Περίοδος 4 – 10 Φεβρουαρίου 2021

Η 36^η έκθεση προόδου του Παρατηρητηρίου αφορά το διάστημα 4 -10 Φεβρουαρίου 2021 και έχει ως στόχο να διαπιστωθεί κατά πόσο οι τάσεις στους βασικούς άξονες παρατήρησης, που είχαν ήδη διαφανεί από τις προηγούμενες εκθέσεις, επαληθεύονται ή αντιστρέφονται με την προσθήκη ολοένα και περισσότερων επικαιροποιημένων δεδομένων.

Στον άξονα της υγείας και της πολιτικής προστασίας, η τελευταία εβδομάδα εμφανίζει αύξηση στον κυλιόμενο μέσο  όρο κρουσμάτων και στον αριθμό των διασωληνωμένων και σταθεροποίηση στο μέσο όρο των θανάτων.

Συγκεκριμένα, ο μέσος όρος των ημερησίων κρουσμάτων διαμορφώνεται σε 7ήμερη κυλιόμενη βάση σε 1.110 κρούσματα, από 842 στην προηγούμενη έκθεση, εμφανίζοντας αύξηση (για τρίτη συνεχόμενη εβδομάδα) κατά 31,9%. Στο εξεταζόμενο διάστημα, το 50% των κρουσμάτων καταγράφηκε κατά μέσο όρο στην Αττική, το 10% στην Θεσσαλονίκη, ενώ τα υπόλοιπα κρούσματα είναι διάσπαρτα σε όλη την επικράτεια. Σημειώνεται ότι στις 9 Φεβρουαρίου 2021, τα ημερήσια κρούσματα ανήλθαν σε 1.526, που αποτελεί την υψηλότερη τιμή από τις 10 Δεκεμβρίου 2020.

Πίνακας 1: Κρούσματα ανά ημέρα (κυλιόμενοι 7-ημεροι μέσοι όροι), 9.2.21

Πηγή: www. ourworldindata.org

Ο μέσος όρος ηλικίας του συνόλου των κρουσμάτων που έχουν καταγραφεί από την αρχή της πανδημίας είναι τα 44 έτη.

Επίσης, ο μέσος όρος του ημερήσιου αριθμού των θανάτων σταθεροποιήθηκε σε 22,3 (από 22,0 στην προηγούμενη έκθεση), ενώ το πλήθος των διασωληνωμένων ασθενών στις ΜΕΘ αυξήθηκε σε 284 (από 246).

Ο αριθμός των διασωληνωμένων, που παρουσιάζει αύξηση για πρώτη φορά από τις αρχες Δεκεμβρίου, καταδεικνύει τη συνεχιζόμενη επιβάρυνση στο σύστημα υγείας. Η πληρότητα σε κλίνες ΜΕΘ/ΜΑΦ για κρούσματα COVID-19 στην επικράτεια παρουσιάζει αύξηση σε 51% (από 40% στην προηγούμενη έκθεση). Στην Αττική και στη Θεσσαλονίκη ειδικότερα, η πληρότητα κλινών ΜΕΘ/ΜΑΦ για κρούσματα COVID-19 ανέρχεται σε 77% και 40% αντίστοιχα (από 58% και 28% αντίστοιχα στην προηγούμενη έκθεση).

Συμπερασματικά, η κατάσταση στον άξονα υγείας συνεχίζει να απαιτεί πολύ αυξημένη επαγρύπνηση και αυστηρή τήρηση των προληπτικών μέτρων που έχουν ανακοινωθεί.

Ο κυλιόμενος μέσος όρος των τεστ ανά ημέρα διαμορφώθηκε σε 40.130, με 18.674 ημερήσια PCR τεστ και 21.456 ημερήσια rapid Ag τεστ την τελευταία εβδομάδα (σύνολο εβδομαδιαίων τεστ 280.912).

Σύμφωνα με τα τελευταία διεθνή δεδομένα (9/2/21), η Ελλάδα με 577 θανάτους ανά 1 εκ. κατοίκους βρίσκεται  στην 23^η θέση στην Ευρωπαϊκή Ένωση των 27 χωρών. Ο Ευρωπαϊκός μέσος όρος θανάτων ανά 1 εκ. κατοίκους είναι 1116. Ο ρυθμός διπλασιασμού[1] των κρουσμάτων διαμορφώθηκε σε 84 (από 78 ημέρες στην προηγούμενη έκθεση) και  των θανάτων σε 66 (από 60 ημέρες).

