Περίοδος 11 – 16 Σεπτεμβρίου 2020

Η 15^η έκθεση προόδου του Παρατηρητηρίου αφορά το διάστημα 11 έως 16 Σεπτεμβρίου και έχει ως στόχο να διαπιστωθεί κατά πόσο οι τάσεις στους βασικούς άξονες παρατήρησης, που είχαν ήδη διαφανεί από τις προηγούμενες εκθέσεις, επαληθεύονται ή αντιστρέφονται με την προσθήκη ολοένα και περισσότερων επικαιροποιημένων δεδομένων.

Στον άξονα της υγείας και της πολιτικής προστασίας, η τελευταία εβδομάδα εμφανίζει επιδείνωση με αύξηση  των ημερησίων κρουσμάτων, του αριθμού των διασωληνωμένων και του ημερήσιου αριθμού θανάτων. Σύμφωνα με το ΕΟΔΥ, η επιδημία του COVID-19 στην Ελλάδα δείχνει σημεία αντοχής στα μέτρα πρόληψης που έχουν ληφθεί και εφαρμόζονται μέχρι σήμερα.

Συγκεκριμένα, ο μέσος όρος των ημερησίων κρουσμάτων διαμορφώνεται σε 7ήμερη κυλιόμενη βάση στα 281 κρούσματα από 211 στην προηγούμενη έκθεση. Επισημαίνεται ότι την τελευταία εβδομάδα ο αριθμός των κρουσμάτων έδειξε αυξητική τάση με ημερήσιες τιμές πάνω από 300, συνέπεια εστιών υπερμετάδοσης τοπικού χαρακτήρα με τις  τάσεις αυτές να εξακολουθούν να υφίστανται.

Πίνακας 1: Κρούσματα ανά ημέρα (κυλιόμενοι 7-ημεροι μέσοι όροι), 16.09.20

Πηγή: www. ourworldindata.org

Παραμένει η εκτεταμένη διασπορά σε νεαρότερες ηλικίες, που απεικονίζεται στον αυξημένο αριθμό κρουσμάτων σε ηλικίες κάτω των 40 ετών. Συγκεκριμένα, ο μέσος όρος ηλικίας των κρουσμάτων είναι τα 39 έτη. Ωστόσο, αυτή η ηλικιακή ομάδα φαίνεται να ανταποκρίνεται σε μια μερικώς επιτυχή αντιμετώπιση της επιδημίας, σύμφωνα με τον ΕΟΔΥ.

Τα αυξημένα κρούσματα που καταγράφονται (τα οποία, όπως αναφέρεται και παρακάτω, ως ένα βαθμό οφείλονται και στον αυξημένο αριθμό των test που πραγματοποιούνται) αφορούν σε μεγάλο βαθμό νεότερες ηλικίες και ασυμπτωματικούς ή ήπια συμπτωματικούς ασθενείς. Το πιο σημαντικό στοιχείο είναι ότι ο αριθμός των ασθενών που χρειάζονται διασωλήνωση παρουσιάζει διαρκώς αυξητική τάση τις τελευταίες δύο εβδομάδες, γεγονός που καταδεικνύει την τάση αύξησης της πίεσης στο σύστημα υγείας. Αναλυτικότερα, παρατηρείται αύξηση στην επιβάρυνση του συστήματος υγείας, συγκριτικά με την προηγούμενη έκθεση, σε ό,τι αφορά τις κλίνες ΜΕΘ/ΜΑΦ για κρούσματα COVID-19 με την πληρότητα να ανέρχεται σε 37% (από 26%) στην επικράτεια, σύμφωνα με τον  ΕΟΔΥ.

Συμπερασματικά, η παρούσα κατάσταση συνεχίζει να απαιτεί πολύ αυξημένη επαγρύπνηση και αυστηρή τήρηση των προληπτικών μέτρων που έχουν ανακοινωθεί.

Ο κυλιόμενος μέσος όρος των τεστ ανά ημέρα διαμορφώθηκε σε 13.085 τελευταία εβδομάδα. Μεγάλο μέρος αυτών  πραγματοποιείται με δειγματοληπτικούς ελέγχους στις πύλες εισόδου της χώρας, όσο και με στοχευμένους ελέγχους σε διάφορες περιοχές της επικράτειας. Σύμφωνα με τα διαγνωστικά test που πραγματοποιούνται σε όλη την χώρα, ποσοστό 8% – 11% των κρουσμάτων είναι εισαγόμενα. Τα περισσότερα κρούσματα εντοπίζονται στην Αττική, που εμφανίζει δυσανάλογο αριθμό κρουσμάτων σε σχέση με τον πληθυσμό της, με τάσεις επέκτασης του ήδη μεγάλου επιδημικού φορτίου. Συγκεκριμένα, ορισμένες ημέρες περισσότερα από τα μισά εγχώρια κρούσματα εντοπίζονται στο νομό Αττικής. Για τον λόγο αυτό ανακοινώθηκαν ήδη επιπλέον περιοριστικά μέτρα.

