Περίοδος 15 -21 Απριλίου 2021

Η 46^η έκθεση προόδου του Παρατηρητηρίου αφορά το διάστημα 15 – 21 Απριλίου 2021 και έχει ως στόχο να διαπιστωθεί κατά πόσο οι τάσεις στους βασικούς άξονες παρατήρησης, που είχαν ήδη διαφανεί από τις προηγούμενες εκθέσεις, επαληθεύονται ή αντιστρέφονται με την προσθήκη ολοένα και περισσότερων επικαιροποιημένων δεδομένων.

Στον άξονα της υγείας και της πολιτικής προστασίας, η τελευταία εβδομάδα εμφανίζει αύξηση στον κυλιόμενο μέσο όρο των τεστ, σταθεροποίηση τoυ δείκτη Rt και μείωση του δείκτη θετικότητας. Επιπλέον, καταγράφεται σταθεροποίηση στον κυλιόμενο μέσο όρο κρουσμάτων και αύξηση στο μέσο όρο των θανάτων και στον αριθμό των διασωληνωμένων.

Συγκεκριμένα, ο μέσος όρος των συνολικών ημερησίων τεστ διαμορφώθηκε σε 7ήμερη κυλιόμενη βάση σε 54.308, από 53.005 στην προηγούμενη έκθεση, εμφανίζοντας αύξηση κατά 2,5%. Την τελευταία εβδομάδα, διενεργήθηκαν κατά μέσο όρο 16.226 ημερήσια PCR τεστ και 38.082 ημερήσια rapid Ag τεστ (σύνολο εβδομαδιαίων τεστ 380.156). Επιπλέον, στο διάστημα 15 -21 Απριλίου διενεργήθηκαν 580.662 αυτοδιαγνωστικοί έλεγχοι, από 254.157 στο προηγούμενο επταήμερο.

Σύμφωνα με τον ΕΟΔΥ, ο δείκτης Rt εκτιμάται στις 21 Απριλίου σε 0,96, από 0,98 την προηγούμενη εβδομάδα. Τα στοιχεία του ΕΟΔΥ υποδεικνύουν ότι ο δείκτης θετικότητας υποχώρησε σε 4,98% (για το 7ήμερο 5 – 11 Απριλίου), από 5,47% το προηγούμενο 7ήμερο.

Επιπρόσθετα, ο μέσος όρος των ημερησίων κρουσμάτων διαμορφώθηκε σε 7ήμερη κυλιόμενη βάση σε 2.793 κρούσματα, από 2.746 στην προηγούμενη έκθεση, εμφανίζοντας σημάδια σταθεροποίησης σε σύγκριση με την προηγούμενη εβδομάδα. Στο εξεταζόμενο διάστημα, το 47,2% των κρουσμάτων καταγράφηκε στην Αττική και το 13,5% στην Θεσσαλονίκη, ενώ τα υπόλοιπα κρούσματα είναι διάσπαρτα σε όλη την επικράτεια.

Πίνακας 1: Κρούσματα ανά ημέρα (κυλιόμενοι 7-ημεροι μέσοι όροι), 20/4/2021

Πηγή: www. ourworldindata.org

Ο μέσος όρος ηλικίας του συνόλου των κρουσμάτων που έχουν καταγραφεί από την αρχή της πανδημίας είναι τα 44 έτη.

Επίσης, ο μέσος όρος του ημερήσιου αριθμού των θανάτων αυξήθηκε σε 82,6 (από 75,4 στην προηγούμενη έκθεση), ενώ το πλήθος των διασωληνωμένων ασθενών στις ΜΕΘ αυξήθηκε σε 831 (από 809 στην προηγούμενη έκθεση). Σημειώνεται ότι στις 19 και 20 Απριλίου, ο αριθμός των διασωληνωμένων στις ΜΕΘ ανήλθε σε 847, που αποτελεί την υψηλότερη τιμή από την αρχή της πανδημίας. Ο αριθμός των διασωληνωμένων, που παρουσιάζει αύξηση για ενδέκατη συνεχόμενη εβδομάδα, καταδεικνύει τη συνεχιζόμενη επιβάρυνση στο σύστημα υγείας.