Συνολικά, με βάση τις προαναφερθείσες τάσεις, ο δείκτης Rt για την επικράτεια στις 10 Φεβρουαρίου εκτιμάται από τον ΕΟΔΥ σε 0,98.

Σύμφωνα με την τελευταία έκθεση της Επιτροπής Επιδημιολόγων (10/2/2021), από το σύνολο των 75 περιοχών της χώρας, 16 παραμένουν σε κατάσταση συναγερμού λόγω της σημαντικής επιβάρυνσης των νοσοκομείων, από τις οποίες 9 περιοχές (Ανατολική Αττική, Βόρειος Τομέας Αθηνών, Δυτική Αττική, Δυτικός Τομέας Αθηνών, Κεντρικός Τομέας Αθηνών, Νότιος Τομέας Αθηνών, Πειραιάς, νησιά Αργοσαρωνικού και Αχαΐα) θεωρούνται πολύ υψηλού κινδύνου και 7 περιοχές (Εύβοια, Θεσσαλονίκη, Θήρα, Ζάκυνθος, Μύκονος, Ρέθυμνο και Χαλκιδική) θεωρούνται υψηλού κινδύνου.  

Από τις 27 Δεκεμβρίου, που ξεκίνησαν οι εμβολιασμοί, ο αθροιστικός αριθμός εμβολιασμών στις 10 Φεβρουαρίου ανερχόταν σε 459.535, έναντι 338.122 στις 3 Φεβρουαρίου. Από το παραπάνω σύνολο, το 76,9% αφορά εμβολιασμούς 1^ης δόσης και το υπόλοιπο 23,1% εμβολιασμούς 2^ης δόσης. Το παρακάτω γράφημα συνοψίζει τους συνολικούς εμβολιασμούς ανά 100 κατοίκους στην ΕΕ των 27 κρατών μελών με το ποσοστό της Ελλάδας να ανέρχεται σε 4,41% στις 10 Φεβρουαρίου.

Γράφημα 1: Συνολικοί εμβολιασμοί ανά εκατό κατοίκους

Σύμφωνα με τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία του Google Mobility, η κινητικότητα του πληθυσμού εμφανίζει μέση μείωση κατά 33,2 ποσοστιαίες μονάδες (πμ) στις πέντε δραστηριότητες: 1) καταστήματα, εστίαση, ψυχαγωγία, 2) καταστήματα τροφίμων και φαρμάκων, 3) πάρκα και υπαίθριοι χώροι, 4) χρήση ΜΜΜ και 5) εργασιακοί χώροι, κατά τη διάρκεια του δεύτερου lockdown (7 Νοεμβρίου 2020 – 5 Φεβρουαρίου 2021) σε σύγκριση με την περίοδο ενός μήνα πριν την εφαρμογή του (7 Οκτωβρίου – 6 Νοεμβρίου 2020). Αντίστοιχα, η παραμονή στην κατοικία αυξήθηκε κατά 10,8 πμ.

Η σύγκριση της κινητικότητας κατά τη διάρκεια του δεύτερου lockdown (7 Νοεμβρίου 2020 – 5 Φεβρουαρίου 2021) σε σχέση με το πρώτο lockdown (23 Μαρτίου – 3 Μαΐου 2020), καταδεικνύει μεγαλύτερη κινητικότητα στις πέντε δραστηριότητες, κατά 20 πμ κατά μέσο όρο. Επίσης, η παραμονή στην κατοικία είναι 9,1 πμ μικρότερη σε σύγκριση με το πρώτο lockdown.

