Περίοδος 4 – 10 Μαρτίου 2021

Η 40^η έκθεση προόδου του Παρατηρητηρίου αφορά το διάστημα 4 – 10 Μαρτίου 2021 και έχει ως στόχο να διαπιστωθεί κατά πόσο οι τάσεις στους βασικούς άξονες παρατήρησης, που είχαν ήδη διαφανεί από τις προηγούμενες εκθέσεις, επαληθεύονται ή αντιστρέφονται με την προσθήκη ολοένα και περισσότερων επικαιροποιημένων δεδομένων.

Στον άξονα της υγείας και της πολιτικής προστασίας, η τελευταία εβδομάδα εμφανίζει αύξηση στον κυλιόμενο μέσο όρο κρουσμάτων, στο μέσο όρο των θανάτων και στον αριθμό των διασωληνωμένων.

Συγκεκριμένα, ο μέσος όρος των ημερησίων κρουσμάτων διαμορφώνεται σε 7ήμερη κυλιόμενη βάση σε 2.127 κρούσματα, από 1.815 στην προηγούμενη έκθεση, εμφανίζοντας αύξηση κατά 17,2% σε σχέση με την προηγούμενη εβδομάδα. Στο εξεταζόμενο διάστημα, το 48,9% των κρουσμάτων καταγράφηκε στην Αττική και το 11,2% στην Θεσσαλονίκη, ενώ τα υπόλοιπα κρούσματα είναι διάσπαρτα σε όλη την επικράτεια. Σημειώνεται ότι στις 9 Μαρτίου 2021, τα ημερήσια κρούσματα στην επικράτεια ανήλθαν σε 3.215, που αποτελεί την τρίτη υψηλότερη τιμή από την αρχή της πανδημίας και την μεγαλύτερη τιμή από τις 19 Νοεμβρίου 2020. Την ίδια μέρα, στην Αττική καταγράφηκαν 1.572 κρούσματα, που αποτελεί την υψηλότερη τιμή από την αρχή της πανδημίας.

Πίνακας 1: Κρούσματα ανά ημέρα (κυλιόμενοι 7-ημεροι μέσοι όροι), 9/3/2021

Πηγή: www. ourworldindata.org

Ο μέσος όρος ηλικίας του συνόλου των κρουσμάτων που έχουν καταγραφεί από την αρχή της πανδημίας είναι τα 44 έτη.

Επίσης, ο μέσος όρος του ημερήσιου αριθμού των θανάτων αυξήθηκε σε 41,3 (από 32,3 στην προηγούμενη έκθεση), ενώ το πλήθος των διασωληνωμένων ασθενών στις ΜΕΘ αυξήθηκε σε 479 (από 431).

Ο αριθμός των διασωληνωμένων, που παρουσιάζει αύξηση για πέμπτη συνεχόμενη φορά από τις αρχές Δεκεμβρίου, καταδεικνύει τη συνεχιζόμενη επιβάρυνση στο σύστημα υγείας. Η πληρότητα σε κλίνες ΜΕΘ/ΜΑΦ για κρούσματα COVID-19 στην επικράτεια παρουσιάζει αύξηση σε 67% (από 64% στην προηγούμενη έκθεση). Στην Αττική και στη Θεσσαλονίκη ειδικότερα, η πληρότητα κλινών ΜΕΘ/ΜΑΦ για κρούσματα COVID-19 ανέρχεται σε 89% και 55% αντίστοιχα (από 93% και 48% αντίστοιχα στην προηγούμενη έκθεση).

Συμπερασματικά, η κατάσταση στον άξονα υγείας συνεχίζει να απαιτεί πολύ αυξημένη επαγρύπνηση και αυστηρή τήρηση των προληπτικών μέτρων που έχουν ανακοινωθεί.

Ο κυλιόμενος μέσος όρος των τεστ ανά ημέρα διαμορφώθηκε σε 45.745, με 20.523 ημερήσια PCR τεστ και 25.222 ημερήσια rapid Ag τεστ την τελευταία εβδομάδα (σύνολο εβδομαδιαίων τεστ 320.215).