Η πληρότητα σε κλίνες ΜΕΘ/ΜΑΦ για κρούσματα COVID-19 στην επικράτεια παρουσιάζει σταθεροποίηση σε 87% (από 86% στην προηγούμενη έκθεση). Στην Αττική και στη Θεσσαλονίκη ειδικότερα, η πληρότητα κλινών ΜΕΘ/ΜΑΦ για κρούσματα COVID-19 ανέρχεται σε 89% και 96% αντίστοιχα (από 90% και 90% αντίστοιχα στην προηγούμενη έκθεση).

Συμπερασματικά, η κατάσταση στον άξονα υγείας συνεχίζει να απαιτεί πολύ αυξημένη επαγρύπνηση και αυστηρή τήρηση των προληπτικών μέτρων.

Σύμφωνα με τα τελευταία διεθνή δεδομένα (20/4/2021), η Ελλάδα με 931 θανάτους ανά 1 εκ. κατοίκους βρίσκεται στην 23^η θέση στην Ευρωπαϊκή Ένωση των 27 χωρών. Ο Ευρωπαϊκός μέσος όρος θανάτων ανά 1 εκ. κατοίκους είναι 1.504. Ο ρυθμός διπλασιασμού¹ των κρουσμάτων διαμορφώθηκε σε 75 ημέρες (από 79 ημέρες) και των θανάτων σε 110 (από 109 ημέρες).

Σύμφωνα με την τελευταία έκθεση της Επιτροπής Επιδημιολόγων (20/4/2021), 19 Περιφερειακές Ενότητες (Αργολίδα, Αρκαδία, Αττική, Αχαΐα, Βοιωτία, Εύβοια, Ευρυτανία, Ζάκυνθος, Θάσος, Θεσσαλονίκη, Καβάλα, Κιλκίς, Κοζάνη, Κορινθία, Κως, Λάρισα, Πέλλα, Ρέθυμνο και Χαλκιδική) κατατάσσονται στο επίπεδο πολύ υψηλού κινδύνου, ενώ όλες οι υπόλοιπες ΠΕ της χώρας κατατάσσονται στο επίπεδο υψηλού κινδύνου.

Από τις 27 Δεκεμβρίου, που ξεκίνησαν οι εμβολιασμοί, ο αθροιστικός αριθμός εμβολιασμών στις 21 Απριλίου ανερχόταν σε 2.652.448, έναντι 2.334.557 στις 14 Απριλίου. Συνολικά έως τις 21 Απριλίου, έχουν πραγματοποιηθεί 1.876.019 εμβολιασμοί 1^ης δόσης και 776.429 εμβολιασμοί 2^ης δόσης. Το παρακάτω γράφημα συνοψίζει τους συνολικούς εμβολιασμούς ανά 100 κατοίκους στην ΕΕ των 27 κρατών μελών με το ποσοστό της Ελλάδας να ανέρχεται σε 24,95% στις 21 Απριλίου.

Γράφημα 1: Συνολικοί εμβολιασμοί ανά εκατό κατοίκους

Σύμφωνα με τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία του Google Mobility, η κινητικότητα του πληθυσμού εμφανίζει μέση μείωση κατά 29,6 ποσοστιαίες μονάδες (πμ) στις πέντε δραστηριότητες: 1) καταστήματα, εστίαση, ψυχαγωγία, 2) καταστήματα τροφίμων και φαρμάκων, 3) πάρκα και υπαίθριοι χώροι, 4) χρήση ΜΜΜ και 5) εργασιακοί χώροι, κατά τη διάρκεια του δεύτερου lockdown (7 Νοεμβρίου 2020 – 16 Απριλίου 2021) σε σύγκριση με την περίοδο ενός μήνα πριν την εφαρμογή του (7 Οκτωβρίου – 6 Νοεμβρίου 2020). Αντίστοιχα, η παραμονή στην κατοικία αυξήθηκε κατά 9,4 πμ.