Συγκρίνοντας την μεταβολή της κινητικότητας  μετά την επανεκκίνηση του λιανικού εμπορίου στις 18 Ιανουαρίου 2021, παρατηρούμε μία αύξηση της κινητικότητας σε καταστήματα – χώρους εστίασης και ψυχαγωγίας κατά 14,6 πμ κατά το διάστημα 18 Ιανουαρίου – 5 Φεβρουαρίου σε σύγκριση με το διάστημα 11 – 17 Ιανουαρίου. Η σύγκριση των δύο αυτών περιόδων εμφανίζει επίσης αύξηση της κινητικότητας στα πάρκα – υπαίθριους χώρους κατά 15 πμ και στα ΜΜΜ κατά 8,6 πμ, ενώ μικρότερες αυξήσεις παρατηρούνται στην κινητικότητα στα καταστήματα τροφίμων και φαρμάκων (+5,1 πμ) και στους χώρους εργασίας (+4,4 πμ).

Σύμφωνα με την ΕΛΣΤΑΤ, ο δείκτης βιομηχανικής παραγωγής ανέκαμψε για δεύτερο συνεχόμενο μήνα, κατά +3,3%[2] τον Δεκέμβριο, μετά την σημαντική ενίσχυση κατά +8,9% που είχε σημειωθεί τον Νοέμβριο. Η μεταβολή τον Δεκέμβριο αντανακλά κυρίως αύξηση του δείκτη παροχής ηλεκτρικού ρεύματος (+17,6%), ενώ οριακή αύξηση κατέγραψαν οι δείκτες παροχής νερού (+0,6%) και μεταποίησης (+0,03%). Συνολικά στη διάρκεια του 2020, ο δείκτης βιομηχανικής παραγωγής υποχώρησε κατά -2,1%.

Όσον αφορά τους πρόδρομους δείκτες οικονομικής δραστηριότητας, σύμφωνα με τα προσωρινά στοιχεία του ΑΔΜΗΕ, ο ρυθμός μείωσης της μέσης ζήτησης ηλεκτρικής ενέργειας αυξήθηκε ελαφρά σε -4,4% το επταήμερο 1 – 7 Φεβρουαρίου 2021, έναντι -3,8% το αμέσως προηγούμενο επταήμερο. Συνολικά τον Ιανουάριο 2021, ο ρυθμός μείωσης επιταχύνθηκε σε -11,5% έναντι πτώσης -7,1% τον Δεκέμβριο 2020. Tα στοιχεία του Bruegel για την εβδομαδιαία κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας υποδεικνύουν μείωση κατά -4% κατά το διάστημα 25 – 29 Ιανουαρίου 2021, έναντι μείωσης -7% σε κάθε μία από τις προηγούμενες 3 εβδομάδες. Συνολικά, στο διάστημα από τις αρχές Μαρτίου 2020 έως τις 29 Ιανουαρίου 2021, η μέση εβδομαδιαία μείωση στην Ελλάδα ανήλθε σε -3,8% έναντι -3% του Ευρωπαϊκού μέσου όρου. Σε χώρες με παρόμοια χαρακτηριστικά, όπως η Πορτογαλία, Ισπανία και Ιταλία τα ποσοστά μεταβολής ήταν -4,1%, -5,7% και -7,8% αντίστοιχα για την ίδια περίοδο.

Διατηρήθηκε αμετάβλητος ο σημαντικός ρυθμός μείωσης του αριθμού επιβατών διεθνών πτήσεων στο ΔΑΑ το επταήμερο 2 – 8 Φεβρουαρίου 2021, που ανήλθε σε -89,4%, έναντι μείωσης -89,5% το αμέσως προηγούμενο επταήμερο, ενώ ο αριθμός των επιβατών εσωτερικών πτήσεων σημείωσε μικρότερη πτώση κατά -72,7% (έναντι -72,2%). Συνολικά, τις πρώτες 8 ημέρες του Φεβρουαρίου 2021, ο μέσος ημερήσιος αριθμός επιβατών διεθνών και εσωτερικών πτήσεων εμφάνισε μείωση κατά -89,3% και -72,8% αντίστοιχα έναντι πτώσης -88,1% και -74,5% αντίστοιχα τον Ιανουάριο 2021.

