Περίοδος 7 – 13 Ιανουαρίου 2021

Η 32^η έκθεση προόδου του Παρατηρητηρίου αφορά το διάστημα 7 έως 13 Ιανουαρίου 2021 και έχει ως στόχο να διαπιστωθεί κατά πόσο οι τάσεις στους βασικούς άξονες παρατήρησης, που είχαν ήδη διαφανεί από τις προηγούμενες εκθέσεις, επαληθεύονται ή αντιστρέφονται με την προσθήκη ολοένα και περισσότερων επικαιροποιημένων δεδομένων.

Στον άξονα της υγείας και της πολιτικής προστασίας, η τελευταία εβδομάδα εμφανίζει μικρή αύξηση στον κυλιόμενο μέσο  όρο κρουσμάτων και μείωση στο μέσο όρο θανάτων και στον αριθμό των διασωληνωμένων.

Συγκεκριμένα, ο μέσος όρος των ημερησίων κρουσμάτων διαμορφώνεται σε 7ήμερη κυλιόμενη βάση σε 637 κρούσματα, από 622 στην προηγούμενη έκθεση, εμφανίζοντας μικρή αύξηση 2,4%, που πιθανώς οφείλεται και στον μεγαλύτερο αριθμό τεστ (αύξηση 4,2% των μοριακών τεστ σε σύγκριση με την προηγούμενη έκθεση). Στο εξεταζόμενο διάστημα, το 38,5% των κρουσμάτων καταγράφηκε κατά μέσο όρο στην Αττική, το 12,3% στην Θεσσαλονίκη, ενώ τα υπόλοιπα κρούσματα είναι διάσπαρτα σε όλη την επικράτεια. Σημειώνεται ότι η τάση των ημερήσιων κρουσμάτων (όπως αποτυπώνεται στην εξέλιξη του 7μερου κυλιόμενου μέσου όρου) παρουσιάζει πτωτική πορεία της τάξης του 76,2% τις τελευταίες 8 εβδομάδες, από το υψηλό των 2.674 κρουσμάτων στις 18 Νοεμβρίου.

Πίνακας 1: Κρούσματα ανά ημέρα (κυλιόμενοι 7-ημεροι μέσοι όροι), 12.1.21

Πηγή: www. ourworldindata.org

Ο μέσος όρος ηλικίας του συνόλου των κρουσμάτων που έχουν καταγραφεί από την αρχή της πανδημίας είναι τα 44 έτη.

Επίσης, ο μέσος όρος του ημερήσιου αριθμού των θανάτων μειώθηκε σε 36,4 (από 44,4 στην προηγούμενη έκθεση) και  το πλήθος των διασωληνωμένων ασθενών στις ΜΕΘ μειώθηκε σε 340 (από 399).

Ο αριθμός των διασωληνωμένων, αν και μειούμενος, καταδεικνύει τη συνεχιζόμενη επιβάρυνση στο σύστημα υγείας. Η πληρότητα σε κλίνες ΜΕΘ/ΜΑΦ για κρούσματα COVID-19 στην επικράτεια παρουσιάζει μείωση σε 52% (από 61% στην προηγούμενη έκθεση). Στην Αττική και στη Θεσσαλονίκη ειδικότερα, η πληρότητα κλινών ΜΕΘ/ΜΑΦ για κρούσματα COVID-19 ανέρχεται σε 60% και 51% αντίστοιχα (από 63% και 59% αντίστοιχα στην προηγούμενη έκθεση).

Συμπερασματικά, η  κατάσταση στον άξονα υγείας απαιτεί πολύ αυξημένη επαγρύπνηση και αυστηρή τήρηση των προληπτικών μέτρων που έχουν ανακοινωθεί.

Ο κυλιόμενος μέσος όρος των τεστ ανά ημέρα διαμορφώθηκε σε 27.839, με 9.629 ημερήσια PCR τεστ και 18.209 ημερήσια rapid Ag τεστ την τελευταία εβδομάδα (σύνολο εβδομαδιαίων τεστ 194.870).