Η σύγκριση της κινητικότητας κατά τη διάρκεια του δεύτερου lockdown (7 Νοεμβρίου 2020 – 16 Απριλίου 2021) σε σχέση με το πρώτο lockdown (23 Μαρτίου – 3 Μαΐου 2020), καταδεικνύει μεγαλύτερη κινητικότητα στις πέντε δραστηριότητες, κατά 23,6 πμ κατά μέσο όρο. Επίσης, η παραμονή στην κατοικία είναι 10,5 πμ μικρότερη σε σύγκριση με το πρώτο lockdown.

Συγκρίνοντας την μεταβολή της κινητικότητας κατά τη διάρκεια της τελευταίας εβδομάδας (10 – 16 Απριλίου 2021) σε σχέση με την αμέσως προηγούμενη εβδομάδα (3 – 9 Απριλίου 2021), παρατηρούμε αύξηση της κινητικότητας κατά 6,2 πμ κατά μέσο όρο, που κυμαίνεται από +3,0 πμ στους χώρους εργασίας έως +14,3 πμ στα πάρκα και στους υπαίθριους χώρους, ενώ η παραμονή στην κατοικία είναι μικρότερη κατά 1,6 πμ.

Σύμφωνα με τα στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδας, οι εξαγωγές αγαθών ενισχύθηκαν κατά 9,5%² τον Φεβρουάριο, ενώ οι εισαγωγές μειώθηκαν κατά -5,1%. Εξαιρουμένων των καυσίμων και πλοίων, οι εξαγωγές αγαθών αυξήθηκαν κατά +3,9%, ενώ οι εισαγωγές αγαθών υποχώρησαν κατά -1%. Στο πρώτο δίμηνο 2021, οι εξαγωγές μειώθηκαν κατά -2,4%, ενώ οι εισαγωγές κατέγραψαν διψήφιο ποσοστό πτώσης (-11,2%). Χωρίς τα καύσιμα και πλοία, οι εξαγωγές και εισαγωγές υποχώρησαν κατά -0,7% και -5,8% αντίστοιχα τους πρώτους δύο μήνες του 2021.

Όσον αφορά τους πρόδρομους δείκτες οικονομικής δραστηριότητας, σύμφωνα με τα προσωρινά στοιχεία του ΑΔΜΗΕ η μέση ζήτησης ηλεκτρικής ενέργειας μειώθηκε κατά -6,1% (σε σύγκριση με την ίδια περίοδο του 2019, προ πανδημίας) το επταήμερο 12 – 18 Απριλίου 2021, έναντι πτώσης κατά -7,6% το αμέσως προηγούμενο επταήμερο. Συνολικά τις πρώτες 18 ημέρες του Απριλίου 2021, η ζήτηση ηλεκτρικής ενέργειας υποχώρησε κατά -7,2% (σε σύγκριση με την ίδια περίοδο του 2019, προ πανδημίας).

Διατηρήθηκε ο σημαντικός ρυθμός μείωσης του αριθμού επιβατών διεθνών πτήσεων στο ΔΑΑ το επταήμερο 13 – 19 Απριλίου 2021, που ανήλθε σε -90,8% (σε σύγκριση με την ίδια περίοδο του 2019, προ πανδημίας), έναντι -89,8% το αμέσως προηγούμενο επταήμερο, ενώ ο αριθμός των επιβατών εσωτερικών πτήσεων σημείωσε μικρότερη πτώση κατά -76,5% (έναντι -75,5%). Συνολικά, τις πρώτες 19 ημέρες του Απριλίου 2021, ο ρυθμός μείωσης του αριθμού επιβατών διεθνών πτήσεων ανήλθε σε -89,8% (σε σύγκριση με την ίδια περίοδο του 2019, προ πανδημίας), σχεδόν αμετάβλητος σε σχέση με τον αντίστοιχο ρυθμό του Μαρτίου 2021 (-89,4%).