Σύμφωνα με τα τελευταία διεθνή δεδομένα (9/3/2021), η Ελλάδα με 656 θανάτους ανά 1 εκ. κατοίκους βρίσκεται στην 23^η θέση στην Ευρωπαϊκή Ένωση των 27 χωρών. Ο Ευρωπαϊκός μέσος όρος θανάτων ανά 1 εκ. κατοίκους είναι 1.265. Ο ρυθμός διπλασιασμού¹ των κρουσμάτων διαμορφώθηκε σε 99 (από 97 ημέρες στην προηγούμενη έκθεση) και των θανάτων σε 89 (από 84 ημέρες).

Συνολικά, με βάση τις προαναφερθείσες τάσεις, ο δείκτης Rt για την επικράτεια στις 10 Μαρτίου εκτιμάται από τον ΕΟΔΥ σε 1,06.

Σύμφωνα με την τελευταία έκθεση της Επιτροπής Επιδημιολόγων (10/3/2021), 20 Περιφερειακές Ενότητες (Αιτωλοακαρνανία, Αργολίδα, Αρκαδία, Άρτα, Αττική, Αχαΐα, Βοιωτία, Εύβοια, Ηράκλειο, Θεσπρωτία, Θεσσαλονίκη, Κορινθία, Λάρισα, Λευκάδα, Ρόδος, Σάμος, Φθιώτιδα, Φωκίδα, Χαλκιδική και Χίος) κατατάσσονται στο επίπεδο πολύ υψηλού κινδύνου, ενώ όλες οι υπόλοιπες ΠΕ της χώρας κατατάσσονται στο επίπεδο υψηλού κινδύνου.

Από τις 27 Δεκεμβρίου, που ξεκίνησαν οι εμβολιασμοί, ο αθροιστικός αριθμός εμβολιασμών στις 10 Μαρτίου ανερχόταν σε 1.190.723, έναντι 991.409 στις 3 Μαρτίου. Συνολικά έως τις 10 Μαρτίου, έχουν πραγματοποιηθεί 807.282 εμβολιασμοί 1^ης δόσης και 383.441 εμβολιασμοί 2^ης δόσης. Το παρακάτω γράφημα συνοψίζει τους συνολικούς εμβολιασμούς ανά 100 κατοίκους στην ΕΕ των 27 κρατών μελών με το ποσοστό της Ελλάδας να ανέρχεται σε 11,11% στις 10 Μαρτίου.

Γράφημα 1: Συνολικοί εμβολιασμοί ανά εκατό κατοίκους

Σύμφωνα με τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία του Google Mobility, η κινητικότητα του πληθυσμού εμφανίζει μέση μείωση κατά 32,4 ποσοστιαίες μονάδες (πμ) στις πέντε δραστηριότητες: 1) καταστήματα, εστίαση, ψυχαγωγία, 2) καταστήματα τροφίμων και φαρμάκων, 3) πάρκα και υπαίθριοι χώροι, 4) χρήση ΜΜΜ και 5) εργασιακοί χώροι, κατά τη διάρκεια του δεύτερου lockdown (7 Νοεμβρίου 2020 – 5 Μαρτίου 2021) σε σύγκριση με την περίοδο ενός μήνα πριν την εφαρμογή του (7 Οκτωβρίου – 6 Νοεμβρίου 2020). Αντίστοιχα, η παραμονή στην κατοικία αυξήθηκε κατά 10,1 πμ.

Η σύγκριση της κινητικότητας κατά τη διάρκεια του δεύτερου lockdown (7 Νοεμβρίου 2020 – 5 Μαρτίου 2021) σε σχέση με το πρώτο lockdown (23 Μαρτίου – 3 Μαΐου 2020), καταδεικνύει μεγαλύτερη κινητικότητα στις πέντε δραστηριότητες, κατά 20,8 πμ κατά μέσο όρο. Επίσης, η παραμονή στην κατοικία είναι 9,8 πμ μικρότερη σε σύγκριση με το πρώτο lockdown.

Συγκρίνοντας την μεταβολή της κινητικότητας κατά τη διάρκεια της τελευταίας εβδομάδας (27 Φεβρουαρίου – 5 Μαρτίου) σε σχέση με την αμέσως προηγούμενη εβδομάδα (20 – 26 Φεβρουαρίου), παρατηρούμε αύξηση της κινητικότητας κατά 2,4 πμ στα καταστήματα τροφίμων και φαρμάκων και μείωση της κινητικότητας κατά 2,6 πμ στα πάρκα και τους υπαίθριους χώρους, ενώ οι υπόλοιπες δραστηριότητες παρέμειναν σχεδόν αμετάβλητες.

