Περίοδος 8 -14 Απριλίου 2021

Η 45^η έκθεση προόδου του Παρατηρητηρίου αφορά το διάστημα 8 – 14 Απριλίου 2021 και έχει ως στόχο να διαπιστωθεί κατά πόσο οι τάσεις στους βασικούς άξονες παρατήρησης, που είχαν ήδη διαφανεί από τις προηγούμενες εκθέσεις, επαληθεύονται ή αντιστρέφονται με την προσθήκη ολοένα και περισσότερων επικαιροποιημένων δεδομένων.

Στον άξονα της υγείας και της πολιτικής προστασίας, η τελευταία εβδομάδα εμφανίζει αύξηση στον κυλιόμενο μέσο όρο των τεστ, σταθεροποίηση τoυ δείκτη Rt και μείωση του δείκτη θετικότητας. Επιπλέον, καταγράφεται μείωση στον κυλιόμενο μέσο όρο κρουσμάτων και αύξηση στο μέσο όρο των θανάτων και στον αριθμό των διασωληνωμένων.

Συγκεκριμένα, ο μέσος όρος των συνολικών ημερησίων τεστ διαμορφώθηκε σε 7ήμερη κυλιόμενη βάση σε 53.005, από 48.924 στην προηγούμενη έκθεση, εμφανίζοντας αύξηση κατά 8,3%. Την τελευταία εβδομάδα, διενεργήθηκαν κατά μέσο όρο 16.027 ημερήσια PCR τεστ και 36.978 ημερήσια rapid Ag τεστ (σύνολο εβδομαδιαίων τεστ 371.036). Επιπλέον, στο διάστημα 11 -14 Απριλίου διενεργήθηκαν 254.157 αυτοδιαγνωστικοί έλεγχοι.

Σύμφωνα με τον ΕΟΔΥ, ο δείκτης Rt εκτιμάται στις 14 Απριλίου σε 0,98, από 0,96 την προηγούμενη εβδομάδα. Τα στοιχεία του ΕΟΔΥ υποδεικνύουν ότι ο δείκτης θετικότητας υποχώρησε σε 5,47% (για το 7ήμερο 5 – 11 Απριλίου), από 6,37% το προηγούμενο 7ήμερο.

Επιπρόσθετα, ο μέσος όρος των ημερησίων κρουσμάτων διαμορφώθηκε σε 7ήμερη κυλιόμενη βάση σε 2.746 κρούσματα, από 3.054 στην προηγούμενη έκθεση, εμφανίζοντας μείωση κατά 10,1% σε σύγκριση με την προηγούμενη εβδομάδα. Στο εξεταζόμενο διάστημα, το 46,4% των κρουσμάτων καταγράφηκε στην Αττική και το 13,7% στην Θεσσαλονίκη, ενώ τα υπόλοιπα κρούσματα είναι διάσπαρτα σε όλη την επικράτεια.

Πίνακας 1: Κρούσματα ανά ημέρα (κυλιόμενοι 7-ημεροι μέσοι όροι), 14/4/2021

Πηγή: www. ourworldindata.org

Ο μέσος όρος ηλικίας του συνόλου των κρουσμάτων που έχουν καταγραφεί από την αρχή της πανδημίας είναι τα 44 έτη.

Επίσης, ο μέσος όρος του ημερήσιου αριθμού των θανάτων αυξήθηκε σε 75,4 (από 73,4 στην προηγούμενη έκθεση), ενώ το πλήθος των διασωληνωμένων ασθενών στις ΜΕΘ αυξήθηκε σε 809 που αποτελεί την υψηλότερη τιμή από την αρχή της πανδημίας (από 749 στην προηγούμενη έκθεση).