Όσον αφορά την εξέλιξη των καταναλωτικών δαπανών με τη χρήση καρτών, στην περίοδο 23 Μαρτίου 2020 έως 22 Μαρτίου 2021 εμφανίζει μείωση -6,8%. Σε επιμέρους τομείς οικονομικής δραστηριότητας, σημαντική αύξηση τις πρώτες 7 ημέρες του Απριλίου 2021 (σε σύγκριση με την αντίστοιχη περίοδο του 2019, προ πανδημίας) συνεχίζει να καταγράφεται στις υπηρεσίες courier (+132,1%), στους φούρνους (+140,1%), στα διόδια (+110,4%), στα βιβλία, περιοδικά και εφημερίδες (+97,2%), στα φαρμακεία (+54,2%), στα super markets και παντοπωλεία (+48,3%) και στις εταιρίες ενέργειας (+29,3%).

Τονίζεται πως οι παραπάνω αυξήσεις αντικατοπτρίζουν και μια μεταστροφή των πολιτών σε ηλεκτρονικά μέσα πληρωμών και δεν αποτελούν απαραίτητα ένδειξη αυξημένης ζήτησης.

Στον αντίποδα, σημαντική μείωση τις πρώτες 7 ημέρες του Απριλίου 2021 (σε σύγκριση με την αντίστοιχη περίοδο του 2019, προ πανδημίας) συνεχίζει να καταγράφεται στα πολυκαταστήματα (-89,2%), στα ταξιδιωτικά γραφεία (-88,2%), στα καταστήματα ένδυσης (-67,7%), στους χώρους εστίασης (-52,8%), στα καταστήματα υπόδησης (-46,8%), στα μπαρ και καφέ (-41%) και στα καταστήματα παιχνιδιών (-39,3%).

Εν κατακλείδι, τα ευρήματα της 46^ης έκθεσης προόδου του Παρατηρητηρίου παρουσιάζουν αύξηση στον κυλιόμενο μέσο όρο των ημερησίων τεστ, σταθεροποίηση του δείκτη Rt και μείωση του δείκτη θετικότητας, σε σχέση με την προηγούμενη εβδομάδα. Επίσης, καταδεικνύουν σταθεροποίηση στον κυλιόμενο μέσο όρο κρουσμάτων και αύξηση στο μέσο όρο των θανάτων και στον αριθμό των διασωληνωμένων, σε σύγκριση με την προηγούμενη έκθεση. Στο οικονομικό σκέλος, επισημαίνεται η αύξηση των εξαγωγών – και η μείωση των εισαγωγών – αγαθών τον Φεβρουάριο και η μείωση της ζήτησης ηλεκτρικής ενέργειας τις πρώτες 18 ημέρες του Απριλίου.

Πορεία Κύριων Δεικτών

Στους παρακάτω δείκτες συνοψίζεται η πορεία της επιδημίας, της κινητικότητας του πληθυσμού και του άξονα οικονομίας με κύρια έμφαση στην μεταβολή αυτών σε σύγκριση με την προηγούμενη έκθεση προόδου του Παρατηρητηρίου.

Πίνακας 2: Πορεία Κύριων Δεικτών

Ενδεικτικά μέτρα άλλων χωρών για την αναχαίτιση-διαχείριση του 3^ου κύματος

Για να αναχαιτίσουν το τρίτο κύμα έξαρσης της πανδημίας, πολλές Ευρωπαϊκές χώρες λαμβάνουν επιπλέον περιοριστικά μέτρα για να μειώσουν την μεγάλη αύξηση των κρουσμάτων. Από την άλλη, άλλες χώρες στα πλαίσια της διαχείρισης του τρίτου κύματος αναπροσάρμοσαν ορισμένα μέτρα με βάση τις εξελίξεις σε τοπικό ή/και εθνικό επίπεδο επιτρέποντας λιγότερους περιορισμούς. Ενδεικτικά, αναφέρουμε μέτρα που ανακοινώθηκαν κατά το διάστημα 15 – 21 Απριλίου 2021:

Στη Γαλλία, ανακοινώθηκε στις 18 Απριλίου ότι θα εφαρμόζεται υποχρεωτική καραντίνα διάρκειας δέκα ημερών σε όλους τους ταξιδιώτες από τη Βραζιλία, την Αργεντινή και τη Νότια Αφρική. Τα μέτρα αυτά, που θα αρχίσουν να εφαρμόζονται σταδιακά, θα τεθούν σε πλήρη ισχύ την 24η Απριλίου. Επιπλέον, από τις 24 Απριλίου και μετά, θα επιτρέπεται η είσοδος στη Γαλλία μόνο σε υπηκόους της χώρας, τους/τις συζύγους τους και τα παιδιά τους, σε πολίτες χωρών μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης ή τρίτης χώρας με μόνιμο τόπο κατοικίας τη Γαλλία. Ακόμη, θα απαιτείται όσοι θέλουν να επιβιβαστούν σε πτήσεις προς τη Γαλλία να είναι εφοδιασμένοι με βεβαίωση εξέτασης PCR τεστ με αρνητικό αποτέλεσμα που θα πρέπει να έχει γίνει ως και 36 ώρες πριν (αντί των 72 σήμερα). Με την άφιξη θα γίνεται εξέταση αντιγόνων πριν οι επιβάτες εγκαταλείψουν το αεροδρόμιο.

Στην Ιταλία, εγκρίθηκε στις 21 Απριλίου χαλάρωση των περιοριστικών μέτρων. Συγκεκριμένα, στις περιοχές που έχουν χαρακτηριστεί «κίτρινη ζώνη» ξανανοίγει η εστίαση από τις 26 Απριλίου, που αφορά προς το παρόν μόνο τους ανοιχτούς χώρους. Στα σχολεία, επιστρέφουν στις αίθουσες όλοι οι μαθητές του γυμνασίου, ενώ στα λύκεια, αρχικά θα γυρίσει στις τάξεις του το 60% των μαθητών, με στόχο να μπορέσουν να προστεθούν, βαθμιαία, και όλοι οι υπόλοιποι. Στις 15 Ιουνίου θα ξαναλειτουργήσουν τα εκθεσιακά κέντρα ενώ από την επόμενη εβδομάδα θα επιτραπεί η λειτουργία των εμπορικών καταστημάτων και στις «κόκκινες ζώνες», αλλά μόνο με ραντεβού. Παράλληλα, θα συνεχίσει να ισχύει η απαγόρευση κυκλοφορίας από τις 10μμ έως τις 5πμ.

Στην Πορτογαλία, ανακοινώθηκε στις 15 Απριλίου ότι, με εξαίρεση ένδεκα δήμους (σε σύνολο περισσότερων από 300 στη χώρα), θα συνεχιστεί το σχέδιό της χαλάρωσης των περιοριστικών μέτρων όπως είχε προγραμματιστεί, με το άνοιγμα εκ νέου εστιατορίων, εμπορικών κέντρων, χώρων εκδηλώσεων, γυμνασίων και πανεπιστημίων στις 19 Απριλίου. Η επαναφορά των ελέγχων στα ισπανικά σύνορα θα διατηρηθεί για τουλάχιστον 15 ακόμη ημέρες, όπως και η υποχρέωση των ταξιδιωτών που φθάνουν στην Πορτογαλία να παρουσιάζουν αρνητικό τεστ ή και να μπαίνουν σε καραντίνα.