Σύμφωνα με την ΕΛΣΤΑΤ, ο δείκτης βιομηχανικής παραγωγής ανέκαμψε για τρίτο συνεχόμενο μήνα, κατά +3,4%² τον Ιανουάριο 2021, μετά την ενίσχυση κατά +3,5% που είχε σημειωθεί τον Δεκέμβριο 2020. Η μεταβολή τον Ιανουάριο αντανακλά κυρίως αύξηση του δείκτη παροχής ηλεκτρικού ρεύματος (+10,8%) και του δείκτη ορυχείων – λατομείων (+10,1%), ενώ ο δείκτης μεταποίησης αυξήθηκε κατά 1%.

Όσον αφορά τους πρόδρομους δείκτες οικονομικής δραστηριότητας, σύμφωνα με τα προσωρινά στοιχεία του ΑΔΜΗΕ η μέση ζήτησης ηλεκτρικής ενέργειας διαμορφώθηκε σε -11,4% το επταήμερο 1 – 7 Μαρτίου 2021, έναντι μείωσης κατά -1,6% το αμέσως προηγούμενο επταήμερο. Τα στοιχεία του Bruegel για την εβδομαδιαία κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας υποδεικνύουν μείωση κατά -8% κατά το διάστημα 1 – 5 Μαρτίου 2021, έναντι πτώσης -4% την αμέσως προηγούμενη εβδομάδα. Συνολικά, στο διάστημα από τις αρχές Μαρτίου 2020 έως τις 5 Μαρτίου 2021, η μέση εβδομαδιαία μείωση στην Ελλάδα ανήλθε σε -4% έναντι -2,9% του Ευρωπαϊκού μέσου όρου. Σε χώρες με παρόμοια χαρακτηριστικά, όπως η Πορτογαλία, Ισπανία και Ιταλία τα ποσοστά μεταβολής ήταν -3,8%, -5,5% και -7,4% αντίστοιχα για την ίδια περίοδο.

Διατηρήθηκε ο σημαντικός ρυθμός μείωσης του αριθμού επιβατών διεθνών πτήσεων στο ΔΑΑ το επταήμερο 2 – 8 Μαρτίου 2021, που ανήλθε σε -85,1%, έναντι -82,8% το αμέσως προηγούμενο επταήμερο, ενώ ο αριθμός των επιβατών εσωτερικών πτήσεων σημείωσε μικρότερη πτώση κατά -75,2% (έναντι -70,5%). Συνολικά, τις πρώτες 8 ημέρες του Μαρτίου 2021, ο αριθμός επιβατών διεθνών και εσωτερικών πτήσεων εμφάνισε μείωση κατά -89,2% και -74,8% αντίστοιχα έναντι πτώσης -89,6% και -75,9% αντίστοιχα τον Φεβρουάριο 2021.

Όσον αφορά την εξέλιξη των καταναλωτικών δαπανών με τη χρήση καρτών, στην περίοδο 23 Μαρτίου 2020 έως 4 Μαρτίου 2021 εμφανίζει μείωση -6,9%. Αξίζει να σημειωθεί ότι Φεβρουάριο 2021 καταγράφηκε μείωση -7,5% τον Φεβρουάριο έναντι -5,4% τον Ιανουάριο 2021.

Σε επιμέρους τομείς οικονομικής δραστηριότητας, σημαντική αύξηση συνεχίζει να καταγράφεται στις υπηρεσίες courier (+66% τον Φεβρουάριο 2021 έναντι +63,1% τον Ιανουάριο 2021), στους φούρνους (+53,1% από +49,5%), στα διόδια (+26,6% από +32,7%), στα βιβλία, περιοδικά και εφημερίδες (+25,8% από +45,8%), στις εταιρίες ενέργειες (+20,6% από +8.4%), στα super markets και παντοπωλεία (+18,1% από +30%) και στα φαρμακεία (+15,1% από +11,3%).

Τονίζεται πως οι παραπάνω αυξήσεις αντικατοπτρίζουν και μια μεταστροφή των πολιτών σε ηλεκτρονικά μέσα πληρωμών και δεν αποτελούν απαραίτητα ένδειξη αυξημένης ζήτησης.