Ο αριθμός των διασωληνωμένων, που παρουσιάζει αύξηση για δέκατη συνεχόμενη εβδομάδα, καταδεικνύει τη συνεχιζόμενη επιβάρυνση στο σύστημα υγείας. Η πληρότητα σε κλίνες ΜΕΘ/ΜΑΦ για κρούσματα COVID-19 στην επικράτεια παρουσιάζει αύξηση σε 86% (από 83% στην προηγούμενη έκθεση). Στην Αττική και στη Θεσσαλονίκη ειδικότερα, η πληρότητα κλινών ΜΕΘ/ΜΑΦ για κρούσματα COVID-19 ανέρχεται σε 90% και 90% αντίστοιχα (από 93% και 79% αντίστοιχα στην προηγούμενη έκθεση).

Συμπερασματικά, η κατάσταση στον άξονα υγείας συνεχίζει να απαιτεί πολύ αυξημένη επαγρύπνηση και αυστηρή τήρηση των προληπτικών μέτρων που έχουν ανακοινωθεί.

Σύμφωνα με τα τελευταία διεθνή δεδομένα (13/4/2021), η Ελλάδα με 868 θανάτους ανά 1 εκ. κατοίκους βρίσκεται στην 23^η θέση στην Ευρωπαϊκή Ένωση των 27 χωρών. Ο Ευρωπαϊκός μέσος όρος θανάτων ανά 1 εκ. κατοίκους είναι 1.459. Ο ρυθμός διπλασιασμού¹ των κρουσμάτων διαμορφώθηκε σε 79 ημέρες (από 90 ημέρες) και των θανάτων σε 109 (από 106 ημέρες).

Σύμφωνα με την τελευταία έκθεση της Επιτροπής Επιδημιολόγων (14/4/2021), 17 Περιφερειακές Ενότητες (Αρκαδία, Αττική, Αχαΐα, Βοιωτία, Εύβοια, Ευρυτανία, Ζάκυνθος, Θάσος, Θεσσαλονίκη, Κιλκίς, Κοζάνη, Κορινθία, Κως, Λάρισα, Πέλλα, Χαλκιδική και Χίος) κατατάσσονται στο επίπεδο πολύ υψηλού κινδύνου, ενώ όλες οι υπόλοιπες ΠΕ της χώρας κατατάσσονται στο επίπεδο υψηλού κινδύνου.

Από τις 27 Δεκεμβρίου, που ξεκίνησαν οι εμβολιασμοί, ο αθροιστικός αριθμός εμβολιασμών στις 14 Απριλίου ανερχόταν σε 2.334.557, έναντι 2.003.644 στις 7 Απριλίου. Συνολικά έως τις 14 Απριλίου, έχουν πραγματοποιηθεί 1.569.569 εμβολιασμοί 1^ης δόσης και 764.988 εμβολιασμοί 2^ης δόσης. Το παρακάτω γράφημα συνοψίζει τους συνολικούς εμβολιασμούς ανά 100 κατοίκους στην ΕΕ των 27 κρατών μελών με το ποσοστό της Ελλάδας να ανέρχεται σε 21,88% στις 14 Απριλίου.

Γράφημα 1: Συνολικοί εμβολιασμοί ανά εκατό κατοίκους

Σύμφωνα με τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία του Google Mobility, η κινητικότητα του πληθυσμού εμφανίζει μέση μείωση κατά 30,5 ποσοστιαίες μονάδες (πμ) στις πέντε δραστηριότητες: 1) καταστήματα, εστίαση, ψυχαγωγία, 2) καταστήματα τροφίμων και φαρμάκων, 3) πάρκα και υπαίθριοι χώροι, 4) χρήση ΜΜΜ και 5) εργασιακοί χώροι, κατά τη διάρκεια του δεύτερου lockdown (7 Νοεμβρίου 2020 – 9 Απριλίου 2021) σε σύγκριση με την περίοδο ενός μήνα πριν την εφαρμογή του (7 Οκτωβρίου – 6 Νοεμβρίου 2020). Αντίστοιχα, η παραμονή στην κατοικία αυξήθηκε κατά 9,6 πμ.

Η σύγκριση της κινητικότητας κατά τη διάρκεια του δεύτερου lockdown (7 Νοεμβρίου 2020 – 9 Απριλίου 2021) σε σχέση με το πρώτο lockdown (23 Μαρτίου – 3 Μαΐου 2020), καταδεικνύει μεγαλύτερη κινητικότητα στις πέντε δραστηριότητες, κατά 22,6 πμ κατά μέσο όρο. Επίσης, η παραμονή στην κατοικία είναι 10,3 πμ μικρότερη σε σύγκριση με το πρώτο lockdown.