Ο όγκος ηλεκτρονικών συναλλαγών συνεχίζει να ενισχύεται με διψήφιο ρυθμό για ένατο συνεχόμενο μήνα, που ανήλθε σε +20% τον Ιανουάριο 2021 έναντι αύξησης +13,9% τον Δεκέμβριο 2020. Συνολικά, στο διάστημα από τις αρχές Μαρτίου 2020 έως τις 29 Ιανουαρίου 2021, ο όγκος ηλεκτρονικών συναλλαγών εμφάνισε αύξηση +21,9%. Παρά την μείωση που είχε σημειωθεί τις πρώτες 22 ημέρες του Ιανουαρίου 2021, η αξία των ηλεκτρονικών συναλλαγών ανέκαμψε σημαντικά στη συνέχεια καταγράφοντας αύξηση +12,5% το διάστημα 1 – 29 Ιανουαρίου 2021, έναντι αύξησης +7,4% που είχε σημειωθεί τον Δεκέμβριο 2020. Συνολικά, στο διάστημα από τις αρχές Μαρτίου 2020 έως τις 29 Ιανουαρίου 2021, η αξία ηλεκτρονικών συναλλαγών κατέγραψε ρυθμό αύξησης +3,6%.

Όσον αφορά την εξέλιξη των καταναλωτικών δαπανών με τη χρήση καρτών, η περίοδος 23 Μαρτίου 2020 – 4 Φεβρουαρίου 2021 εμφανίζει μείωση -7,2%. Αξίζει να σημειωθεί ότι τις πρώτες 4 ημέρες του Φεβρουαρίου 2021 καταγράφεται αύξηση 27,6% έναντι -5,5% τον Ιανουάριο 2021 και -10,8% τον Δεκέμβριο 2020.

Σε επιμέρους τομείς οικονομικής δραστηριότητας, σημαντική αύξηση συνεχίζει να καταγράφεται στις υπηρεσίες courier (+63,1% τον Ιανουάριο 2021 έναντι +78,8% το δεύτερο μισό του Δεκεμβρίου 2020), στους φούρνους (+49,5% από +49,9%), στα διόδια (+32,7% από +30,7%), στα super markets και παντοπωλεία (+30% από +27,9%), στα φαρμακεία (+11,2% από +40,1%) και στις εταιρίες ενέργειες (+8,4% από +31%).

Τονίζεται πως οι παραπάνω αυξήσεις αντικατοπτρίζουν και μια μεταστροφή των πολιτών σε ηλεκτρονικά μέσα πληρωμών και δεν αποτελούν απαραίτητα ένδειξη αυξημένης ζήτησης.

Αξίζει να σημειωθεί ότι στα βιβλία, περιοδικά και εφημερίδες ο ρυθμός μεταβολής επιβραδύνθηκε σε +45,7% τον Ιανουάριο 2021 έναντι +206,3% το δεύτερο μισό του Δεκεμβρίου 2020, ενώ στα κουρεία και κομμωτήρια ο ρυθμός μεταβολής έγινε αρνητικός (-19,7%) τον Ιανουάριο 2021 έναντι +24,9% το δεύτερο μισό του Δεκεμβρίου 2020.

Στον αντίποδα, σημαντική μείωση συνεχίζει να καταγράφεται στα ταξιδιωτικά γραφεία (-87% τον Ιανουάριο 2021 από -85,1% το δεύτερο μισό του Δεκεμβρίου 2020), στα πολυκαταστήματα (-60,1% έναντι -93,4%), στους χώρους εστίασης (-68,5% από -72%), στα μπαρ και καφέ (-64,7% από -69,7%), στα καταστήματα ένδυσης (-38,6% από -78,2%) και στα καταστήματα υπόδησης (-32,4% από -51,4%).

Εν κατακλείδι, τα ευρήματα της 36^ης έκθεσης προόδου του Παρατηρητηρίου καταδεικνύουν αύξηση στον κυλιόμενο μέσο  όρο κρουσμάτων και στον αριθμό των διασωληνωμένων και σταθεροποίηση στο μέσο όρο των θανάτων, σε σύγκριση με την προηγούμενη έκθεση. Επίσης, ο δείκτης Rt για την επικράτεια στις 10 Φεβρουαρίου εκτιμάται από τον ΕΟΔΥ σε 0,98. Στο οικονομικό σκέλος, επισημαίνεται η ενίσχυση για δεύτερο συνεχόμενο μήνα της βιομηχανικής παραγωγής τον Δεκέμβριο 2020, η μείωση της ζήτησης ηλεκτρικής ενέργειας την πρώτη εβδομάδα του Φεβρουαρίου 2021, καθώς και η διψήφια αύξηση τόσο του όγκου, όσο και της αξίας, ηλεκτρονικών συναλλαγών τον Ιανουάριο 2021.