Στον αντίποδα, σημαντική μείωση συνεχίζει να καταγράφεται στα ταξιδιωτικά γραφεία (-88,2% τον Φεβρουάριο 2021 από -87% τον Ιανουάριο 2021), στα πολυκαταστήματα (-76,4% έναντι -59,9%), στους χώρους εστίασης (-67,4% από -68,4%), στα μπαρ και καφέ (-62% από -64,7%), στα καταστήματα ένδυσης (-57,6% από -38,6%), στα καταστήματα υπόδησης (-50,7% από -32,3%) και στα κουρεία, κομμωτήρια και κέντρα αισθητικής (-34,5% από -19,7%).

Εν κατακλείδι, τα ευρήματα της 40^ης έκθεσης προόδου του Παρατηρητηρίου καταδεικνύουν αύξηση στον κυλιόμενο μέσο όρο κρουσμάτων, στο μέσο όρο των θανάτων και στον αριθμό των διασωληνωμένων, σε σύγκριση με την προηγούμενη έκθεση. Επίσης, ο δείκτης Rt για την επικράτεια στις 10 Μαρτίου εκτιμάται από τον ΕΟΔΥ σε 1,06. Στο οικονομικό σκέλος, επισημαίνεται η ενίσχυση της βιομηχανικής παραγωγής (για τρίτο συνεχόμενο μήνα) τον Ιανουάριο και η μείωση της ζήτησης ηλεκτρικής ενέργειας την πρώτη εβδομάδα του Μαρτίου.

Πορεία Κύριων Δεικτών

Στους παρακάτω δείκτες συνοψίζεται η πορεία της επιδημίας, της κινητικότητας του πληθυσμού και του άξονα οικονομίας με κύρια έμφαση στην μεταβολή αυτών σε σύγκριση με την προηγούμενη έκθεση προόδου του Παρατηρητηρίου.

Πίνακας 2: Πορεία Κύριων Δεικτών

Ενδεικτικά μέτρα άλλων χωρών για την αναχαίτιση του 3^ου κύματος

Για να αναχαιτιστεί το τρίτο κύμα έξαρσης της πανδημίας, πολλές Ευρωπαϊκές χώρες λαμβάνουν επιπλέον περιοριστικά μέτρα για να περιορίσουν την μεγάλη αύξηση των κρουσμάτων. Ενδεικτικά, αναφέρουμε περιοριστικά μέτρα που ανακοινώθηκαν κατά το διάστημα 4 – 10 Μαρτίου 2021:

Στην Γερμανία, αποφασίστηκε στις 10 Μαρτίου η παράταση της υποχρεωτικής τηλεργασίας έως το τέλος Απριλίου. Σύμφωνα με την απόφαση, οι εργοδότες οφείλουν να διευκολύνουν την εργασία των υπαλλήλων τους από το σπίτι, όπου η φυσική παρουσία δεν είναι απολύτως απαραίτητη. Παράλληλα, ως το τέλος Απριλίου παρατείνεται και η υποχρέωση στους χώρους εργασίας να μην βρίσκονται ταυτόχρονα περισσότεροι από ένα άτομο ανά 10 τ.μ.

Στο Βέλγιο, αποφασίστηκε στις 5 Μαρτίου η σταδιακή χαλάρωση των περιοριστικών μέτρων. Συγκεκριμένα, από τις 8 Μαρτίου θα επιτρέπεται η συνάθροιση 8 ατόμων αντί 4 που ισχύει μέχρι τώρα. Από την 1η Απριλίου θα επιτρέπεται η άσκηση σε εξωτερικούς χώρους με περιορισμένο αριθμό συμμετεχόντων, αλλά και πολιτιστικές εκδηλώσεις σε ανοιχτό χώρο με την παρουσία μέχρι 50 ατόμων και πάντα με τήρηση των απαραίτητων μέτρων. Την Πρωτομαγιά αποφασίστηκε να ανοίξει η εστίαση, καθώς και η άσκηση σε εσωτερικούς χώρους σε μικρές ομάδες και οι πολιτιστικές εκδηλώσεις σε κλειστούς χώρους. Επίσης, θα συνεχιστεί η απαγόρευση των μη απαραίτητων ταξιδιών μέχρι τις 18 Απριλίου.