Συγκρίνοντας την μεταβολή της κινητικότητας κατά τη διάρκεια της τελευταίας εβδομάδας (3 – 9 Απριλίου 2021) σε σχέση με την αμέσως προηγούμενη εβδομάδα (27 Μαρτίου – 2 Απριλίου 2021), παρατηρούμε αύξηση της κινητικότητας κατά 2,8 πμ κατά μέσο όρο, που κυμαίνεται από +1,0 πμ στους χώρους εργασίας έως +4,4 πμ στα ΜΜΜ, ενώ η παραμονή στην κατοικία είναι μικρότερη κατά 1,0 πμ.

Σύμφωνα με την ΕΛΣΤΑΤ, ο δείκτης βιομηχανικής παραγωγής ανέκαμψε για τέταρτο συνεχόμενο μήνα, κατά +4,4%² τον Φεβρουάριο 2021, μετά την ενίσχυση κατά +3,5% που είχε σημειωθεί τον Ιανουάριο 2021. Η μεταβολή τον Φεβρουάριο αντανακλά αύξηση του δείκτη παροχής ηλεκτρικού ρεύματος (+12,4%) και του δείκτη μεταποίησης (+2,7%), ενώ ο δείκτης ορυχείων – λατομείων μειώθηκε κατά 5,6%. Συνολικά το α’ δίμηνο του έτους, ο δείκτης βιομηχανικής παραγωγής ενισχύθηκε κατά 4%.

Όσον αφορά τους πρόδρομους δείκτες οικονομικής δραστηριότητας, σύμφωνα με τα προσωρινά στοιχεία του ΑΔΜΗΕ η μέση ζήτησης ηλεκτρικής ενέργειας μειώθηκε κατά -7,6% (σε σύγκριση με την ίδια περίοδο του 2019, προ πανδημίας) το επταήμερο 5 – 11 Απριλίου 2021, έναντι πτώσης κατά -4,1% το αμέσως προηγούμενο επταήμερο. Συνολικά τις πρώτες 11 ημέρες του Απριλίου 2021, η ζήτηση ηλεκτρικής ενέργειας υποχώρησε κατά -7,6% (σε σύγκριση με την ίδια περίοδο του 2019, προ πανδημίας). Τα στοιχεία του Bruegel για την εβδομαδιαία κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας υποδεικνύουν μείωση κατά -8% κατά το διάστημα 5 – 9 Απριλίου 2021 (σε σύγκριση με την αντίστοιχη εβδομάδα του 2019, προ πανδημίας), έναντι πτώσης -7% την αμέσως προηγούμενη εβδομάδα. Συνολικά, στο διάστημα από τις αρχές Μαρτίου 2020 έως τις 9 Απριλίου 2021, η μέση εβδομαδιαία μείωση στην Ελλάδα ανήλθε σε -4,1% έναντι -2,8% του Ευρωπαϊκού μέσου όρου. Σε χώρες με παρόμοια χαρακτηριστικά, όπως η Πορτογαλία, Ισπανία και Ιταλία τα ποσοστά μεταβολής ήταν -3,8%, -5,4% και -7,2% αντίστοιχα για την ίδια περίοδο.

Διατηρήθηκε ο σημαντικός ρυθμός μείωσης του αριθμού επιβατών διεθνών πτήσεων στο ΔΑΑ το επταήμερο 6 – 12 Απριλίου 2021, που ανήλθε σε -89,8% (σε σύγκριση με την ίδια περίοδο του 2019, προ πανδημίας), έναντι -88,8% το αμέσως προηγούμενο επταήμερο, ενώ ο αριθμός των επιβατών εσωτερικών πτήσεων σημείωσε μικρότερη πτώση κατά -75,5% (έναντι -74,5%).