Το πλήθος των διασωληνωμένων ασθενών στις ΜΕΘ αυξήθηκε σε 67 (από 49 στην προηγούμενη έκθεση), ενώ ο μέσος όρος του ημερήσιου αριθμού των θανάτων αυξήθηκε σε 3,3 (από 2,7). Σύμφωνα με τα διεθνή διαθέσιμα δεδομένα, η Ελλάδα εξακολουθεί να βρίσκεται σε σχετικά καλή κατάσταση στον δείκτη θανάτων λόγω COVID ανά 1 εκ. κατοίκους (111η θέση / 29,2 θάνατοι ανά 1 εκ. κατοίκους) όταν ο μέσος όρος παγκοσμίως είναι 123,2 θάνατοι ανά 1 εκ. κατοίκους. Ο ρυθμός διπλασιασμού των κρουσμάτων διαμορφώθηκε σε 30 από 27 ημέρες, ενώ των θανάτων ανήλθε στις 124 από 128 ημέρες.

Συνολικά, με βάση τις προαναφερθείσες τάσεις, ο ΕΟΔΥ εκτιμά τον δείκτη Rt για την επικράτεια σε 0,88, αυξημένο σε σύγκριση με την προηγούμενη έκθεση, ενώ για την Αττική εκτιμάται άνω της μονάδας.

Η κινητικότητα του πληθυσμού δεν παρουσιάζει ιδιαίτερες μεταβολές σε σχέση με την προηγούμενη έκθεση σε όλο το φάσμα της κοινωνικής δραστηριότητας. Ως μέτρο σύγκρισης λογίζεται η μέση κινητικότητα από τις αρχές Μαΐου έως τις 11 Σεπτεμβρίου, σε σχέση με τη μέση κινητικότητα του Απριλίου, όταν βρίσκονταν σε ισχύ τα μέτρα περιορισμού της κυκλοφορίας.

Υπό αυτό το πρίσμα,  ελαφρά ενισχυμένη εμφανίζεται η κινητικότητα του πληθυσμού  στα καταστήματα εστίασης και ψυχαγωγίας (+67,9% από +67,1%), στα καταστήματα τροφίμων και φαρμάκων (+87,4% από 87,1%), στα πάρκα και τους υπαίθριους χώρους  (+156,7% από +156,3%), στη χρήση ΜΜΜ (+54,2% από +53,6%), στους εργασιακούς χώρους (+36,8% από +36,6%), ενώ σχεδόν σταθερή παρέμεινε η παραμονή στην κατοικία (-20.2% από -20,1%).

Σύμφωνα με στοιχεία της Eurostat, o δείκτης βιομηχανικής παραγωγής ανέκαμψε για τρίτο συνεχόμενο μήνα (σε σύγκριση με τον προηγούμενο μήνα) κατά +3,4% τον Ιούλιο, μετά από ενίσχυση κατά +1,3% τον Μάιο και +2% τον Ιούνιο. Σε σχέση με την αντίστοιχη περίοδο πέρυσι, ο δείκτης παρέμεινε σχεδόν αμετάβλητος (-0,3%) τον Ιούλιο έναντι μείωσης -4,8% τον Ιούνιο. Συνολικά στο διάστημα Μαρτίου – Ιουλίου, ο δείκτης βιομηχανικής παραγωγής στην Ελλάδα κατέγραψε μικρή πτώση -1,1% σε σύγκριση με τα επίπεδα του Φεβρουαρίου, ποσοστό που είναι πολύ χαμηλότερο από τον μέσο όρο της ευρωζώνης (-7,3%).

Όσον αφορά τους πρόδρομους δείκτες οικονομικής δραστηριότητας, σύμφωνα με τα προσωρινά στοιχεία του ΑΔΜΗΕ, η ζήτηση ηλεκτρικής ενέργειας κατέγραψε μικρή ανάκαμψη +0.7% στο πρώτο μισό του Σεπτεμβρίου έναντι μείωσης -7,5% τον Αύγουστο. Tα στοιχεία του Bruegel για την εβδομαδιαία κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας υποδεικνύουν μείωση -4% την δεύτερη εβδομάδα του Σεπτεμβρίου έναντι αύξησης +5% την πρώτη εβδομάδα. Συνολικά, στο διάστημα από τις αρχές Μαρτίου έως τις 11 Σεπτεμβρίου, η μέση εβδομαδιαία μείωση στην Ελλάδα ανήλθε σε -6,3% έναντι -5,5% του Ευρωπαϊκού μέσου όρου. Σε χώρες με παρόμοια χαρακτηριστικά, όπως η Πορτογαλία, Ισπανία και Ιταλία τα ποσοστά μεταβολής ήταν -6,3%, -7,8% και -13,1% αντίστοιχα για την ίδια περίοδο.