Σύμφωνα με τα τελευταία διεθνή δεδομένα (12/1/21), η Ελλάδα με 511,3 θανάτους ανά 1 εκ. κατοίκους βρίσκεται  στην 21^η θέση στην Ευρωπαϊκή Ένωση των 27 χωρών. Ο Ευρωπαϊκός μέσος όρος θανάτων ανά 1 εκ. κατοίκους είναι 897,6. Ο ρυθμός διπλασιασμού των κρουσμάτων διαμορφώθηκε σε 59 (από 53 ημέρες στην προηγούμενη έκθεση) και  των θανάτων σε 41 (από 35 ημέρες).

Συνολικά, με βάση τις προαναφερθείσες τάσεις, ο δείκτης Rt για την επικράτεια στις 13 Ιανουαρίου εκτιμάται από τον ΕΟΔΥ σε 0,77.

Από τις 27 Δεκεμβρίου, που ξεκίνησαν οι εμβολιασμοί, ο αθροιστικός αριθμός εμβολιασμών στις 13 Ιανουαρίου ανερχόταν σε 64.619, έναντι 20.466 στην προηγούμενη έκθεση. Το παρακάτω γράφημα συνοψίζει τους συνολικούς εμβολιασμούς ανά 100 κατοίκους στην ΕΕ των 27 κρατών μελών με το ποσοστό της Ελλάδας να ανέρχεται σε 0,62% στις 13 Ιανουαρίου.

Γράφημα 1: Συνολικοί εμβολιασμοί ανά εκατό κατοίκους

Σύμφωνα με τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία του Google Mobility, η κινητικότητα του πληθυσμού εμφανίζει μέση μείωση κατά 34,6 ποσοστιαίες μονάδες (πμ) στις πέντε δραστηριότητες: 1) καταστήματα, εστίαση, ψυχαγωγία, 2) καταστήματα τροφίμων και φαρμάκων, 3) πάρκα και υπαίθριοι χώροι, 4) χρήση ΜΜΜ και 5) εργασιακοί χώροι, κατά τη διάρκεια του δεύτερου lockdown (7 Νοεμβρίου 2020 – 8 Ιανουαρίου 2021) σε σύγκριση με την περίοδο ενός μήνα πριν την εφαρμογή του (7 Οκτωβρίου – 6 Νοεμβρίου). Αντίστοιχα, η παραμονή στην κατοικία αυξήθηκε κατά 12,4 πμ.

Η σύγκριση της κινητικότητας κατά τη διάρκεια του δεύτερου lockdown (7 Νοεμβρίου 2020 – 8 Ιανουαρίου 2021) σε σχέση με το πρώτο lockdown (23 Μαρτίου – 3 Μαΐου), καταδεικνύει μεγαλύτερη κινητικότητα στις πέντε δραστηριότητες, κατά 18,6 πμ κατά μέσο όρο. Επίσης, η παραμονή στην κατοικία είναι 7,5 πμ μικρότερη σε σύγκριση με το πρώτο lockdown.

Σύμφωνα με την ΕΛΣΤΑΤ, ο δείκτης βιομηχανικής παραγωγής κατέγραψε σημαντική ανάκαμψη κατά 8,6%[1] τον Νοέμβριο, μετά την πτώση κατά -3,5% που είχε σημειωθεί τον Οκτώβριο. Η μεταβολή τον Νοέμβριο αντανακλά αύξηση όλων των δεικτών των επιμέρους τομέων βιομηχανίας: Παροχή ηλεκτρικού ρεύματος (+18%), Μεταποίηση (+6,8%), Ορυχεία – Λατομεία (+2%) και Παροχή νερού (+1,7%). Συνολικά το 11μηνο, ο δείκτης βιομηχανικής παραγωγής υποχώρησε κατά -2,7%.