Στην Ολλανδία, ανακοινώθηκε στις 20 Απριλίου ότι το μέτρο της απαγόρευσης νυχτερινής κυκλοφορίας, που βρίσκεται σε ισχύ τους τελευταίους τρεις μήνες, θα αρθεί από τις 28 Απριλίου, ενώ εστιατόρια και μπαρ θα επιτρέπεται να εξυπηρετούν πελάτες σε εξωτερικούς χώρους.

Στην Φινλανδία, ανακοινώθηκε στις 16 Απριλίου ότι θα επιτραπεί στα εστιατόρια σε όλη τη χώρα να επαναλειτουργήσουν από τις 19 Απριλίου. Ωστόσο θα εξακολουθήσουν να ισχύουν περιορισμοί στο ωράριο λειτουργίας τους, στην πώληση αλκοόλ και στον αριθμό των πελατών. Συγκεκριμένα, στην περιοχή γύρω από την πρωτεύουσα Ελσίνκι και σε κάποιες ακόμη στις οποίες εξακολουθεί να εξαπλώνεται η επιδημία Covid-19, τα εστιατόρια θα επιτρέπεται να δέχονται πελάτες στο 50% της χωρητικότητάς τους, να πωλούν αλκοόλ έως τις 5μμ και να κλείνουν στις 7μμ.

Στη Δανία, ανακοινώθηκε η επαναλειτουργία των μουσείων, των καφέ, των μπαρ και των εστιατορίων και την επιστροφή στους υπαίθριους χώρους. Για την είσοδο στο μουσείο απαιτείται η επίδειξη αυτού του διαβατηρίου υγείας που πιστοποιεί ένα αρνητικό τεστ που έγινε σε διάστημα λιγότερο των 72 ωρών, εμβολιασμό ή πρόσφατη ανάρρωση από την Covid-19, για να επιτραπεί στον κάτοχό του να μπει στο μουσείο ή να καθίσει στο εστιατόριο όπου είναι υποχρεωτική η κράτηση, αλλά όχι για τους υπαίθριους χώρους. Παρότι τα νυχτερινά κέντρα παραμένουν κλειστά, οι κινηματογράφοι, τα θέατρα και οι αίθουσες συναυλιών αναμένεται ν’ ανοίξουν ξανά στις 6 Μαΐου.

Στη Σλοβακία αποφασίστηκε η σταδιακή άρση των περιοριστικών μέτρων με άνοιγμα από τις 19 Απριλίου των εμπορικών κέντρων, των καταστημάτων, των κομμωτηρίων, των εκκλησιών και των ζωολογικών κήπων. Τα ξενοδοχεία άνοιξαν επίσης για περιορισμένο αριθμό πελατών, αλλά οι εσωτερικοί χώροι των εστιατορίων παρέμειναν κλειστοί. Επιτρέπονται επίσης οι μετακινήσεις μακριά από τον τόπο διαμονής. Για την είσοδο σε καταστήματα και εκκλησίες απαιτείται αρνητικό τεστ COVID-19.

Η Ελβετία χαλάρωσε τα περιοριστικά μέτρα επιτρέποντας από τις 19 Απριλίου το άνοιγμα των κινηματογράφων, των γυμναστηρίων καθώς και των εξωτερικών χώρων των εστιατορίων και των καφέ.

1^Οι ρυθμοί διπλασιασμού υπολογίζονται λαμβάνοντας υπόψη τα ιστορικά στοιχεία των σχετικών χρονοσειρών. Συγκεκριμένα, η μεθοδολογία στηρίζεται στον καθορισμό των ημερών που μεσολάβησαν μεταξύ της παρούσας τιμής και της τελευταίας παρατήρησης στη σχετική χρονοσειρά με τιμή ίση με το 50% της παρούσας τιμής.

2^ Όλες οι μεταβολές που αναφέρονται στο οικονομικό σκέλος αφορούν μεταβολές σε ετήσια βάση (δηλαδή σε σύγκριση με το αντίστοιχο διάστημα του προηγούμενου έτους), εκτός αν αναφέρεται διαφορετικά.