Ο όγκος ηλεκτρονικών συναλλαγών συνεχίζει να ενισχύεται με διψήφιο ρυθμό για δωδέκατο συνεχόμενο μήνα, που ανήλθε σε +40,3% τις πρώτες 9 ημέρες του Απριλίου έναντι +29,5% τον Μάρτιο 2021. Συνολικά, στο διάστημα 1 Μαρτίου 2020 έως 9 Απριλίου 2021, ο όγκος ηλεκτρονικών συναλλαγών εμφάνισε αύξηση +22%. Σημαντική αύξηση κατά +20,9% εμφάνισε τις πρώτες 9 ημέρες του Απριλίου 2021 και η αξία των ηλεκτρονικών συναλλαγών, μετά την αύξηση κατά +21,8% που είχε σημειωθεί τον Μάρτιο 2021. Συνολικά, στο διάστημα 1 Μαρτίου 2020 έως 9 Απριλίου 2021, η αξία ηλεκτρονικών συναλλαγών κατέγραψε ρυθμό αύξησης +4,2%.

Όσον αφορά την εξέλιξη των καταναλωτικών δαπανών με τη χρήση καρτών, στην περίοδο 23 Μαρτίου 2020 έως 22 Μαρτίου 2021 εμφανίζει μείωση -6,8%. Αξίζει να σημειωθεί ότι τις πρώτες 22 ημέρες του Μαρτίου 2021 καταγράφεται οριακή αύξηση (+0,3%) έναντι πτώσης -7,5% τον Φεβρουάριο 2021.

Σε επιμέρους τομείς οικονομικής δραστηριότητας, σημαντική αύξηση τον Μάρτιο 2021 (σε σύγκριση με την αντίστοιχη περίοδο του 2019, προ πανδημίας) συνεχίζει να καταγράφεται στις υπηρεσίες courier (+166,3%), στους φούρνους (+128,3%), στα διόδια (+102,6,3%), στα φαρμακεία (+63,4%), στα βιβλία, περιοδικά και εφημερίδες (+50,6%), στις εταιρίες ενέργειας (+45,8%) και στα super markets και παντοπωλεία (+35%).

Τονίζεται πως οι παραπάνω αυξήσεις αντικατοπτρίζουν και μια μεταστροφή των πολιτών σε ηλεκτρονικά μέσα πληρωμών και δεν αποτελούν απαραίτητα ένδειξη αυξημένης ζήτησης.

Στον αντίποδα, σημαντική μείωση τον Μάρτιο 2021 (σε σύγκριση με την αντίστοιχη περίοδο του 2019, προ πανδημίας) συνεχίζει να καταγράφεται στα πολυκαταστήματα (-91,5%), στα ταξιδιωτικά γραφεία (-88,9%), στα καταστήματα ένδυσης (-80,3%), στα καταστήματα υπόδησης (-71,2%), στους χώρους εστίασης (-60,4%), στα καταστήματα παιχνιδιών (-56,2%) και στα μπαρ και καφέ (-48,7%).

Εν κατακλείδι, τα ευρήματα της 45^ης έκθεσης προόδου του Παρατηρητηρίου παρουσιάζουν αύξηση στον κυλιόμενο μέσο όρο των ημερησίων τεστ, σταθεροποίηση του δείκτη Rt και μείωση του δείκτη θετικότητας, σε σχέση με την προηγούμενη εβδομάδα. Επίσης, καταδεικνύουν μείωση στον κυλιόμενο μέσο όρο κρουσμάτων και αύξηση στο μέσο όρο των θανάτων και στον αριθμό των διασωληνωμένων, σε σύγκριση με την προηγούμενη έκθεση. Στο οικονομικό σκέλος, επισημαίνεται η αύξηση για τέταρτο συνεχόμενο μήνα του δείκτη βιομηχανικής παραγωγής τον Φεβρουάριο, η μείωση της ζήτησης ηλεκτρικής ενέργειας τις πρώτες 11 ημέρες του Απριλίου και η διψήφια αύξηση τόσο του όγκου, όσο και της αξίας, ηλεκτρονικών συναλλαγών τις πρώτες 9 ημέρες του Απριλίου.