Μικρή βελτίωση κατά 0,5 μονάδες κατέγραψε ο δείκτης οικονομικού κλίματος, που ανήλθε στις 91,5 μονάδες τον Δεκέμβριο, αντανακλώντας αύξηση στην καταναλωτική εμπιστοσύνη (+3,6 μονάδες) και στον δείκτη προσδοκιών στη βιομηχανία (+2,1 μονάδες). Αντίθετα, μείωση εμφάνισαν οι δείκτες προσδοκιών στις υπηρεσίες (-1,6 μονάδες), στο λιανικό εμπόριο (-7,8 μονάδες) και στις κατασκευές (-13 μονάδες). Παράλληλα, μικρή μείωση κατά 0,5 μονάδες κατέγραψε ο δείκτης προσδοκιών απασχόλησης, που ανήλθε στις 104,9 μονάδες τον Δεκέμβριο.

Όσον αφορά τους πρόδρομους δείκτες οικονομικής δραστηριότητας, σύμφωνα με τα προσωρινά στοιχεία του ΑΔΜΗΕ, η μέση ζήτηση ηλεκτρικής ενέργειας υποχώρησε κατά -20,5% το επταήμερο 4 – 10 Ιανουαρίου 2021, έναντι μείωσης κατά -16,9% το αμέσως προηγούμενο επταήμερο.

Μικρή επιβράδυνση κατέγραψε ο ρυθμός μείωσης του αριθμού επιβατών διεθνών πτήσεων στο ΔΑΑ το επταήμερο 1 – 7 Ιανουαρίου 2021 συγκριτικά με το αμέσως προηγούμενο επταήμερο. Συγκεκριμένα, ο μέσος όρος του αριθμού των επιβατών διεθνών πτήσεων μειώθηκε κατά -88,2% το διάστημα 1 – 7 Ιανουαρίου 2021, έναντι μείωσης -92,1% το αμέσως προηγούμενο επταήμερο, ενώ ο αριθμός των επιβατών εσωτερικών πτήσεων σημείωσε μικρότερη πτώση κατά -81,2% (έναντι -78,7%). Συνολικά, τον Δεκέμβριο  ο μέσος ημερήσιος αριθμός επιβατών διεθνών και εσωτερικών πτήσεων εμφάνισε μείωση κατά -87,7% και -80% αντίστοιχα έναντι πτώσης -85,9% και -79,9% αντίστοιχα τον Νοέμβριο.

Οι πληρωμές μέσω του συστήματος ΔΙΑΣ στο δημόσιο εμφανίζουν συνολικά μείωση σε σχέση με το προηγούμενο έτος για το διάστημα από 23 Μαρτίου 2020 έως 8 Ιανουαρίου 2021, γεγονός που συνδέεται και με την αναστολή πληρωμής φορολογικών και ασφαλιστικών υποχρεώσεων για όσους πλήττονται.

Όσον αφορά την εξέλιξη των καταναλωτικών δαπανών με τη χρήση ηλεκτρονικών μέσων, η περίοδος 23 Μαρτίου 2020 – 7 Ιανουαρίου εμφανίζει μείωση -8%. Αξίζει να σημειωθεί ότι το πρώτο επταήμερο του Ιανουαρίου η μείωση ανήλθε σε -19,9% έναντι -10,8% τον Δεκέμβριο και -12,6% τον Νοέμβριο. Από την άλλη, συνολικά στο διάστημα από τις αρχές Μαρτίου έως τις 24 Δεκεμβρίου, η αξία ηλεκτρονικών συναλλαγών κατέγραψε ετήσιο ρυθμό αύξησης +2,4%.

Εν κατακλείδι, τα ευρήματα της 32^ης έκθεσης προόδου του Παρατηρητηρίου καταδεικνύουν μικρή αύξηση των ημερήσιων κρουσμάτων και μείωση των ημερησίων θανάτων και των διασωληνωμένων, σε σύγκριση με την προηγούμενη έκθεση. Επίσης, ο δείκτης  Rt για την επικράτεια στις 13 Ιανουαρίου εκτιμάται από τον ΕΟΔΥ σε 0,77. Στο οικονομικό σκέλος, επισημαίνεται η σημαντική ανάκαμψη της βιομηχανικής παραγωγής τον Νοέμβριο, η μικρή βελτίωση του δείκτη οικονομικού κλίματος τον Δεκέμβριο και η μείωση της ζήτησης ηλεκτρικής ενέργειας το πρώτο δεκαήμερο του Ιανουαρίου. 