Μείωση κατέγραψε ο μέσος όρος του αριθμού επιβατών, τόσο των διεθνών όσο και των εσωτερικών πτήσεων, στο πρώτο μισό του Σεπτεμβρίου σε σύγκριση με τον Αύγουστο. Συγκεκριμένα, ο μέσος όρος του αριθμού των επιβατών εσωτερικών πτήσεων μειώθηκε κατά 18,9% το πρώτο μισό του Σεπτεμβρίου σε σύγκριση με τον Αύγουστο, ενώ ο αριθμός των επιβατών διεθνών πτήσεων κατέγραψε πτώση κατά 19,7%. Σε απόλυτα νούμερα, ο μέσος ημερήσιος αριθμός επιβατών εσωτερικών και εξωτερικών πτήσεων ανήλθε σε 12,663 και 18,630 αντίστοιχα το πρώτο μισό του Σεπτεμβρίου, καταγράφοντας μείωση κατά 54,4% και 70,8% αντίστοιχα σε σύγκριση με το ίδιο περυσινό διάστημα.  

Οι πληρωμές μέσω του συστήματος ΔΙΑΣ στο δημόσιο εμφανίζουν συνολικά μείωση σε σχέση με πέρυσι για το διάστημα από 23 Μαρτίου έως 10 Σεπτεμβρίου, γεγονός που συνδέεται με την αναστολή πληρωμής φορολογικών και ασφαλιστικών υποχρεώσεων για όσους πλήττονται. Επιπλέον, το ποσοστό μείωσης, τόσο τον Αύγουστο, όσο και το πρώτο δεκαήμερο του Σεπτεμβρίου, εμφανίζει επιβράδυνση σε σύγκριση με την επίδοση του Ιουλίου.    

Όσον αφορά την εξέλιξη των καταναλωτικών δαπανών με τη χρήση ηλεκτρονικών μέσων, η περίοδος 23 Μαρτίου – 10 Σεπτεμβρίου καταγράφει μείωση -10,7% σε σύγκριση με την αντίστοιχη περσινή. Αξίζει να σημειωθεί ότι τον Αύγουστο ο ρυθμός πτώσης περιορίστηκε σε -4,4% από -8,7% τον Ιούλιο, ενώ στο πρώτο δεκαήμερο του Σεπτεμβρίου παρατηρείται μικρή ανάκαμψη +1,3%.    

Σταδιακή βελτίωση εμφανίζουν τομείς της οικονομικής δραστηριότητας που είχαν βρεθεί αντιμέτωποι με ραγδαία και απότομη μείωση της ζήτησης λόγω της επιβολής των μέτρων περιορισμού.

Σημαντική αύξηση συνεχίζει να καταγράφεται στα διόδια (+108,1% την πρώτη εβδομάδα του Σεπτεμβρίου από +122,1% τον Αύγουστο), στις εταιρίες ενέργειας (+65,7% από +63%), στα οικοδομικά υλικά (+45,9% από +30,1%), στα super markets και παντοπωλεία (+34% από +19%), στους φούρνους (+69,5% από +68,5%) και στα φαρμακεία (+43,2% από +27,7%).

Τονίζεται πως οι παραπάνω αυξήσεις αντικατοπτρίζουν και μια μεταστροφή των πολιτών σε ηλεκτρονικά κανάλια πληρωμών και δεν αποτελούν αποκλειστικά ένδειξη αυξημένης ζήτησης.

Αντίθετα, μείωση συνεχίζει να παρατηρείται στους χώρους εστίασης (-11,8% την πρώτη εβδομάδα του Σεπτεμβρίου από -7,9% τον Αύγουστο), στις εταιρίες μεταφορών (-49,5% από -30,1%), στα ταξιδιωτικά γραφεία (-66,9% από -64%) και στα πολυκαταστήματα (-66,9% από -68,4%).   Εν κατακλείδι, τα ευρήματα της 15^ης έκθεσης προόδου του Παρατηρητηρίου καταδεικνύουν μία επιδείνωση στο υγειονομικό σκέλος με αύξηση των ημερησίων κρουσμάτων, του αριθμού των διασωληνωμένων ασθενών και των ημερήσιων θανάτων. Επίσης, ο δείκτης  Rt για την επικράτεια αυξήθηκε σε 0,88, ενώ για την Αττική εκτιμάται άνω της μονάδας. Στο οικονομικό σκέλος, επισημαίνεται η πολύ χαμηλότερη μείωση του δείκτη βιομηχανικής παραγωγής το διάστημα Μαρτίου – Ιουλίου στην Ελλάδα σε σύγκριση με τον μέσο όρο της ευρωζώνης, η μικρή ενίσχυση της ζήτησης ηλεκτρικής ενέργειας το πρώτο μισό του Σεπτεμβρίου, καθώς και η μικρή ανάκαμψη των καταναλωτικών δαπανών με τη χρήση ηλεκτρονικών μέσων το πρώτο δεκαήμερο του Σεπτεμβρίου.