Στην Ολλανδία, ανακοινώθηκε στις 8 Μαρτίου ότι η νυχτερινή απαγόρευση κυκλοφορίας (από τις 9μμ έως τις 4.30πμ) θα παραμείνει σε ισχύ τουλάχιστον έως την 31η Μαρτίου, αν και θα υπάρξουν εξαιρέσεις κατά τη διεξαγωγή των εθνικών εκλογών στις 15-17 Μαρτίου. Οι δημόσιες συναθροίσεις θα εξακολουθήσουν να απαγορεύονται, και οι ιδιωτικές επισκέψεις θα περιορίζονται σε ένα άτομο ανά τη φορά. Οι κυβερνητικές οδηγίες για τα περιττά ταξίδια στο εξωτερικό θα παραμείνουν σε ισχύ τουλάχιστον μέχρι τις 15 Απριλίου. Τα μπαρ και εστιατόρια παραμένουν κλειστά από τα μέσα Οκτωβρίου, μαζί με άλλους δημόσιους χώρους, όπως μουσεία, βιβλιοθήκες, γυμναστήρια και κινηματογράφους. Τον περασμένο μήνα, η κυβέρνηση επέτρεψε σε μη απαραίτητα καταστήματα και κομμωτήρια να ανοίξουν ξανά για περιορισμένο αριθμό πελατών κατόπιν ραντεβού. Τα εστιατόρια και μπαρ ενδέχεται να μπορέσουν να αρχίσουν να εξυπηρετούν πελάτες σε εξωτερικούς χώρους από τον επόμενο μήνα, αν μειωθεί ο αριθμός κρουσμάτων μέσα στις επόμενες τρεις εβδομάδες

Στην Εσθονία ανακοινώθηκε στις 9 Μαρτίου η επιβολή lockdown σε όλη την επικράτεια με ισχύ από τις 11 Μαρτίου για τουλάχιστον ένα μήνα. Όλα τα καταστήματα λιανικής θα κλείσουν με εξαίρεση όσα πωλούν είδη πρώτης ανάγκης, ιδίως τρόφιμα και φάρμακα. Τα αγαθά θα μπορούν να παραδίδονται στους πελάτες μόνο σε εξωτερικό χώρο και με την αυστηρή τήρηση των μέτρων ατομικής προστασίας. Τα καφέ και τα εστιατόρια θα μπορούν να κάνουν μόνο παραδόσεις στο σπίτι, ενώ οι αθλητικές δραστηριότητες σε κλειστούς χώρους απαγορεύθηκαν. Επίσης, σε όλα τα εκπαιδευτικά ιδρύματα τα μαθήματα θα γίνονται με τηλεκπαίδευση, εξαιρουμένων αυτών για μαθητές και μαθήτριες με ειδικές ανάγκες. Στους γονείς συστήθηκε να πηγαίνουν τα παιδιά τους σε βρεφονηπιακούς σταθμούς μόνο όταν είναι απόλυτη και επείγουσα ανάγκη. Επίσης, στους πολίτες συστήνεται να τηρούν οπωσδήποτε την επιλεγόμενη κοινωνική απόσταση όταν βρίσκονται έξω.

Στην Ουγγαρία, ανακοινώθηκαν στις 4 Μαρτίου νέα περιοριστικά μέτρα που περιλαμβάνουν παράταση της νυκτερινής απαγόρευσης της κυκλοφορίας και κλείσιμο των περισσότερων καταστημάτων και των σχολείων δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης. Τα νέα μέτρα θα έχουν ισχύ από τις 8 Μαρτίου έως τις 22 Μαρτίου, αλλά τα σχολεία θα παραμείνουν κλειστά τουλάχιστον μέχρι τις 7 Απριλίου.

1^Οι ρυθμοί διπλασιασμού υπολογίζονται λαμβάνοντας υπόψη τα ιστορικά στοιχεία των σχετικών χρονοσειρών. Συγκεκριμένα, η μεθοδολογία στηρίζεται στον καθορισμό των ημερών που μεσολάβησαν μεταξύ της παρούσας τιμής και της τελευταίας παρατήρησης στη σχετική χρονοσειρά με τιμή ίση με το 50% της παρούσας τιμής.

2^ Όλες οι μεταβολές που αναφέρονται στο οικονομικό σκέλος αφορούν μεταβολές σε ετήσια βάση (δηλαδή σε σύγκριση με το αντίστοιχο διάστημα του προηγούμενου έτους), εκτός αν αναφέρεται διαφορετικά.