Ενδεικτικά μέτρα άλλων χωρών για την αναχαίτιση του 2^ου κύματος

Για να αναχαιτιστεί το δεύτερο κύμα έξαρσης της πανδημίας, πολλές Ευρωπαϊκές χώρες λαμβάνουν επιπλέον περιοριστικά μέτρα για να περιορίσουν την μεγάλη αύξηση των κρουσμάτων. Ενδεικτικά, αναφέρουμε περιοριστικά μέτρα που ανακοινώθηκαν κατά το διάστημα 7 έως 13 Ιανουαρίου 2021:

Στην Γαλλία, αποφασίστηκε στις 9 Ιανουαρίου η επιβολή απαγόρευσης της κυκλοφορίας από τις 6μμ σε οκτώ νέες περιοχές, οι οποίες προστίθενται σε άλλους 15 νομούς, κυρίως στην ανατολική Γαλλία, που τηρούν ήδη αυτό το μέτρο από τις αρχές του χρόνου. Στην υπόλοιπη χώρα η απαγόρευση της κυκλοφορίας αρχίζει στις 8μμ.

Στην Ιταλία, ανακοινώθηκε στις 13 Ιανουαρίου  ότι η κατάσταση έκτακτης ανάγκης που κηρύχθηκε για την αύξηση των λοιμώξεων κορωνοϊού στη χώρα θα παραμείνει σε ισχύ μέχρι το τέλος Απριλίου.

Στην Αυστρία, από τις 8 Ιανουαρίου πραγματοποιούνται έλεγχοι στα σύνορα με την Σλοβακία και την Τσεχία και όλοι όσοι εισέρχονται στην Αυστρία θα πρέπει να υπογράφουν εθελοντική υποχρέωση καραντίνας, διαφορετικά θα μπορούσε να απορριφθεί η είσοδος τους στη χώρα. Εξαιρέσεις υπάρχουν για τους μετακινούμενους για λόγους εργασίας και για την μεταφορά εμπορευμάτων.

Στην Ολλανδία, ανακοινώθηκε στις 12 Ιανουαρίου η παράταση του lockdown, συμπεριλαμβανομένης της λειτουργίας σχολείων και καταστημάτων, κατά 3 εβδομάδες, έως τις 9 Φεβρουαρίου.

Στη Σουηδία ανακοινώθηκαν στις 8 Ιανουαρίου πιο αυστηροί κανόνες κοινωνικής απόστασης για εμπορικά κέντρα, γυμναστήρια και ιδιωτικές συναθροίσεις. Την ίδια ημέρα το Κοινοβούλιο ενέκρινε νομοσχέδιο που δίνει στην κυβέρνηση ευρύτερες εξουσίες για το κλείσιμο επιχειρήσεων και τον περιορισμό των δημόσιων και ιδιωτικών συναθροίσεων επιπλέον των μέχρι τώρα, κυρίως εθελοντικών, μέτρων προκειμένου να διασφαλίζεται η κοινωνική απόσταση. Από τις 10 Ιανουαρίου, γυμναστήρια, αθλητικά κέντρα, εμπορικά κέντρα και δημόσιες πισίνες θα πρέπει να ορίσουν ανώτατο αριθμό επισκεπτών βάσει των τετραγωνικών τους. Επιπλέον, οι ιδιωτικές συναθροίσεις θα περιοριστούν στα οκτώ άτομα, ένας κανόνας που μέχρι τώρα ίσχυε μόνο για δημόσιες εκδηλώσεις.

