονομικής δραστηριότητας, σημαντική αύξηση τις πρώτες 14 ημέρες του Απριλίου 2021 (σε σύγκριση με την αντίστοιχη περίοδο του 2019, προ πανδημίας) συνεχίζει να καταγράφεται στις υπηρεσίες courier (+137,1%), στους φούρνους (+140,6%), στα βιβλία, περιοδικά και εφημερίδες (+124,5%), στα διόδια (+117,1%), στις εταιρίες κοινής ωφέλειας (+65,3%)στα φαρμακεία (+59,7%) και στα super markets και παντοπωλεία (+51,3%).

Τονίζεται πως οι παραπάνω αυξήσεις αντικατοπτρίζουν και μια μεταστροφή των πολιτών σε ηλεκτρονικά μέσα πληρωμών και δεν αποτελούν απαραίτητα ένδειξη αυξημένης ζήτησης.

Στον αντίποδα, σημαντική μείωση τις πρώτες 14 ημέρες του Απριλίου 2021 (σε σύγκριση με την αντίστοιχη περίοδο του 2019, προ πανδημίας) συνεχίζει να καταγράφεται στα ταξιδιωτικά γραφεία (-87,7%), στα πολυκαταστήματα (-78%), στους χώρους εστίασης (-54%), στα καταστήματα ένδυσης (-50%), στα μπαρ και καφέ (-40%), στα καταστήματα υπόδησης (-27%) και στα καταστήματα παιχνιδιών (-18,5%).

Εν κατακλείδι, τα ευρήματα της 47^ης έκθεσης προόδου του Παρατηρητηρίου παρουσιάζουν σταθεροποίηση του κυλιόμενου μέσου όρου των ημερησίων τεστ και του δείκτη Rt, και μείωση του δείκτη θετικότητας, σε σχέση με την προηγούμενη εβδομάδα. Επίσης, καταδεικνύουν μείωση του κυλιόμενου μέσου  όρου κρουσμάτων, του μέσου όρου θανάτων και του αριθμού των διασωληνωμένων, σε σύγκριση με την προηγούμενη έκθεση. Στο οικονομικό σκέλος, επισημαίνεται η μείωση της ζήτησης ηλεκτρικής ενέργειας τις πρώτες 25 ημέρες του Απριλίου και η σημαντική αύξηση τόσου του όγκου, όσο και της αξίας, ηλεκτρονικών συναλλαγών το πρώτο μισό του Απριλίου.

Πορεία Κύριων Δεικτών

Στους παρακάτω δείκτες συνοψίζεται η πορεία της επιδημίας, της κινητικότητας του πληθυσμού και του άξονα οικονομίας με κύρια έμφαση στην μεταβολή αυτών σε σύγκριση με την προηγούμενη έκθεση προόδου του Παρατηρητηρίου.

Πίνακας 2: Πορεία Κύριων Δεικτών

Ενδεικτικά μέτρα άλλων χωρών για την αναχαίτιση-διαχείριση του 3^ου κύματος

Για να αναχαιτίσουν το τρίτο κύμα έξαρσης της πανδημίας, πολλές Ευρωπαϊκές χώρες λαμβάνουν επιπλέον περιοριστικά μέτρα για να μειώσουν την μεγάλη αύξηση των κρουσμάτων. Από την άλλη, άλλες χώρες στα πλαίσια της διαχείρισης του τρίτου κύματος αναπροσάρμοσαν ορισμένα μέτρα με βάση τις εξελίξεις σε τοπικό ή/και εθνικό επίπεδο επιτρέποντας λιγότερους περιορισμούς. Ενδεικτικά, αναφέρουμε μέτρα που ανακοινώθηκαν κατά το διάστημα 22 – 28 Απριλίου 2021:

Στην Γερμανία, ψηφίστηκε νομοσχέδιο το οποίο προβλέπει την επιβολή συγκεκριμένων περιοριστικών μέτρων σε περίπτωση αύξησης των κρουσμάτων του κορωνοϊού πάνω από το όριο των 100 ανά 100.000 κατοίκους επί τρεις ημέρες. Συγκεκριμένα, αν ο δείκτης κρουσμάτων υπερβεί το 100, επιβάλλεται αυτομάτως μεταξύ άλλων απαγόρευση της κυκλοφορίας από 10μμ έως τις 5πμ, κλείνουν οι επιχειρήσεις εστίασης, ενώ τα καταστήματα λιανικής πώλησης λειτουργούν μόνο με ραντεβού και αρνητικό τεστ για κορωνοϊό. Αν τα κρούσματα ξεπεράσουν τα 150, τα καταστήματα λειτουργούν μόνο με το σύστημα click & collect, ενώ στα 165 κρούσματα κλείνουν και τα σχολεία.