Πορεία Κύριων Δεικτών

Στους κατωτέρω δείκτες συνοψίζεται η πορεία της επιδημίας, της κινητικότητας του πληθυσμού και του άξονα οικονομίας με κύρια έμφαση στην μεταβολή αυτών σε σύγκριση με την προηγούμενη έκθεση προόδου του Παρατηρητηρίου.

Πίνακας 2: Πορεία Κύριων Δεικτών

Ενδεικτικά μέτρα άλλων χωρών για την αναχαίτιση του 3^ου κύματος

Για να αναχαιτιστεί το τρίτο κύμα έξαρσης της πανδημίας, πολλές Ευρωπαϊκές χώρες λαμβάνουν επιπλέον περιοριστικά μέτρα για να περιορίσουν την μεγάλη αύξηση των κρουσμάτων. Ενδεικτικά, αναφέρουμε περιοριστικά μέτρα που ανακοινώθηκαν κατά το διάστημα 4 έως 10 Φεβρουαρίου 2021:

Στην Γερμανία, αποφασίστηκε στις 10 Φεβρουαρίου η παράταση του αυστηρού lockdown έως τις 7 Μαρτίου. Για την λειτουργία των σχολείων και των παιδικών σταθμών θα αποφασίσουν τα ίδια τα κρατίδια, ενώ τα κομμωτήρια θα λειτουργήσουν και πάλι την 1η Μαρτίου.

Στην Ισπανία, η Καταλονία ήρε στις 4 Φεβρουαρίου κάποιους από τους περιορισμούς που είχε επιβάλει λόγω της πανδημίας, επιτρέποντας στα γυμναστήρια να λειτουργήσουν και πάλι και στους πολίτες να κινηθούν έξω από τα όρια των δήμων τους. Επίσης, από τις 8 Φεβρουαρίου και για μια αρχική περίοδο 14 ημερών, τα μπαρ και τα εστιατόρια θα μπορούν να σερβίρουν πελάτες για μία ακόμα ώρα κατά τη διάρκεια του πρωινού και του μεσημεριανού, ενώ για το υπόλοιπο της ημέρας θα πρέπει πάλι να προσφέρουν μόνο υπηρεσίες take-away. Τα γυμναστήρια, που ήταν κλειστά για ένα μήνα, θα μπορούν να λειτουργήσουν με το 30% της δυναμικότητάς τους, ενώ κάποια μαθήματα για πρωτοετείς φοιτητές θα μπορούν να γίνουν δια ζώσης. Τα μεγάλα καταστήματα και εμπορικά κέντρα θα παραμείνουν κλειστά, ενώ τα περισσότερα, μη απαραίτητα, μικρά καταστήματα θα μπορούν να είναι ανοικτά μόνο τις καθημερινές. Επίσης, θα συνεχίσει να ισχύει η απαγόρευση κυκλοφορίας από τις 10μμ έως τις 6πμ.

Στην Πορτογαλία, η υπουργός Υγείας δήλωσε στις 9 Φεβρουαρίου ότι η χώρα θα χρειαστεί πιθανόν να παραμείνει σε καραντίνα έως τα μέσα Μαρτίου, προκειμένου να μειώσει την επίπτωση του νέου κορωνοϊού και τον αριθμό των ασθενών στις ΜΕΘ σε διαχειρίσιμα επίπεδα.

Στην Αυστρία, το lockdown χαλαρώνει με την επαναλειτουργία των σχολείων, των μουσείων και των καταστημάτων. Ανάμεσα στα καταστήματα που ανοίγουν είναι και τα κομμωτήρια και κουρεία, αλλά μόνο για πελάτισσες και πελάτες με πρόσφατο αρνητικό τεστ.