Πορεία Κύριων Δεικτών

Στους παρακάτω δείκτες συνοψίζεται η πορεία της επιδημίας, της κινητικότητας του πληθυσμού και του άξονα οικονομίας με κύρια έμφαση στην μεταβολή αυτών σε σύγκριση με την προηγούμενη έκθεση προόδου του Παρατηρητηρίου.

Πίνακας 2: Πορεία Κύριων Δεικτών

Ενδεικτικά μέτρα άλλων χωρών για την αναχαίτιση-διαχείριση του 3^ου κύματος

Για να αναχαιτίσουν το τρίτο κύμα έξαρσης της πανδημίας, πολλές Ευρωπαϊκές χώρες λαμβάνουν επιπλέον περιοριστικά μέτρα για να μειώσουν την μεγάλη αύξηση των κρουσμάτων. Από την άλλη, άλλες χώρες στα πλαίσια της διαχείρισης του τρίτου κύματος αναπροσάρμοσαν ορισμένα μέτρα με βάση τις εξελίξεις σε τοπικό ή/και εθνικό επίπεδο επιτρέποντας λιγότερους περιορισμούς. Ενδεικτικά, αναφέρουμε μέτρα που ανακοινώθηκαν κατά το διάστημα 8 – 14 Απριλίου 2021:

Στην Ισπανία, επιτράπηκαν τα ταξίδια στο εσωτερικό της χώρας, αλλά παραμένει η απαγόρευση της νυχτερινής κυκλοφορίας από τις 11μμ έως τις 6πμ.

Στην Πορτογαλία, το κοινοβούλιο παρέτεινε στις 14 Απριλίου την κατάσταση έκτακτης ανάγκης για 15 ημέρες. Η κατάσταση έκτακτης ανάγκης παρέχει στην κυβέρνηση εξουσίες προκειμένου να λαμβάνει έκτακτα μέτρα όπως την επιβολή νυχτερινής απαγόρευσης της κυκλοφορίας, εφόσον κριθεί αναγκαίο.

Στην Αυστρία, ανακοινώθηκε στις 12 Απριλίου παράταση κατά δύο εβδομάδες, μέχρι τις 2 Μαΐου, του lockdown», που ισχύει έως τις 18 Απριλίου, στα τρία από τα εννέα αυστριακά ομόσπονδα κρατίδια στα ανατολικά της Αυστρίας (Βιέννη, Κάτω Αυστρία, Μπούργκελαντ).

Στην Ολλανδία, ανακοινώθηκε στις 13 Απριλίου ότι τα τρέχοντα περιοριστικά μέτρα, που περιλαμβάνουν απαγόρευση νυχτερινής κυκλοφορίας και δημόσιων συναθροίσεων άνω των 2 ατόμων θα παραταθούν έως τουλάχιστον τις 28 Απριλίου.

Στο Βέλγιο, ανακοινώθηκε στις 14 Απριλίου ότι στις 8 Μαΐου θα ανοίξει η εστίαση σε εξωτερικούς χώρους, ενώ θα σταματήσεις να ισχύει τότε και το μέτρο απαγόρευσης της κυκλοφορίας. Επίσης, στις 19 Απριλίου θα ανοίξουν τα σχολεία για τις μικρότερες τάξεις. Στις 26 Απριλίου θα επιτραπεί η επαναλειτουργία των κομμωτηρίων και των επαγγελμάτων που απαιτούν επαφή. Την ίδια ημέρα, ανοίγουν και πάλι τα εμπορικά καταστήματα, χωρίς να απαιτείται να κλείνουν ραντεβού οι πελάτες ενώ ο αριθμός των ατόμων που θα μπορούν να συγκεντρωθούν σε εξωτερικούς χώρους φτάνει τους 10.

Στην Τσεχία, οι μαθητές των δημοτικών σχολείων επέστρεψαν στα σχολεία τους από τις 12 Απριλίου, ενώ από την ίδια ημέρα χαλάρωσαν οι περιορισμοί μετακίνησης, επιτρέποντας στους πολίτες να ταξιδεύουν εκτός των περιφερειών τους.