Στη Γαλλία, ανακοινώθηκε στις 22 Απριλίου ένα χρονοδιάγραμμα για τη σταδιακή χαλάρωση των περιοριστικών μέτρων, με την άρση των περιορισμών στην κυκλοφορία των πολιτών κατά τη διάρκεια της ημέρας από τις 3 Μαΐου και το πιθανό άνοιγμα καταστημάτων, ορισμένων πολιτιστικών και αθλητικών δραστηριοτήτων και της εστίασης σε εξωτερικούς χώρους από τα μέσα Μαΐου. Προς το παρόν, τα ταξίδια μεταξύ νομών απαγορεύονται, με τις μετακινήσεις να περιορίζονται σε απόσταση 10 χλμ κατά τη διάρκεια της ημέρας, ενώ ισχύει απαγόρευση κυκλοφορίας μεταξύ 7μμ και 6πμ.

Στην Ιταλία, από τις 26 Απριλίου χαλάρωσαν οι περιορισμοί οι οποίοι επιβάλλονταν στις μετακινήσεις και στην πρόσβαση σε εμπορικές δραστηριότητες και αφορούν 46 εκατομμύρια πολίτες σε 15 περιφέρειες. Συγκεκριμένα, τα καφέ μπαρ και τα εστιατόρια ξανανοίγουν και οι πελάτες θα μπορούν να κάθονται στα τραπέζια, αλλά μόνον σε εξωτερικούς χώρους. Προς το παρόν, απαγορεύεται η κατανάλωση φαγητού και ροφημάτων στο εσωτερικό των καφέ. Παράλληλα δίδεται και πάλι «πράσινο φως» σε ομαδικά αθλήματα, όπως ποδόσφαιρο και μπάσκετ, αλλά μόνον υπαίθρια. Από τις 15 Μαΐου, θα ξανανοίξουν οι πισίνες και από την 1η Ιουνίου τα γυμναστήρια, αλλά χωρίς να μπορεί να χρησιμοποιεί κανείς τα αποδυτήρια. Επίσης, τα Σαββατοκύριακα, τα εμπορικά κέντρα θα μένουν κλειστά. Ως προς τις μετακινήσεις των πολιτών, θα μπορούν να μεταβαίνουν ελεύθερα σε άλλους δήμους της περιφέρειάς τους, αλλά και σε όλες τις άλλες «κίτρινες» περιφέρειες, για το σύνολο των οποίων ισχύει η χαλάρωση των μέτρων. Από τις 15 Μαΐου ως και τις 15 Ιουνίου μέχρι και 4 άνθρωποι θα μπορούν να επισκέπτονται φίλους και συγγενείς με τους οποίους δεν μοιράζονται την ίδια κατοικία. Παραμένει σε ισχύ η απαγόρευση κυκλοφορίας από τις 10μμ μέχρι τις 5πμ σε όλη την επικράτεια.