Στην Κύπρο, ανακοινώθηκαν στις 8 Ιανουαρίου νέα μέτρα για την αντιμετώπιση της πανδημίας που περιλαμβάνουν: 1) Απαγόρευση κυκλοφορίας από τις 9μμ έως τις 5πμ, 2) απαγόρευση συναθροίσεων, δημόσιων ή κοινωνικών εκδηλώσεων (ανεξαρτήτως χώρου ιδιωτικού ή δημόσιου, εσωτερικού ή εξωτερικού), 3) απαγόρευση συναθροίσεων σε υπαίθριους δημόσιους χώρους, όπως πλατείες, φράγματα, εκδρομικοί χώροι, μαρίνες, κ.λπ., εκτός εάν πρόκειται για φυσική άθληση σε πάρκα, γραμμικά πάρκα και παραλίες, χωρίς να υπερβαίνουν τα δύο άτομα, 4) μετακινήσεις μόνο με γραπτό μήνυμα, μέχρι δύο γραπτά μηνύματα την ημέρα ανά άτομο, εκτός πολύ ειδικών λόγων, όπως μετακίνηση για ιατρικούς σκοπούς, φροντίδα κατοικίδιου ή μεταφορά παιδιού σε βρεφονηπιακό σταθμό, 5) υποχρεωτική τηλεργασία στον δημόσιο και ευρύτερο δημόσιο τομέα και την Τοπική Αυτοδιοίκηση με εξαίρεση τις ουσιώδεις υπηρεσίες, 6) η Θεία Λειτουργία στους ιερούς ναούς/χώρους θρησκευτικής λατρείας τελείται χωρίς την παρουσία πιστών. Οι πιστοί μπορούν να προσέρχονται στους χώρους μόνο για ατομική προσευχή. Οι θρησκευτικές τελετές (γάμοι, βαπτίσεις, κηδείες) τελούνται με μέγιστο αριθμό τα 10 άτομα.

Στην Ουγγαρία, ανακοινώθηκε στις 8 Ιανουαρίου παράταση έως την 1η Φεβρουαρίου των υφιστάμενων περιορισμών. Παράλληλα θα συνεχισθεί η τηλεκπαίδευση στα δευτεροβάθμια σχολεία της χώρας, ενώ τα σχολεία της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης άνοιξαν στις 8 Ιανουαρίου. Από τις 11 Νοεμβρίου έχουν κλείσει όλα τα σχολεία της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, όπως και τα ξενοδοχεία και τα εστιατόρια, τα οποία παραδίδουν πλέον μόνο φαγητά σε πακέτο, ενώ έχει τεθεί σε ισχύ απαγόρευση της κυκλοφορίας από τις 8μμ και έχουν απαγορευθεί όλες οι συγκεντρώσεις.

Στην Ελβετία ανακοινώθηκαν στις 13 Ιανουαρίου αυστηρότερα περιοριστικά μέτρα που περιλαμβάνουν κλείσιμο των καταστημάτων που πωλούν μη απαραίτητα είδη, ενώ παρατάθηκε το κλείσιμο των εστιατορίων, των πολιτιστικών και αθλητικών χώρων κατά πέντε εβδομάδες, έως τα τέλη Φεβρουαρίου. Παράλληλα, οι ιδιωτικές συναθροίσεις θα περιοριστούν στα 5 (από 10) άτομα.

Στην Ουκρανία, από τις 8 Ιανουαρίου έκλεισαν σχολεία, εστιατόρια και γυμναστήρια, καθώς τέθηκε σε ισχύ ένα νέο πανεθνικό lockdown. Τα νέα μέτρα, που περιλαμβάνουν επίσης το κλείσιμο των κέντρων διασκέδασης και την απαγόρευση των μαζικών συναθροίσεων, θα είναι σε ισχύ έως τις 24 Ιανουαρίου.

[1] Όλες οι μεταβολές που αναφέρονται στο οικονομικό σκέλος αφορούν μεταβολές σε ετήσια βάση (δηλαδή σε σύγκριση με το αντίστοιχο διάστημα του προηγούμενου έτους), εκτός αν αναφέρεται διαφορετικά.