Στην Ολλανδία λειτουργούν και πάλι από τις 8 Φεβρουαρίου οι παιδικοί σταθμοί και τα δημοτικά σχολεία.

Η Κύπρος προχώρησε από τις 8 Φεβρουαρίου στη δεύτερη φάση χαλάρωσης των περιοριστικών μέτρων. Συγκεκριμένα, επαναλειτουργούν τα δημόσια και ιδιωτικά σχολεία και η γ’ τάξη Λυκείου, οι επιχειρήσεις λιανικού εμπορίου, συμπεριλαμβανομένων των πολυκαταστημάτων και εμπορικών κέντρων, τα πρακτορεία τυχερών παιχνιδιών, καθώς και τα μουσεία και οι αρχαιολογικοί χώροι.

Στη  Σλοβενία επαναλειτουργούν τα χιονοδρομικά κέντρα και μικρά καταστήματα λιανεμπορίου. Ταυτόχρονα χαλαρώνουν από τις 8 Φεβρουαρίου οι περιορισμοί για τους εισερχόμενους στην χώρα.

Στην Πολωνία, ανακοινώθηκε στις 5 Φεβρουαρίου το άνοιγμα των ξενοδοχείων, κινηματογράφων και θεάτρων με τη μισή χωρητικότητα από τις 12 Φεβρουαρίου, αρχικά για μία περίοδο δύο εβδομάδων, μετά την οποία τα μέτρα θα επανεξεταστούν. Τα αθλήματα σε εξωτερικούς χώρους επίσης θα επιτραπούν, κάτι που σημαίνει ότι θα επιτραπεί και πάλι η λειτουργία των χιονοδρομικών κέντρων. Ωστόσο, θα παραμείνουν κλειστά τα γυμναστήρια και τα εστιατόρια θα συνεχίσουν να λειτουργούν μόνο με υπηρεσίες take-away.

Στην Σουηδία, από τις 14 Φεβρουαρίου, τα τρένα και τα λεωφορεία θα μπορούν να κινούνται μόνο με τη μισή δυναμικότητα, εάν το ταξίδι τους είναι μεγαλύτερο των 150 χιλιομέτρων. Ο περιορισμός θα ισχύει έως τα τέλη Μαΐου. Εξαιρέσεις θα ισχύσουν για όσους έχουν ήδη αγοράσει τα εισιτήριά τους. Στη Μεγάλη Βρετανία, σε υποχρεωτική καραντίνα για 10 ημέρες σε εγκεκριμένα από την κυβέρνηση καταλύματα θα μπαίνουν οι ταξιδιώτες που εισέρχονται στην χώρα από χώρες που βρίσκονται στη λίστα απαγόρευσης ταξιδιών. Στη λίστα αυτή περιλαμβάνονται 30 χώρες, συμπεριλαμβανομένης ολόκληρης της Νότιας Αμερικής, ένα τμήμα της Νότιας Αφρικής και της Πορτογαλίας, μετά από τις νέες παραλλαγές του κορωνοϊού που εμφανίστηκαν στη Βραζιλία και τη Νότια Αφρική τις τελευταίες εβδομάδες. Επίσης, εκτός από το αρνητικό τεστ 72 ώρες πριν την άφιξη, οι ταξιδιώτες θα υποβάλλονται σε επιπλέον δύο τεστ μετά την άφιξή τους στη χώρα, κατά τη 2^η και 8^η ημέρα της 10ήμερης καραντίνας.

[1]Οι ρυθμοί διπλασιασμού υπολογίζονται λαμβάνοντας υπόψη τα ιστορικά στοιχεία των σχετικών χρονοσειρών. Συγκεκριμένα, η μεθοδολογία στηρίζεται στον καθορισμό των ημερών που μεσολάβησαν μεταξύ της παρούσας τιμής και της τελευταίας παρατήρησης στη σχετική χρονοσειρά με τιμή ίση με το 50% της παρούσας τιμής.

[2] Όλες οι μεταβολές που αναφέρονται στο οικονομικό σκέλος αφορούν μεταβολές σε ετήσια βάση (δηλαδή σε σύγκριση με το αντίστοιχο διάστημα του προηγούμενου έτους), εκτός αν αναφέρεται διαφορετικά.