Στην Αυστρία, παρουσιάστηκε στις 23 Απριλίου σχέδιο χαλάρωσης των περιοριστικών μέτρων στην εστίαση, στον τουρισμό, στον πολιτισμό και στον αθλητισμό με ισχύ από τις 19 Μαΐου, ενώ στις 17 Μαΐου θα επαναλειτουργήσουν όλες οι βαθμίδες των σχολείων με φυσική παρουσία. Συγκεκριμένα, στις 19 Μαΐου ξεκινά η λειτουργία της εστίασης, όπου θα ισχύει η χρήση μάσκας και η καταχώριση προσωπικών στοιχείων, επιπλέον θα είναι απαραίτητο ένα διαγνωστικό τεστ για την είσοδο, με μόνον 4 άτομα (συν παιδιά) να επιτρέπονται σε ένα τραπέζι και θα υπάρχουν μεγαλύτερες αποστάσεις μεταξύ των τραπεζιών, ενώ στους εξωτερικούς χώρους θα επιτρέπονται το πολύ 10 άτομα. Παρόμοιοι κανονισμοί προβλέπονται και στον τουρισμό, ενώ σε εκδηλώσεις, ειδικά στον πολιτιστικό και αθλητικό τομέα – όπου δεν θα επιτρέπεται η διάθεση φαγητών και ποτών — οι δυνατότητες υποδοχής επισκεπτών, τουλάχιστον σε εσωτερικούς χώρους, θα μπορούν να χρησιμοποιηθούν μόνο κατά το ήμισυ και επιπλέον θα πρέπει κατά την είσοδο να υπάρχει μία πιστοποίηση είτε αρνητικού τεστ, είτε εμβολιασμού, είτε ότι κάποιος έχει αναρρώσει από κορωνοϊό. Στο πλαίσιο αυτών των κανονισμών θα μπορούν να διατεθούν έως 3.000 θέσεις επισκεπτών για εκδηλώσεις σε εξωτερικούς χώρους και έως 1.500 σε εσωτερικούς χώρους, ενώ το πολύ 50 επισκέπτες θα επιτρέπεται να συμμετέχουν σε εκδηλώσεις χωρίς καθορισμένες θέσεις.

Στην Κύπρο ισχύει από τις 26 Απριλίου καθολικό lockdown διάρκειας 2 εβδομάδων. Συγκεκριμένα, έχει ανασταλεί η λειτουργία όλων των χώρων εστίασης, με εξαίρεση τις υπηρεσίες τους που αφορούν σε κατ’ οίκον διανομή και takeaway. Μετά τις 9 το βράδυ επιτρέπεται μόνο κατ’ οίκον διανομή.

Στην Ουγγαρία, άνοιξαν οι υπαίθριοι χώροι εστίασης από τις 24 Απριλίου καθώς ξεπεράστηκε το όριο των 3,5 εκατομμυρίων εμβολίων που είχε τεθεί. Στη συνέχεια θα ακολουθήσουν τα ξενοδοχεία, τα θέατρα, οι κινηματογράφοι, τα γυμναστήρια, τα δημόσια λουτρά, καθώς και οι αίθουσες των εστιατορίων, μόλις ο αριθμός των εμβολιασθέντων φθάσει τα 4 εκατομμύρια. Οι πελάτες θα πρέπει ωστόσο να παρουσιάζουν ένα «πιστοποιητικό ανοσίας».

Στη Σουηδία, ανακοινώθηκε στις 22 Απριλίου η αναβολή του αρχικού σχεδίου χαλάρωσης των περιοριστικών μέτρων, εξαιτίας του υψηλού αριθμού νέων μολύνσεων. Ως συνέπεια αυτού, οι περιορισμοί θα παραταθούν έως τα μέσα Μαΐου, τα εστιατόρια θα πρέπει να κλείνουν στις 8.30μμ και τα καταστήματα και τα εμπορικά κέντρα θα μπορούν να λειτουργούν με περιορισμένο αριθμό πελατών. Επίσης, οι αθλητικές εγκαταστάσεις και οι δημόσιες πισίνες θα παραμείνουν κλειστές στους επισκέπτες.

[1]Οι ρυθμοί διπλασιασμού υπολογίζονται λαμβάνοντας υπόψη τα ιστορικά στοιχεία των σχετικών χρονοσειρών. Συγκεκριμένα, η μεθοδολογία στηρίζεται στον καθορισμό των ημερών που μεσολάβησαν μεταξύ της παρούσας τιμής και της τελευταίας παρατήρησης στη σχετική χρονοσειρά με τιμή ίση με το 50% της παρούσας τιμής.

[2] Όλες οι μεταβολές που αναφέρονται στο οικονομικό σκέλος αφορούν μεταβολές σε ετήσια βάση (δηλαδή σε σύγκριση με το αντίστοιχο διάστημα του προηγούμενου έτους), εκτός αν αναφέρεται διαφορετικά.