Στην Ουγγαρία, ανακοινώθηκε στις 14 Απριλίου ότι θα επιτραπεί το άνοιγμα της εστίασης σε εξωτερικούς χώρους στο τέλος της εβδομάδας. Επίσης, τα σχολεία θα ανοίξουν σταδιακά ξεκινώντας με τα νηπιαγωγεία και τις πρώτες τέσσερις τάξεις του δημοτικού σχολείου στις 19 Απριλίου, ενώ οι υπόλοιπες τάξεις θα επιστρέψουν στις 10 Μαΐου.

Στη Δανία, στην Κοπεγχάγη, άνοιξαν τα κομμωτήρια και τα στούντιο για τατουάζ. Επίσης, από τις 21 Απριλίου έως τα τέλη Ιουνίου θα χαλαρώσουν σταδιακά οι κανόνες που συνδέονται με ταξίδια στο εξωτερικό. Συγκεκριμένα, από τις 21 Απριλίου, οι Δανοί που διαθέτουν δευτερεύουσα κατοικία σε μια άλλη σκανδιναβική χώρα θα μπορούν να πάνε εκεί χωρίς να είναι υποχρεωμένοι να κάνουν καραντίνα κατά την επιστροφή τους.

Στην Αγγλία, τα καταστήματα, τα κομμωτήρια, τα γυμναστήρια και οι εξωτερικοί χώροι των εστιατορίων και παμπ άνοιξαν στις 12 Απριλίου, ενώ το σερβίρισμα σε εσωτερικούς χώρους δεν θα επιτραπεί μέχρι τις 17 Μαΐου το νωρίτερο.

Στη Νορβηγία, ανακοινώθηκε στις 13 Απριλίου μερική χαλάρωση των περιοριστικών μέτρων. Συγκεκριμένα, από τις 16 Απριλίου οι πολίτες θα μπορούν να υποδέχονται έως και 5 προσκεκλημένους σε ιδιωτικές συναθροίσεις στα σπίτια τους (από 2 έως τώρα) και τα εστιατόρια θα μπορούν να σερβίρουν αλκοόλ υπό ορισμένες προϋποθέσεις.

Στην Ελβετία, ανακοινώθηκε στις 14 Απριλίου ότι θα επιτραπεί να ανοίξουν από τις 19 Απριλίου τα υπαίθρια εστιατόρια, οι κινηματογράφοι και τα γυμναστήρια. Επίσης, από τις 19 Απριλίου επιτρέπεται να ανοίξουν και εσωτερικοί χώροι αναψυχής, όπως οι εσωτερικοί χώροι ζωολογικών κήπων ή τα θερμοκήπια σε βοτανικούς κήπους. Οι υπαίθριες εκδηλώσεις επιτρέπονται και πάλι με παρουσία έως 100 ατόμων, ενώ με παρουσία έως και 50 ατόμων θα επιτρέπονται και σε εσωτερικούς χώρους. Τα θέατρα και οι αίθουσες συναυλιών επιτρέπεται να χρησιμοποιούν μόνο το ένα τρίτο των θέσεών τους. Τα πανεπιστήμια επιτρέπεται να κάνουν και πάλι μαθήματα με φυσική παρουσία φοιτητών.

1^Οι ρυθμοί διπλασιασμού υπολογίζονται λαμβάνοντας υπόψη τα ιστορικά στοιχεία των σχετικών χρονοσειρών. Συγκεκριμένα, η μεθοδολογία στηρίζεται στον καθορισμό των ημερών που μεσολάβησαν μεταξύ της παρούσας τιμής και της τελευταίας παρατήρησης στη σχετική χρονοσειρά με τιμή ίση με το 50% της παρούσας τιμής.

2^ Όλες οι μεταβολές που αναφέρονται στο οικονομικό σκέλος αφορούν μεταβολές σε ετήσια βάση (δηλαδή σε σύγκριση με το αντίστοιχο διάστημα του προηγούμενου έτους), εκτός αν αναφέρεται διαφορετικά.